Ngày 30/8, bão Harvey đổ bộ lần hai tại khu vực giáp ranh hai bang Texas - Louisiana. Tuy suy yếu thành áp thấp nhiệt đới nhưng "cơn bão thập kỷ" vẫn tiếp tục gây ảnh hưởng nghiêm trọng tại đông nam Texas. Harvey đến nay đã cướp đi ít nhất 39 sinh mạng. Con số người chết nhiều khả năng tiếp tục tăng.
Cơn bão khiến Texas phải vật lộn trong trận lũ tồi tệ nhất trong 1.000 năm. "Chúng ta đang chứng kiến lũ lụt thảm họa", Giám đốc Cơ quan Thời tiết Quốc gia Louis W. Uccellini nói, cảnh báo nước sẽ rút chậm.
Trao đổi với Zing.vn, bà Linda M. Hooper-Bùi, giáo sư tại Đại học Louisiana đồng thời là một trong những chuyên gia hàng đầu Mỹ về thảm họa sinh thái và biến đổi khí hậu, đã đưa ra những nhận định về hệ quả sinh thái, môi trường mà siêu bão nhiệt đới này để lại.
 |
| Mưa lũ do siêu bão Harvey khiến nhiều tuyến đường biến thành sông và nhiều ngôi nhà ngập lên tới tận nóc. Ảnh: AP. |
Đe dọa từ các đảo kiến khổng lồ trôi nổi
- Texas là nơi cư trú của hàng trăm nghìn cá thể cá sấu châu Mỹ và hơn 20 loài rắn. Sau khi siêu bão Harvey gây ngập lụt nghiêm trọng, có thông tin rắn và cá sấu xuất hiện ở nhiều nơi. Đây có phải là mối đe dọa cho người dân địa phương không?
- Rắn, cá sấu và các sinh vật khác có thể đã bị (cơn bão) đẩy từ khu vực sinh sống tự nhiên của chúng sang những vùng đất cao hơn, hoặc vùng nước tương tự nơi chúng thường sống.
Tuy nhiên, những sinh vật mà con người vốn luôn dè chừng này giờ đây có thể không phải là mối đe dọa quá lớn, bởi chúng cũng đang rất hoảng loạn vì nước lũ dâng cao. Chúng đều đang đấu tranh để sinh tồn trong cơn bão thảm khốc.
- Hình ảnh kỳ thú về những đảo kiến lửa khổng lồ vượt nước lũ đang thu hút khá nhiều sự quan tâm. Tại sao loài sinh vật này xuất hiện trong bão và chúng có gây đe dọa gì cho con người không?
- Kiến lửa thích nghi với lũ lụt và nương theo dòng nước lũ để di chuyển. Chúng kết thành bè mảng từ các ấu trùng, những con có bóng khí bao quanh cơ thể.
 |
| Những bè kiến lửa khổng lồ trôi nổi trên mặt nước lũ trong cơn bão Harvey. Ảnh: inhabitat.com . |
Lũ kiến liên kết với nhau và cùng trôi nổi cho đến khi chúng gặp vùng đất cao khô ráo. Đây là loài có nọc độc với vết đốt gây đau đớn. Khi gặp lũ, chúng trở nên hung dữ hơn, đồng thời lượng nọc độc trong cơ thể cao hơn bình thường nên khi đốt cũng sẽ gây vết thương nghiêm trọng hơn.
- Nên làm gì khi gặp phải những bè kiến lửa này?
- Mọi người cần tránh xa những bè kiến trôi nổi. Khi gặp phải chúng, nếu có thể, hãy nhỏ một giọt nhỏ xà phòng Dawn (loại xà phòng nhẹ dùng để rửa chén) vào bè của chúng, chúng sẽ chìm.
Lo ngại nguồn nước nhiễm độc, dịch bệnh lây lan
- Đâu là những hệ lụy về sinh thái trong ngắn hạn và dài hạn của bão Harvey?
- Về mặt ngắn hạn, nhiều sinh vật sẽ bị hủy hoại, thực vật ngập úng còn động vật chết chìm. Cây cối không thể thích nghi với môi trường nước ngập sẽ chết. Sau bão, rất nhiều ruồi và muỗi sẽ xuất hiện, trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng. Rất nhiều sinh vật bản địa, đặc biệt là kiến, không thể thích nghi với lũ lụt nên các loài du nhập sẽ "chiếm cứ" khu vực trong một thời gian.
 |
| Bà Linda M. Hooper-Bùi, giáo sư tại Đại học Louisiana . Ảnh: LSU. |
Về mặt dài hạn, nếu như biến đổi khí hậu không gây thêm lũ lụt, hệ sinh thái có thể sẽ đạt đến trạng thái cân bằng mới. Về lâu về dài, một số loài nhiều khả năng sẽ biến mất.
- Những vấn đề về môi trường và sức khỏe cộng đồng mà Harvey có thể gây ra là gì? Nguồn nước trong khu vực ven biển bang Texas, nơi tập trung nhiều nhà máy lọc dầu và hóa chất, sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
Sau cơn bão Katrina, nhiều người lo ngại nguồn nước có thể bị nhiễm độc khi xe cộ và các nhà máy hóa chất đều bị ngập trong nước lũ trong nhiều tuần liền.
Hiện nay, tôi khá chắc chắn là vẫn chưa xuất hiện nguy cơ nhiễm độc nguồn nước. Tuy nhiên, muỗi và các bệnh lây truyền qua muỗi có nguy cơ gia tăng. Với ruồi cũng như vậy. Quá trình xây dựng lại và khôi phục thành phố sau cơn bão chắc chắn cũng tiềm ẩn nguy cơ mắc các bệnh uốn ván do bị kim loại cứa vào.
Biến đổi khí hậu có phải là thủ phạm?
- Các nhà khoa học đang tranh cãi gay gắt chuyện Harvey có phải do biến đối khí hậu gây ra hay không. Quan điểm của bà về vấn đề này?
Như chúng ta đã biết, trong khi nghiên cứu một cơn bão chưa đặt tên quét qua phần lớn khu vực Baton Rouge hồi tháng 8/2016, các nhà khoa học phát hiện ra rằng 40% khả năng cơn bão này là do con người gián tiếp gây ra. Nghiên cứu chỉ ra rằng những cơn bão 100 năm mới xảy ra một lần nay đã rút ngắn chu kỳ, chỉ còn 70 năm.
(Về mối liên hệ giữa thay đổi khí hậu và bão Harvey), sẽ cần thêm thời gian để đưa ra kết luận sau cùng, thế nhưng, bằng chứng đã cho thấy khá rõ ràng biến đổi khí hậu là nguyên nhân (gây ra bão Harvey).
Lũ lụt nghiêm trọng chưa từng có đang xảy ra ở 3 nơi trên thế giới (Mỹ, Nam Á, Trung Quốc). Hàng loạt cơn bão với mức độ nghiêm trọng chưa từng thấy cũng diễn ra tại miền nam nước Mỹ trong hai năm 2016, 2017. Biến đổi khí hậu chắc chắn là một phần nguyên nhân của những hiện tượng đó.
Việc ai đó trong cộng đồng như tổng thống nghĩ biến đổi khí hậu là "trò lừa bịp" hay "làm tiền" không thể thay đổi sự thật.
Giáo sư Linda M. Hooper-Bùi
- Tổng thống Donald Trump từng nói biến đổi khí hậu chỉ là "trò lừa bịp" và "làm tiền". Bà nghĩ sao về điều đó?
Khoa học về biến đổi khí hậu không thay đổi chỉ vì có người "tin" hay không tin vào nó. Việc ai đó trong cộng đồng như tổng thống nghĩ biến đổi khí hậu là "trò lừa bịp" hay "làm tiền" không thể thay đổi sự thật.
Có 26.000 bằng chứng khoa học về sự biến đổi khí hậu do con người gây ra. Tôi tin khoa học và những bằng chứng đó. Con người đang tác động triệt để đến nhiệt độ trung bình toàn cầu và những thay đổi về khí hậu. Các nhà khoa học không "làm tiền" từ những thông tin này.
- Xin cảm ơn bà.
Harvey là cơn bão mạnh nhất Mỹ phải hứng chịu trong 12 năm qua, kể từ siêu bão Charley năm 2004. Đây cũng là siêu bão mạnh nhất đánh vào bang Texas kể từ bão Carla năm 1961.
Harvey đổ bộ vào miền đông nam bang Texas từ tối 25/8, với sức gió hơn 200 km/h. Với lượng mưa kỷ lục lên tới gần 2.000 mm, siêu bão này đã trút khoảng 102 tỷ m3 nước mưa xuống Texas và Louisiana trong vòng 6 ngày, nhấn chìm nhiều nơi trong biển nước.
Washington Post dẫn phân tích mới nhất của Trung tâm Khoa học và Kỹ thuật Không gian thuộc Đại học Wisconsin nói rằng Harvey gây ra lũ lụt nghiêm trọng chưa từng thấy trong 1.000 năm, nhấn chìm phần diện tích rộng lớn của Đông Nam Texas có quy mô tương đương New Jersey.
"Cơn bão thập kỷ" khiến ít nhất 39 người thiệt mạng, hàng chục nghìn người phải rời bỏ nhà cửa, phá hủy hoặc làm hư hại 100.000 ngôi nhà. Số người thiệt mạng có thể tiếp tục tăng do nước lũ tiếp tục dâng cao tại nhiều nơi.
Theo Trung tâm Quản lý thiên tai và giảm thiểu nguy cơ (CEDIM) của Đức cho biết, những thiệt hại do bão Harvey có thể lên tới 58 tỷ USD, biến siêu bão này trở thành vụ thiên tai gây thiệt hại vật chất lớn thứ 9 trên thế giới kể từ năm 1900 đến nay.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký ban hành tuyên bố thảm họa cho bang Texas. Theo dự báo, bão Harvey sẽ di chuyển theo hướng đông bắc và tiếp tục gây mưa lớn tại Mỹ tới ngày 1/9. Thiệt hại được đự đoán sẽ tiếp tục tăng cao trong những ngày tới.
