Năm 2015 chứng kiến một trào lưu mới trong xuất bản: STM cho người trưởng thành. Ban đầu, STM là một sản phẩm có tính chất thư giãn, trị liệu; đòi hỏi tính kiên trì để biến những bức tranh xám - trắng tẻ nhạt thành những tác phẩm màu sắc sống động. Nhưng chỉ trong một thời gian ngắn, nó đã trở thành một loại hình ấn phẩm đượ cả thế giới yêu thích.
Khởi nguồn của cơn sốt STM
Theo những nghiên cứu mới được công bố, những cuốn STM còn được chứng minh giúp cải thiện cảm xúc, giảm căng thẳng rất hiệu quả. Một số bác sĩ tâm lý trên thế giới sử dụng STM như một phương pháp trị liệu. Theo họ, chúng giúp những người đang gặp rắc rối tâm lý nhẹ có thể quản lý những suy nghĩ và xúc cảm của mình tốt hơn.
 |
| Những bức tranh tô màu trong cuốn Khu vườn bí ẩn được chia sẻ với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội đã nhanh chóng tạo nên một cơn sốt STM trên toàn thế giới. |
Một trong những ấn phẩm khởi đầu trào lưu này là cuốn Creative Colouring For Grown-Ups (Tô màu sáng tạo dành cho người lớn) vào năm 2012. Người ta đã tìm tới những thú vui đơn giản để xả stress, nhưng chưa ai từng nghĩ đến việc tô màu - một thú tiêu khiển nhẹ nhàng mà bất cứ ai cũng có thể thực hiện. Khi cơn sốt này lan rộng, người ta mới hiểu ra rằng trong mỗi người lớn luôn có một phần trẻ thơ ẩn sâu trong tâm hồn và cũng có rất nhiều người lớn vẫn say mê với việc tô màu thời thơ ấu.
Sau sự khởi đầu của Creative Colouring For Grown-Ups, STM thực sự trở thành một trào lưu khi cuốn Secret Garden – Khu vườn bí ẩn (Johanna Basford) ra mắt. Sách gồm loạt tranh chi tiết nhưng nghệ thuật về thiên nhiên, đã bán trên 6 triệu bản toàn cầu tính đến thời điểm hiện tại.
Tại thị trường Mỹ, tác giả Johanna Basford tiếp tục xuất bản thêm 2 ấn phẩm ăn khách Enchanted Forest – Khu rừng bị phù phép và Lost Ocean– Đại dương mất tích. Cả 2 cuốn sách này đều đã được Việt Nam mua bản quyền và xuất bản gần đây.
Ngoài 2 cuốn sách tô màu được biết đến nhiều nhất là Khu vườn bí ẩn và Vương quốc muôn loài, trên thế giới còn nhiều đầu STM cho người lớn khác như The Tattoo Colouring Book – sách những hình ảnh trong nghệ thuật xăm hình và The Typography Colouring Book – sách loạt font chữ in độc đáo để người tô thỏa trí sáng tạo.
Chủ đề của STM cũng đa dạng và thoả mãn được mọi nhu cầu. Từ các loại tranh theo khối hình đơn giản như Snowflake, Seashell, Star: Colouring Adventures in Numberland rồi The Mindfulness Colouring Diary với những bức vẽ đường nét gợn sóng mềm mại. Cho tới những chủ đề cụ thể như Parisian Street Style là những bức vẽ thành phố Paris. Đặc biệt nổi bật là dòng sách gồm những bức tranh về thời trang hay các cuốn có chủ đề điện ảnh, văn học...
Dấu ấn trong thị trường xuất bản tại Việt Nam
Việt Nam cũng không nằm ngoài phạm vi phủ sóng của cơn sốt STM năm 2015 khi có nhiều đơn vị xuất bản đã rất nhanh nhạy mua bản quyền xuất bản sách từ các họa sĩ tên tuổi trên thế giới.
Chia sẻ về vấn đề này đại diện của Nhã Nam - một trong số những đơn vị đầu tiên xuất bản STM cho biết: "Chúng tôi không thể cung cấp con số cụ thể về doanh số nhưng có thể khẳng định STM là dòng sách bán chạy nhất năm 2015 của Nhã Nam".
 |
| Sách tô màu là tâm điểm của 3 hội chợ và triển lãm sách lớn được tổ chức ở Hà Nội trong năm nay. Ảnh: Mạnh Thắng |
Tới nay, đơn vị này đã xuất bản trên 30 tựa STM, với hơn 100.000 ấn bản. Trong đó, tựa sách bán chạy nhất là cuốn Vương quốc muôn loài của hoạ sĩ người Anh Millie Marrota. Đây cũng là cuốn STM dành cho người lớn đầu tiên được xuất bản tại Việt Nam.
Việc tập trung vào mảng sách tô màu của Nhã Nam cũng đi theo xu hướng phát triển từ phương Tây, đến phương Đông và cụ thể là đến Việt Nam. Trước khi quyết định đánh vào thị trường sách tô màu các đơn vị xuất bản như Nhã Nam cũng dành nhiều thời gian nghiên cứu thị trường, bởi đây là một dòng sách mới mẻ, và thời gian để thương thảo mua bản quyền những cuốn có chất lượng cao so với mặt bằng chung trên thế giới.
Trong năm 2016, Nhã Nam sẽ tiếp tục xuất bản thêm một số cuốn sách tô màu nổi tiếng trên thế giới để phục vụ những bạn yêu nghệ thuật. Bên cạnh việc ra mắt ấn phẩm đơn vị này còn bắt tay với một công ty nhập khẩu bút chì màu để tài trợ cho các cuộc thi tô màu nhằm quảng bá sản phẩm cũng như đẩy mạnh doanh thu.
Hướng đi nào cho sách tô màu Việt
Dù đã trở thành một cơn sốt toàn cầu và lan rộng tới Việt Nam nhưng có thể nói ở thời điểm hiện tại đây vẫn là một mảnh đất hoàn toàn mới mẻ cho các hoạ sĩ trong nước.
Điều này có thể phần nào lý giải bởi khi lan tới Việt Nam, trào lưu STM cũng mới chỉ bắt đầu bùng nổ trên thế giới. Nhưng trong hàng chục đầu STM của Anh, Mỹ, Hàn Quốc... cũng đã có 2 tựa sách của hoạ sĩ Việt thực hiện. Đó là Giấc mơ đưa em về và Tay trong tay của tác giả Thiên Nhã do NXB Trẻ phát hành.
 |
| Tác giả Thiên NHã và 2 cuốn sách tô màu của cô. |
Nữ hoạ sĩ trẻ chia sẻ: "Mình bắt tay vào thực hiện bộ sách này vào đầu tháng 7. Lúc đó ở Việt Nam chỉ mới xuất bản vài cuốn STM thôi và khổ sách cũng to nữa. Mình quyết định làm khổ sách nhỏ bỏ túi để có thể dễ dàng đem theo bất cứ nơi đâu. Và do mình vẽ minh họa cho sách teen khoảng 5,6 năm nay nên mình cũng muốn làm STM dành riêng cho các bạn teen mà thôi".
Thiên Nhã cho biết cô chỉ mất 1 tháng để hoàn thành 2 cuốn sách của mình. Tuy nhiên, khó khăn nhất là việc xây dựng nội dung cho sách và việc lựa chọn tên hay nói cách khác là một chủ đề thống nhất cho từng cuốn.
Một hoạ sĩ khá nổi tiếng trong cộng đồng các hoạ sĩ trẻ hiện nay với bút danh Tuyệt Đỉnh Sinh Vật - Lê Mai Anh cảm thấy bất ngờ với trào lưu sách tô màu trong năm 2015. Cô chia sẻ: "Bản thân mình rất bất ngờ khi những cuốn STM cũng có thể tạo thành trào lưu rầm rộ như vừa rồi. Tôi nghĩ điều đó chứng tỏ hầu hết mọi người đều có mong muốn tạo ra cái đẹp bằng chính bàn tay mình, và cuốn sách với những hình vẽ sẵn xinh đẹp này đã giúp cả những người không có năng khiếu nghệ thật cũng có thể thử sức múa bút, thử cảm giác là một họa sĩ".
Mai Anh cho rằng ngoài Thiên Nhã, cộng đồng họa sĩ trẻ Việt có những người đã và đang thực hiện những cuốn sách tô màu của riêng mình, chỉ là họ chưa xong, chưa công bố mà thôi. Tuy nhiên, Mai Anh lại cho rằng để tạo nên một cuốn sách tranh cũng mất rất nhiều thời gian.
Tạm kết
Cho tới thời điểm hiện tại, với khá nhiều đầu sách đã được ra mắt trên thế giới và xuất bản ở Việt Nam, STM cũng đã tới thời điểm bão hòa và nguội dần cơn sốt. Các đơn vị từng phát triển mạnh STM trong năm qua như NXB Trẻ, Alpha Book hay Nhã Nam đều cho biết có kế hoạch giảm bớt số lượng đầu sách để tập trung nhiều vào chất lượng ấn phẩm.
Việc đầu tư cho STM Việt cũng không phải là vấn đề được các đơn vị xuất bản chú trọng vì theo như một đơn vị đánh giá đây chỉ là hiện tượng xuất bản nhất thời. Nhưng có thể thấy sự bùng nổ của STM trong thị trường xuất bản Việt năm qua khá thú vị. Nó đặt ra một cách tiếp cận khác về sách, nhẹ nhàng và nhiều tính giải trí hơn.
