Bên lề Quốc hội sáng 24/10, lý giải về khó khăn của ngân sách năm qua, Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh đánh giá, nguyên nhân đầu tiên là giá dầu giảm quá mạnh so với dự kiến. Lúc đầu, ngân sách dự toán giá khoảng 100 USD/thùng nhưng thực tế bình quân chỉ còn một nửa. Bên cạnh đó, thu từ nhà máy lọc dầu Dung Quất cũng theo giá thị trường nên giảm theo.
Tổng cộng các khoản thu liên quan đến dầu thô trong năm 2015 giảm 63.000 tỷ đồng.
 |
| Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh. Ảnh: Nguyễn Hưng. |
Theo báo cáo của Chính phủ, tăng trưởng năm 2015 ước đạt trên 6,5%, cao nhất 5 năm qua; bình quân giai đoạn 2011-2015 đạt khoảng 5,9%/năm.
GDP năm 2015 đạt khoảng 204 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người là 2.228 USD, tính theo sức mua ngang giá là trên 5.600 USD. Số doanh nghiệp đang hoạt động là 525.000, gấp hơn 1,5 lần so với cuối năm 2010.
Nguồn thu thứ hai không tăng, thậm chí còn giảm do lộ trình hạ thuế để hỗ trợ cho cộng đồng doanh nghiệp. Theo kế hoạch trong giai đoạn 2015-2020 thuế suất giảm từ 25% xuống 22% rồi 20%, nhưng vì khó khăn nên phải hạ nhanh hơn.
Chính sách này vừa hỗ trợ, vừa nuôi dưỡng nguồn thu nhưng cần độ trễ, có thể mất tới 5 năm để doanh nghiệp phục hồi sản xuất, có lãi. Lúc đó ngân sách mới có thu.
“Đó là những yếu tố căn bản lý giải tại sao tăng trưởng GDP cao mà thu ngân sách lại thấp”, Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh nói.
Tuy nhiên, điểm lành mạnh trong thu ngân sách năm nay, theo Phó thủ tướng, là nỗ lực của các địa phương. Tổng thu ngân sách tăng, chủ yếu nằm ở phần tăng nội địa của các địa phương. Chuyển biến cơ cấu thu đang dần trở nên bền vững, bởi nguồn từ nội địa luôn căn cơ, chắc chắn.
Theo báo cáo, tổng thu ngân sách nhà nước năm 2015 ước vượt dự toán 16.400 tỷ đồng (tăng 1,8% so với dự toán và tăng 7,4% so với ước thực hiện 2014). Tăng thu chủ yếu của ngân sách địa phương (khoảng 47.700 tỷ đồng), còn ngân sách trung ương hụt thu 31.300 tỷ đồng.
Theo Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh, trước kia nguồn thu từ dầu thô và xuất nhập khẩu rất lớn, lên tới vài chục phần trăm GDP thì nay chỉ còn vài phần trăm. Tín hiệu tích cực này xóa đi những lo ngại về biến động giá dầu, vốn có tác động khủng khiếp tới nền kinh tế Việt Nam như vài năm trước đây.
Phó thủ tướng khẳng định, các kịch bản thu ngân sách đã được tính toán từ đầu năm. Diễn biến đến cuối 2015 hoàn toàn không ngoài dự tính.
Để cân đối được ngân sách, đảm bảo an toàn tài chính quốc gia, ông cho rằng, khi nguồn thu sụt giảm thì phải “thắt” đầu ra, tức giảm chi, chỉ chi những gì thực sự cần thiết.
“Cũng không nên quá lo lắng ngân sách bị đảo lộn, bởi nếu ngân sách Trung ương hụt thì địa phương đã tăng lên. Để đảm bảo cân đối thì giảm nguồn điều tiết từ Trung ương”, Phó thủ tướng nói.
Phát hành trái phiếu vay nợ là cần thiết
Liên quan áp lực nợ công khi Chính phủ đề nghị vay vốn 3 tỷ USD để đảo nợ, Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh cho rằng, không quốc gia nào không phải đi vay, vay để tái cơ cấu nợ được pháp luật cho phép. Tuy nhiên, vay là để đầu tư tạo ra sản phẩm, để có tiền trả nợ chứ không phải vay đầu tư bừa bãi hay dùng vào chi thường xuyên.
“Con số nợ công cao hay thấp không phải vấn đề. Kể cả anh vay thấp mà không trả được, đầu tư không hiệu quả vẫn vỡ nợ như thường”, Phó thủ tướng cảnh báo.
