 |
| Tổng thống Donald Trump trong cuộc mít tinh bên ngoài Nhà Trắng vào ngày 6/1/2021, ngay trước vụ bạo loạn Điện Capitol. Ảnh: New York Times. |
Ngay trước khi cựu Tổng thống Donald Trump bước lên sân khấu gần Nhà Trắng để kêu gọi những người ủng hộ ông "chiến đấu đến cùng" và kéo đến Điện Capitol, ông đã nhận được thông tin rằng một số người trong đám đông mang theo vũ khí.
Đó là lời kể của cựu trợ lý Nhà Trắng Cassidy Hutchinson trong phiên điều trần làm rung chuyển nước Mỹ vào ngày 28/6.
Theo các chuyên gia pháp lý, chi tiết này có thể thúc đẩy bất kỳ quyết định truy tố nào đối với ông Trump. Việc biết rằng đám đông người ủng hộ có hành vi bạo lực, nhưng ông Trump vẫn hô hào tuần hành đến Điện Capitol, thậm chí muốn đi cùng họ, có thể khiến vị cựu tổng thống đối mặt với cáo buộc hình sự.
“Điều này thực sự đã xoay chuyển tình thế một cách đáng kể, mặc dù vẫn còn chặng đường dài phía trước”, ông Renato Mariotti, nhà phân tích pháp lý và cựu công tố viên liên bang ở Illinois, nói với New York Times.
Mức độ tập trung của Bộ Tư pháp vào ông Trump trong cuộc điều tra vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, những tiết lộ trong lời khai của bà Cassidy Hutchinson đều cung cấp bằng chứng mới về các hoạt động của ông trước ngày 6/1/2021, phá vỡ mọi lời biện hộ rằng ông chỉ đang bày tỏ quan điểm có căn cứ về vụ gian lận bầu cử.
Buổi điều trần khiến các nhà điều tra nghiền ngẫm
“Với một tổng thống, câu hỏi về ý định phạm tội vẫn còn nhiều điều không chắc chắn, nhưng (buổi điều trần vừa qua) đã thay đổi quan điểm mấu chốt của tôi: Từ việc ông Trump khó có thể bị buộc tội sang nhiều khả năng hơn”, ông Alan Rozenshtein, cựu quan chức Bộ Tư pháp giảng dạy tại trường luật Đại học Minnesota, cho biết.
Phát ngôn viên của Bộ trưởng Tư pháp Merrick B. Garland từ chối bình luận về lời khai của bà Hutchinson, nhưng người tiền nhiệm của ông đã lên tiếng.
“Bộ rõ ràng đang xem xét tất cả những điều này, và buổi điều trần chắc chắn khiến các nhà điều tra phải nghiền ngẫm rất nhiều”, ông William P. Barr, người từ chức tổng chưởng lý dưới thời ông Trump, sau khi công khai nói rằng không có bằng chứng gian lận đủ để thay đổi kết quả bầu cử.
 |
| Hạ nghị sĩ Liz Cheney ôm Cassidy Hutchinson sau lời khai của cô trước ủy ban vào ngày 28/6. Ảnh: New York Times. |
Trong lời khai trước ban hội thẩm, bà Hutchinson kể lại cuộc trò chuyện với ông Pat Cipollone, luật sư hàng đầu của Nhà Trắng, vào ngày 3/1/2021.
Bà mô tả cách ông Cipollone lo lắng kéo bà sang một bên vào ngày hôm đó, sau khi biết rằng ông Trump đang cân nhắc tuần hành cùng những người ủng hộ đến Điện Capitol. Theo vị luật sư, đó là một quyết định có thể gây ra hậu quả lớn.
“Chúng ta sẽ bị cáo buộc với mọi tội danh có thể tưởng tượng được”, ông Cipollone cho biết qua lời kể của bà Hutchinson.
Bà nói rằng một trong những tội danh mà ông Cipollone lo ngại cũng chính là điều mà ủy ban đã cáo buộc ông Trump vào mùa xuân năm nay: Cản trở thủ tục của Quốc hội, cụ thể là chứng nhận cuộc bỏ phiếu của Đại cử tri đoàn trong Điện Capitol vào ngày 6/1/2021.
Bên cạnh đó, bà nói rằng một tội danh khác khiến ông Cipollone lo lắng là kích động bạo loạn. Hành vi phạm tội này, dù về mặt lý thuyết đơn giản hơn cáo buộc cản trở, vẫn đòi hỏi các công tố viên phải có bằng chứng mạnh mẽ, để chứng minh rằng lời nói của đối phương thể hiện mối đe dọa trái pháp luật hoặc nguy hiểm ngay lập tức.
Một số học giả pháp lý cho biết lời khai của bà Hutchinson là trường hợp tốt nhất tính đến nay, cho thấy ông Trump trên thực tế đã kích động đám đông.
“Cho đến thời điểm này, chúng ta chưa thấy bằng chứng chỉ ra rằng ông (Trump) biết về vụ bạo lực”, ông Daniel Goldman, cựu công tố viên liên bang, người từng là cố vấn chính trong phiên luận tội đầu tiên của ông Trump, nói.
“Lời khai (của bà Hutchinson) cho thấy rất rõ ràng ông ấy không chỉ hoàn toàn nhận thức được mối đe dọa mà còn muốn những người có vũ khí tuần hành đến Điện Capitol. Ông ấy thậm chí sẵn sàng dẫn dắt họ”, ông Goldman nhận định.
Phần cuối đầy kịch tính
Một thẩm phán liên bang ở Washington từng phán quyết rằng các vụ kiện dân sự cáo buộc ông Trump phải chịu trách nhiệm cho vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 có thể được đưa ra xét xử. Vị thẩm phán cũng cho rằng cựu tổng thống đã kích động đám đông nghe bài phát biểu của ông.
Trong phán quyết của mình, thẩm phán Amit P. Mehta cho biết sau nhiều tháng tạo ra "không khí mất lòng tin và tức giận" bằng cách không ngừng tuyên bố cuộc bầu cử đã bị đánh cắp, ông Trump lẽ ra phải biết rằng những người ủng hộ sẽ không coi bài phát biểu chỉ đơn thuần là lời nói, mà là “lời kêu gọi hành động”.
 |
| Những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump xông vào Điện Capitol vào ngày 6/1/2021. Ảnh: AFP. |
Thẩm phán Mehta cũng phán quyết rằng ông Trump có thể phải chịu trách nhiệm thích đáng vì đã hỗ trợ và tiếp tay cho những kẻ hành hung các sĩ quan cảnh sát trong cuộc tấn công ở Điện Capitol.
Sau 18 tháng, cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về vụ bạo loạn Đồi Capitol đã dẫn đến hơn 840 vụ án hình sự, được đệ trình chống lại những kẻ bạo loạn với các tội danh khác nhau, từ xâm nhập trái phép đến âm mưu bạo động.
Trong những ngày gần đây, cuộc điều tra đã tăng tốc với hàng loạt lệnh khám xét và trát đòi hầu tòa, trong đó có một số đồng minh hàng đầu của ông Trump và ít nhất 2 luật sư, Jeffrey Clark và ông Eastman. Họ làm việc riêng biệt nhưng có liên quan đến kế hoạch ngăn chặn thất bại của ông Trump trong cuộc bầu cử năm 2020.
Song, vẫn chưa rõ liệu các công tố viên có đang xem xét sự tham gia trực tiếp của ông Trump trong việc lật đổ cuộc bầu cử hay kích động đám đông tàn phá Điện Capitol hay không.
Một số học giả từng lưu ý ông Trump có thể tự bảo vệ mình bằng cách lập luận rằng ông không có ý định làm gián đoạn công việc của Quốc hội thông qua bất kỳ âm mưu nào, mà chỉ thực lòng hành động để giải quyết điều mà ông tin là gian lận trong cuộc bầu cử. Ông cũng có thể tuyên bố rằng bài phát biểu của mình vào ngày 6/1/2021 đã được Tu chính án thứ nhất bảo vệ.
Tuy nhiên, phiên điều trần hôm 28/6 đã khiến những chuyên gia này lung lay. Họ nhận thấy lời khai của bà Hutchinson đã làm “sứt mẻ” khả năng biện hộ của cựu tổng thống.
Trong khi đó, một vài người nhận định nội dung buổi điều trần là một bản tường thuật đầy tính điện ảnh về mối liên hệ giữa ông Trump với vụ bạo loạn tại Điện Capitol.
“Đó là phần cuối đầy kịch tính làm phong phú thêm câu chuyện. Nhưng không (chắc chắn rằng) nó sẽ thay đổi câu hỏi cơ bản về trách nhiệm hình sự”, ông Daniel C. Richman, giáo sư luật tại Đại học Columbia, cho biết.
