"Ngày phán xét" đối với nền chính trị Mỹ đã đến.
Thứ Ba 6/11, các cử tri Mỹ sẽ quyết định cuộc phân tranh trị giá 5 tỷ USD giữa cái gọi là "chính trị tàn nhẫn" của Tổng thống Donald Trump và chiến dịch được đầu tư lớn của đảng Dân chủ nhằm chấm dứt quyền lực của đảng Cộng hòa ở Washington cũng như ở các ghế thống đốc bang trên toàn quốc.
Có dấu hiệu cho thấy một "làn sóng xanh" vừa phải trong các nhóm cử tri có thể giúp các đảng viên Dân chủ nắm quyền kiểm soát ít nhất một viện quốc hội. Song, trước khi kết quả chính thức được công bố, không có gì là chắc chắn.
"Mọi thứ đều đang bị đe dọa"
"Tôi không nghĩ rằng có một người Dân chủ nào ở đất nước này lại không lo lắng sau thất bại cay đắng năm 2016", bà Stephanie Schriock, chủ tịch EMILY's List, chia sẻ. EMILY's List - một "ủy ban hành động chính trị" (PAC), đã chi tiêu nhiều hơn bao giờ hết - gần 60 triệu USD, để hỗ trợ các nữ ứng viên thuộc đảng Dân chủ trong mùa chiến dịch này.
"Mọi thứ đều quan trọng và mọi thứ đều đang bị đe dọa", bà Schriock nói.
 |
| Cựu tổng thống Barack Obama trong cuộc vận động tranh cử ủng hộ ứng viên thuộc đảng Dân chủ tại Chicago, bang Illinois, hôm 2/11. Ảnh: AP. |
Tất cả 435 ghế tại Hạ viện cũng như 35 ghế ở Thượng viện sẽ được bầu lại. Gần 40 ghế thống đốc và cán cân quyền lực trong hầu hết cơ quan lập pháp tiểu bang cũng sẽ được quyết định bằng lá phiếu của cử tri vào ngày 6/11.
Trong khi tên ông không có trên lá phiếu, Tổng thống Trump hôm 5/11 thừa nhận rằng cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2018 giống như một cuộc trưng cầu dân ý về vai trò tổng thống của ông trong hai năm qua.
"Theo cách nào đó thì tôi cũng có tên trên lá phiếu", ông Trump nói với những người ủng hộ trong sự kiện được tổ chức bởi chiến dịch tái tranh cử của ông. "Áp lực rất lớn nếu xem đây là một cuộc trưng cầu dân ý đối với tôi và đối với phong trào của chúng ta".
Ông cũng cho rằng, như mọi khi, nếu đảng Dân chủ giành chiến thắng họ sẽ phá hủy mọi thứ mà ông đã cố gắng thực hiện. "Tất cả đều mong manh", ông nói.
Nếu đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát Hạ viện, khả năng các nhà chiến lược ở cả hai đảng cho rằng có thể xảy ra, họ có thể ngăn chặn các chính sách của ông Trump trong hai năm tới. Quan trọng hơn có lẽ là họ sẽ có được trát tòa để điều tra nhiều sai lầm cá nhân và công việc của ông Trump.
Cuộc bầu cử ngày 6/11 cũng sẽ kiểm tra sức mạnh của sự tái tổ chức chính trị dưới thời ông Trump, được định hình bằng cách sự chia rẽ ngày càng gia tăng giữa các cử tri dựa trên sắc tộc, giới tính và đặc biệt là trình độ học vấn.
 |
| Tổng thống Donald Trump xem bầu cử giữa kỳ năm 2018 là cuộc trưng cầu dân ý về vai trò tổng thống của ông trong hai năm qua. Ảnh: AP. |
Thay đổi nhân khẩu học
Nhóm ủng hộ ông Trump cũng như đảng Cộng hòa ngày càng nhiều người lớn tuổi, người da trắng, nam giới nhiều hơn và ít người có trình độ đại học. Trong khi đó, đảng Dân chủ đang dựa vào lực lượng cử tri là phụ nữ, người da màu, thanh thiếu niên và người đã tốt nghiệp đại học.
Sự tái tổ chức chính trị, nếu vững chắc, có thể tái định hình nền chính trị Mỹ trong một thế hệ.
Chỉ mới 5 năm trước, Ủy ban Quốc gia Cộng hòa (RNC) nói rằng sự sống còn của đảng phụ thuộc vào việc thu hút nhiều người thuộc các nhóm thiểu số và phụ nữ hơn. Ngày càng nhiều những cử tri này từ bỏ đảng Cộng hòa của ông Trump, cảm thấy thất vọng vì phong cách lãnh đạo hỗn loạn cũng như những phát ngôn mang tính bài ngoại của ông. Tuy nhiên, tầng lớp công nhân lại ủng hộ vị tổng thống khác thường.
Một trong các tác giả của báo cáo RNC, Ari Fleischer, thừa nhận rằng các lãnh đạo đảng Cộng hòa chưa bao giờ nghĩ đến việc mở rộng đội ngũ với những người đàn ông da trắng, tầng lớp lao động.
"Chuyện một người Cộng hòa có nghĩa là thế nào đang được viết lại như chúng tôi nói", ông Fleischer nói. "Donald Trump có cây bút và chữ viết của ông ấy không phải lúc nào cũng đẹp".
Một cuộc thăm dò toàn quốc của NBC News và Wall Street Journal công bố hôm 4/11 trình bày chi tiết về sự thay đổi nhân khẩu học.
 |
| Kết quả thăm dò của NBC/WSJ về tỷ lệ ủng hộ đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa trong các nhóm cử tri, công bố hôm 4/11. Đồ họa: NBC News. |
Đảng Dân chủ dẫn đầu với nhóm cử tri có thể là người gốc Phi (84% ủng hộ đảng Dân chủ, so với 8% ủng hộ đảng Cộng hòa), người gốc Latin (57% so với 29%), cử tri trong độ tuổi 18-34 (57% so với 34%), phụ nữ (55% so với 37%) và cử tri độc lập (35% so với 23%). Trong nhóm cử tri là phụ nữ da trắng trình độ đại học, đảng Dân chủ hơn đảng Cộng hòa 28 điểm: 61% so với 33%.
Ở phía bên kia, đảng Cộng hòa dẫn đầu với nhóm cử tri trong độ tuổi 50-64 (52% ủng hộ đảng Cộng hòa, so với 43% ủng hộ đảng Dân chủ), đàn ông (50% đến 43%) và người da trắng (50% so với 44%). Trong nhóm cử tri là đàn ông da trắng không có bằng đại học, đảng Cộng hòa nhận được tỷ lệ ủng hộ 65%, trong khi với đảng Dân chủ là 30%.
Đảng Dân chủ hy vọng sẽ có được một số lượng phụ nữ kỷ lục trong quốc hội. Họ cũng sẵn sàng làm nên lịch sử với số lượng ứng viên LGBT (người đồng tính, song tính và chuyển giới) và người theo đạo Hồi trên lá phiếu.
Cựu tổng thống Barack Obama nhấn mạnh sự khác biệt giữa hai đảng trong một cuộc vận động ở chặng nước rút chiến dịch tranh cử.
"Một cuộc bầu cử sẽ không xóa bỏ được sự phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính hay kỳ thị người đồng tính", ông Obama nói trong một lần xuất hiện ở Florida. "Nó sẽ không diễn ra trong một cuộc bầu cử. Nhưng đó sẽ là một khởi đầu".
Ông Trump lại truyền đi thông điệp kết thúc rất khác khi lên tiếng nhiếc móc những di dân Mỹ Latin đang xin tị nạn tại biên giới Mỹ.
 |
| Đoàn di dân Mỹ Latin đang tiến về biên giới Mỹ, nơi ông Trump đã điều động 5.000 binh sĩ đến để đối phó. Ảnh: AP. |
Để đối phó với đoàn di dân còn khoảng vài tuần nữa sẽ đến biên giới Mỹ, ông Trump đã điều hơn 5.000 binh sĩ đến khu vực. Tổng thống cũng cho biết binh sĩ được phép sử dụng vũ khí sát thương đối với những di dân ném đá, nhưng sau đó đã rút lại tuyên bố này.
Dù vậy, những phát ngôn mang tính bài ngoại của ông cũng là điều chưa từng có đối với một tổng thống Mỹ trong thời hiện đại: "Dây thép gai được sử dụng đúng cách có thể là một quang cảnh đẹp", ông Trump nói với các cử tri ở bang Montana.
Không có gì chắc chắn
Không khí sôi nổi được kỳ vọng sẽ đem đến kỷ lục về số lượng cử tri đi bầu ở một vài nơi, nhưng trước ngày bầu cử, không có điều gì chắc chắc rằng bên nào sẽ xuất hiện đông nhất tại các điểm bỏ phiếu.
Kết quả khó đoán bởi tình hình khác biệt đáng kể giữa Hạ viện và Thượng viện.
Đảng Dân chủ lạc quan nhất về Hạ viện, một chiến trường ngổn ngang trải dài từ Alaska đến Florida. Tuy nhiên, phần lớn cuộc đua khốc liệt nhất đều diễn ra ở các vùng ngoại ô, nơi ngày càng nhiều cử tri có trình độ học vấn cao và có ảnh hưởng ở cả hai đảng không thích cách lãnh đạo liên tục gây náo loạn của ông Trump, bất chấp tăng trưởng kinh tế.
Đảng Dân chủ cần có thêm được ít nhất 23 ghế để kiểm soát Hạ viện.
 |
| Đảng Dân chủ cần có thêm được ít nhất 23 ghế để kiểm soát Hạ viện (ảnh). Ảnh: Wikimedia Commons. |
Tỷ phú, cựu thị trưởng New York Michael Bloomberg, người đã đầu tư 110 triệu USD để giúp đảng Dân chủ trong năm nay, phần lớn cho việc chạy đua vào Hạ viện, đã lựa chọn các cuộc đua mục tiêu dựa trên trình độ học vấn của cử tri, theo trợ lý cao cấp Howard Wolfson.
"Trong mùa này, dường như có một phản ứng tiêu cực không cân xứng trong nhóm cử tri có học vấn cao với ông Trump", ông nói.
Kết quả là nhóm của ông Bloomberg đã đổ tiền vào vùng ngoại ô ở các tiểu bang như Georgia, Washington và Oklahoma vì dữ liệu cho thấy cử tri ở đó có trình độ học vấn cao hơn.
Đảng Dân chủ phải đối mặt với thách thức khó khăn hơn rất nhiều ở Thượng viện vì họ gần như hoàn toàn ở thế phòng thủ tại các bang vùng sâu vùng xa, nơi ông Trump vẫn được ủng hộ. Các thượng nghị sĩ Dân chủ tái tranh cử, chẳng hạn ở Bắc Dakota, Tây Virginia và Montana, đều là những bang mà ông Trump trung bình dẫn trước 30 điểm phần trăm hai năm trước.
Đảng Dân chủ cần giành được hai ghế để chiếm thế đa số tại Thượng viện, mặc dù hầu hết đều nhận định đảng Cộng hòa vẫn sẽ tiếp tục nắm quyền kiểm soát tại cơ quan này.
"Tổng thống vịt què"
Trong khi ông Trump đã sẵn sàng tuyên bố chiến thắng nếu đảng của ông vẫn giữ quyền kiểm soát Thượng viện, ít nhất một đồng minh nổi bật của ông lo sợ rằng chỉ cần đánh mất một trong hai viện quốc hội đã có thể là thảm họa.
"Nếu họ giành lại Hạ viện, về cơ bản ông ấy sẽ trở thành một tổng thống vịt què và ông ấy sẽ không thể tái đắc cử", Amy Kremer, nhà hoạt động thuộc đảng trà, lãnh đạo nhóm Women for Trump, đánh giá.
"Họ sẽ làm bất cứ điều gì và mọi thứ có thể để luận tội ông ấy", bà nói.
Thực tế, các lực lượng Dân chủ nhiều quyền lực đã thúc đẩy việc luận tội ông Trump, ngay cả khi các nhà lãnh đạo của đảng này chưa sẵn sàng đi xa đến vậy.
 |
| Tổng thống Donald Trump gặp gỡ người ủng hộ tại sân bay Huntington ở bang Tây Virginia hôm 2/11. Ảnh: AP. |
Nhà hoạt động xã hội tự do Tom Steyer đã chi khoảng 120 triệu USD trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm nay. Phần lớn số tiền được được dùng để thúc đẩy người trẻ đi bầu cử, dù ông đã tạo ra một chiến dịch quảng cáo trên toàn quốc kêu gọi việc luận tội ông Trump.
Ông Steyer khẳng định rằng hầu hết đảng viên Dân chủ đều đồng tình.
"Chúng tôi không phải là yếu tố kỳ lạ nào đó của đảng Dân chủ. Chúng tôi là đảng Dân chủ", ông nói.
Cho đến ngày bầu cử, ước tính hai bên tổng cộng đã chi hơn 5 tỷ USD, theo Trung tâm Chính trị Phản ứng nhanh (CRP), một nhóm nghiên cứu phi lợi nhuận, phi đảng phái tại Washington, D.C. Dòng lũ tiền quyên góp tranh cử, một kỷ lục trong bầu cử giữa kỳ, đổ về tràn ngập nhờ hoạt động tích cực của phe cánh tả.
