 |
Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, mang trong mình tiềm năng của thanh toán kỹ thuật số.
Tuy nhiên, khác với Trung Quốc và Ấn Độ, nơi thanh toán điện tử là xu hướng, tỷ lệ này tại Nhật Bản chỉ là 1% so với nền kinh tế 5.000 tỷ USD. Việc thay đổi được thói quen thanh toán của người dân sẽ tạo ra một ngành công nghiệp trị giá 1.300 tỷ USD.
Dù vậy người Nhật vẫn mắc kẹt với tiền mặt bất chấp những nỗ lực trong nhiều năm của các ngân hàng truyền thống, các công ty khởi nghiệp và chính phủ. Theo báo cáo của chính phủ, tiền mặt chiếm khoảng 80% chi tiêu của người tiêu dùng trong năm 2017, cao hơn rất nhiều so với các nước châu Á như Trung Quốc và Hàn Quốc.
Dân số già của Nhật Bản và sự bài trừ thanh toán điện tử của các cửa hàng được cho là nguyên nhân khiến đất nước “nghiện” tiền mặt.
 |
| Dân số già của Nhật Bản là lý do khiến nước này "mắc kẹt" trong tiền mặt. Ảnh: The Straits Times |
Tuy nhiên trên thực tế, “thanh toán điện tử không phải là điều mới mẻ ở Nhật Bản. Người tiêu dùng đã cởi mở hơn với ý tưởng thanh toán không bằng tiền mặt”, theo Celeste Goh, nhà phân tích của S&P Global Market Intelligence.
“Thách thức thực sự để thu hút các thương gia chấp nhận ý tưởng này, là phải giảm lệ phí hoặc tìm cách đơn giản hóa chu kỳ thanh toán”, Goh cho biết.
Cơ hội cho nền công nghiệp thanh toán điện tử
Đại dịch Covid-19 gần đây làm nổi lên một dạng vấn đề tâm lý được gọi là chrometophobia – chứng sợ tiền. Những người mắc chứng sợ tiền thường sợ hãi khi nhìn thấy tiền và thậm chí là các loại hóa đơn. Căn bệnh thậm chí còn có thể giết chết các nạn nhân của mình trong sự lo âu.
Michael Causton, một nhà phân tích bán lẻ cho biết: “Covid-19 là một món quà cho các nhà cung cấp thanh toán điện tử. Nhà bán lẻ muốn bảo vệ nhân viên khỏi những tiếp xúc không cần thiết với khách hàng. Người tiêu dùng tất nhiên cũng muốn tránh tiếp xúc tiền mặt từ cửa hàng để giảm nguy lây nhiễm. Và thanh toán điện tử giúp ích rất nhiều cho việc này".
Nắm bắt được tâm lý này, SoftBank Group, một nhà đầu tư mạo hiểm của Nhật Bản đã đặt cược toàn bộ giá trị của mình cho một ý tưởng điên rồ: Trong đại dịch Covid-19, tiền mặt là vô cùng nguy hiểm.
Softbank đã bỏ ra hàng trăm triệu đô để tạo ra ứng dụng thanh toán điện tử PayPay với tham vọng biến Nhật Bản từ một vùng đất tích trữ tiền mặt thành một cường quốc thanh toán kỹ thuật số.
Với hơn 100 kỹ sư làm việc suốt ngày đêm để tung ra các bản cập nhật với tốc độ chóng mặt. SoftBank đã thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia vào ứng dụng như một phần của hệ sinh thái đang phát triển.
SoftBank thuê hàng nghìn nhân viên bán hàng trên khắp đất nước với nhiệm vụ giới thiệu PayPay đến với tất cả các cửa hàng. Một cựu nhân viên nhớ lại rằng tốc độ cập nhật của ứng dụng đã gây ra hỗn loạn trong những ngày đầu, "bởi vì các tính năng mà chúng tôi đã giới thiệu cho khách hôm trước sẽ hoàn toàn khác vào ngày hôm sau".
Softbank còn tạo ra các chương trình khuyến mãi hấp dẫn cho người dùng, bao gồm chiến dịch tặng quà trị giá 10 tỷ yên ngay sau khi PayPay ra mắt. Chuỗi chương trình khuyến mãi mới nhất là chiến dịch "2000% tiền thưởng" vào tháng 8, trong đó 1/5 khoản thanh toán sẽ trả lại từ 2% đến 20 lần giá trị giao dịch.
Một người quản lý tại một chuỗi cửa hàng điện tử lớn cho biết: “Có một cảm giác giống như xổ số vậy. "Tôi nghĩ đó là lý do tại sao ứng dụng này thu hút khách hàng đến vậy".
Bằng những bước đi như vậy, PayPay đã xóa sổ những người chơi nhỏ lẻ khỏi thị trường. Bắt đầu từ con số không vào năm 2018, nó đã có thị phần 55% trên thị trường thanh toán bằng mã tính đến tháng 1, theo Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản.
Kẻ đứng đầu giành lấy tất cả
Ngày nay, PayPay trở thành ví di động phổ biến nhất ở châu Á. Người dùng tải ứng dụng, liên kết tài khoản ngân hàng và nạp tiền vào tài khoản PayPay. Sau đó thanh toán bằng cách tự quét mã QR tại cửa hàng hoặc nhờ nhân viên quét mã vạch của ứng dụng.
Kể từ khi ra mắt vào cuối năm 2018, PayPay đã vươn lên dẫn đầu trong thị trường thanh toán di động cạnh tranh của Nhật Bản. Ứng dụng đạt 30 triệu người đăng ký vào cuối tháng 6, tương đương với một phần tư dân số Nhật Bản, 2,3 triệu thương gia trên khắp cả nước sử dụng và một tỷ giao dịch đã được xử lý.
Logo màu đỏ và trắng của PayPay xuất hiện ngày càng nhiều tại các nhà hàng, tiệm cắt tóc và giặt ủi. Công ty công nghệ bản đồ của Hoa Kỳ Mapbox đã xây dựng một bản đồ tùy chỉnh trên ứng dụng để người dùng có thể lọc các cửa hàng theo danh mục. Ứng dụng gọi xe lớn nhấtTrung Quốc Didi Chuxing cũng đã thêm tính năng đặt xe thông qua ứng dụng PayPay.
Những kết quả trên một lần nữa minh chứng cho tầm nhìn xa về công nghệ của Masayoshi Son, người sáng lập kiêm chủ tịch của Softbank. Tương tự như việc ông sớm đặt cược vào gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba.
 |
| Ông Masayoshi Son sáng lập kiêm chủ tịch của Softbank, người khởi xướng cho ứng dụng PayPay. Ảnh: CafeBiz |
Chiến lược của ông thường tập trung vào các gói tài trợ vô tận cho các công ty chưa thành công từ Didi Chuxing ở Trung Quốc đến Grab ở Đông Nam Á. Ông lần lượt "đốt tiền” theo cách nói của dân công nghệ vào những cuộc chiến tuyệt vọng và tốn kém để giành thị phần.
SoftBank đã hậu thuẫn Didi bằng việc mua lại Uber để đổi lấy 19% cổ phần. SoftBank cũng đã đầu tư khoảng 3 tỷ USD vào Grab năm 2014 để tạo nên cuộc chiến khốc liệt về giá với Gojek ở Indonesia. Sự cạnh tranh sau đó đã lan rộng ra toàn bộ Đông Nam Á khi Gojek triển khai hoạt động ở các thị trường lân cận.
Và PayPay cũng là một phần của cách chơi truyền thống này. Các chương trình khuyến mãi rầm rộ thúc đẩy bán hàng đã biến PayPay trở thành một “cỗ máy thiêu rụi” tiền mặt nhờ vào các chương trình khuyến mãi rầm rộ.
Ông Son từng nói với các nhà đầu tư tại một hội nghị ở Tokyo rằng: “Trong ngành của chúng tôi, người chiến thắng sẽ chiếm lấy tất cả và không có chỗ cho kẻ thứ 2”.
Những tay chơi mới
Các khoản đầu tư của Softbank đã khiến các đối thủ bắt đầu đưa ra các chương trình khuyến mại của riêng họ. Trong những tháng gần đây, các hãng viễn thông lớn NTT Docomo và KDDI đã bắt đầu đầu tư mạnh hơn để cạnh tranh.
Việc theo đuổi không ngừng của các đối thủ là một bài kiểm tra xem liệu SoftBank có sẵn sàng chi thêm tiền, vì PayPay phải tăng trưởng bằng mọi giá.
Kazunori Ito, một nhà phân tích của Morningstar cho biết: “Họ đang đánh nhau bằng những gói tiền giấy”.
 |
| Người Nhật bắt đầu cởi mở hơn với thanh toán điện tử nhờ vào "cuộc chiến" ưu đãi từ các nhà cung cấp dịch vụ. Ảnh: Mkamerias |
Các nhà phân tích cho rằng SoftBank có thể sẽ tiếp tục chi tiền cho đến tháng 10 tới, trước khi bắt đầu tính phí giao dịch từ hàng triệu người sử dụng của mình. Nếu vẫn tiếp tục duy trì vị trí thống trị sau đó, các doanh nghiệp sẽ phải trả tiền để được tiếp cận với data người dùng lớn của PayPay.
Tuy nhiên, nếu không làm được như vậy đồng nghĩa với việc hàng trăm triệu USD có thể sẽ đổ sông đổ biển.
Causton, nhà phân tích bán lẻ cho biết: “Rắc rối là sẽ không có ai kiếm được tiền từ các khoản thanh toán trong một thời gian dài - trừ khi PayPay ngừng cung cấp tất cả những ưu đãi hấp dẫn đó”.
