Ông Biden chạy đua trước 'đợt trục xuất lớn nhất' của ông Trump

Chính quyền Biden đang có kế hoạch gia hạn bảo vệ người nhập cư trước khi ông Trump nhậm chức. Ảnh: Reuters.

Động thái này sẽ khiến Tổng thống đắc cử Donald Trump gặp thêm khó khăn - nhưng không phải là hoàn toàn không thể - trục xuất những người thuộc diện này.

Dù sao, đây cũng là chỉ dấu cho thấy chính quyền Biden đang cố gắng tạo ra rào cản trước “chiến dịch trục xuất lớn nhất lịch sử nước Mỹ”, theo lời của ông Trump.

Những người nhập cư bị tác động nằm trong chương trình Bảo vệ Tạm thời (TPS). Chương trình này cho phép người dân từ các quốc gia bị Mỹ coi là “nguy hiểm” tới sinh sống và làm việc hợp pháp tại Mỹ. Tính đến năm 2024, có khoảng một triệu người từ 17 quốc gia được hưởng quyền này, theo cơ quan nghiên cứu của Quốc hội Mỹ.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump từng cố gắng hủy bỏ chương trình. Lần này, các cố vấn của ông cũng đã khẳng định chính trị gia Cộng hòa sẽ tiếp tục nỗ lực của mình, đây sẽ là một phần trong chính sách hạn chế người nhập cư của chính quyền mới.

Nếu ông Biden gia hạn chương trình TPS - dù chỉ cho một nhóm người nhỏ - ông Trump sẽ phải đợi lệnh gia hạn này kết thúc hoặc tuyên bố chấm dứt chương trình từ sớm - quyết định gần như chắc chắn sẽ bị kiện ra tòa. Theo quy định của Mỹ, chương trình TPS cần được gia hạn thường xuyên, thông thường là mỗi 18 tháng.

Tính toán của chính quyền Biden

Hồi tháng 10 và tháng 11 vừa qua, trước thềm bầu cử tổng thống, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken gửi một loạt thư cho Bộ An ninh Nội địa để đề xuất gia hạn chương trình TPS thêm 18 tháng đối với khoảng 300.000 người từ Ukraine, Sudan và Venezuela. Nếu không được gia hạn, những người này sẽ không còn được chương trình TPS bảo vệ từ tháng 4/2205.

Hai quan chức trong chính quyền Biden cho biết Nhà Trắng đang xem xét việc gia hạn này nhưng chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Ngoài ra, Nhà Trắng cũng đang lấy ý kiến giới vận động và lãnh đạo doanh nghiệp về các biện pháp nới lỏng nhập cư mà ông Biden có thể ban hành trong những ngày cuối nhiệm kỳ, bao gồm mở rộng chương trình TPS ra các quốc gia khác.

Ngoài ra, Ngoại trưởng Blinken cũng đã gửi thư đề xuất gia hạn các biện pháp bảo vệ với người nhập cư từ El Salvador, dự kiến hết hạn vào tháng 3/2025. Một quan chức Nhà Trắng cho biết theo quy trình thông thường, mỗi khi một chương trình TPS sắp hết hạn, Bộ Ngoại giao Mỹ phải đưa ra đánh giá.

Một gia đình người tị nạn từ Sudan tới bang Connecticut hồi năm 2023. Ảnh: New York Times.

Giới vận động nhập cư đã thúc đẩy chính quyền Biden tận dụng những ngày cuối cùng để mở rộng và gia hạn các biện pháp bảo vệ người nhập cư ngay trước khi ông Trump nhậm chức. Trước đó, trong thời gian tại nhiệm, ông Biden cũng đã mở rộng phạm vi của chương trình này.

Bà Julia Gelatt, phó giám đốc chương trình chính sách nhập cư Mỹ tại Viện Nghiên cứu Chính sách Nhập cư (MPI), tuyên bố việc gia hạn TPS “sẽ được coi là hành động rõ ràng nhằm ngăn chặn hành động của chính quyền Trump liên quan tới TPS”.

“Sự bảo vệ trong khuôn khổ TPS bị hạn chế về thời gian nhưng có thể giúp người nhập cư an tầm phần nào, không lo phải sống mỗi ngày với mối đe dọa bị trục xuất tới đất nước mà họ đã ra đi”, bà Gelatt nói.

Tương lai bấp bênh với người nhập cư

Trong nhiều năm qua, TPS đã là đối tượng bị chỉ trích. Phe Cộng hòa chỉ ra người nhập cư từ một số quốc gia như El Salvador, Honduras hay Nicaragua đã nằm trong chương trình TPS trong hơn hai thập kỷ, do đó coi TPS là cơ hội để cư dân các quốc gia này ở lại Mỹ vĩnh viễn.

Về phần mình, ông Trump không che giấu sự thù địch đối với chương trình TPS. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông từng dự định chấm dứt chương trình này với hàng loạt quốc gia - bao gồm Sudan, Haiti và El Salvador - nhưng kế hoạch đã bị tòa án Mỹ bác bỏ.

Theo lập luận của chính quyền Trump, điều kiện tại các quốc gia này là đủ tốt để người nhập cư có thể quay lại. Những lệnh gia hạn được cho đã kéo dài quá lâu, làm mất đi ý nghĩa “tạm thời” của chương trình.

Trong chiến dịch tranh cử vừa qua, ông Trump và “phó tướng” JD Vance cho biết họ muốn chấm dứt các biện pháp bảo vệ tạm thời. “Chúng tôi sẽ ngừng cấp địa vị bảo vệ tạm thời hàng loạt”, ông Vance khẳng định hồi tháng 10.

Kế hoạch của ông Trump đang khiến cộng đồng nhập cư đặc biệt lo ngại. Ông Bahaa Jacknoon, 45 tuổi, tới từ Sudan, tới Mỹ trong chương trình TPS năm 2012. Ông đang làm việc tại một công ty giáo dục ở Washington, D.C.

“Tôi không rõ điều gì sẽ xảy đến”, ông Jacknoon, một trong số khoảng 1.000 người Sudan được cấp quy chế TPS, nói với New York Times. “Liệu tôi có mất tất cả mọi thứ hay không?”.

Ông Trump được cho sẽ áp đặt các chính sách hạn chế nhập cư mạnh mẽ hơn sau khi nhậm chức. Ảnh: Reuters.

Salma, cô gái 27 tuổi tới từ Sudan, cho biết đã nằm trong chương trình TPS từ năm 2 tuổi. Cô tự coi mình là người Mỹ.

“Bạn bè tôi ở đây, gia đình tôi ở đây, công việc của tôi ở đây và mọi thứ đều ở đây”, Salma nói. “Nếu mất đi thân phận đó (chương trình TPS - PV), cuộc sống của tôi sẽ bị hủy hoại”.