Zhou Wu xắn tay áo lên, để lộ vết sẹo trên cánh tay phải, gợi nhớ về tai nạn trong lúc đi giao hàng. Khi đó, anh đâm vào lề đường, văng ra khỏi xe vì tránh một chiếc xe điện.
Sau khi ngã, điều đầu tiên anh nghĩ đến không phải là vết thương trên người mà lo “đồ ăn có bị đổ ra ngoài hay không”.
Ngành công nghiệp bùng nổ
Wu bị tai nạn giao thông 3 lần kể từ năm 2015, khi làm nghề giao đồ ăn ở Bắc Kinh. Anh không dám nói với công ty vì biết họ sẽ từ chối thanh toán các chi phí khám chữa y tế, thậm chí còn phạt anh.
Chàng trai 22 tuổi đến từ Hà Bắc này từng làm công nhân trước khi đi giao hàng, công việc anh gắn bó trong thời gian dài và có thu nhập tốt nhất.
 |
| Một người giao hàng trượt ngã trên lớp tuyết phủ kín đường. Ảnh: ChinaDaily. |
Zhou chỉ là một trong số những người giao đồ ăn tại các thành phố của Trung Quốc trong bối cảnh nhu cầu này ngày càng gia tăng.
ChinaDaily dẫn một báo cáo gần đây cho biết khoảng 150 triệu người Trung Quốc sử dụng dịch vụ gọi đồ ăn qua mạng từ tháng 6/2016. Con số này tăng 32% trong vòng 6 tháng qua và không có dấu hiệu giảm.
“Trong giờ cao điểm, các đơn đặt hàng đến dồn dập và bạn không thể từ chối”, Zhou nói. Anh từng giao đồ ăn đến 8 địa điểm khác nhau chỉ trong một giờ.
Công việc không dễ dàng
Zhou mới làm nghề giao hàng nhưng đã được mệnh danh là “chân giao hàng vàng”.
Trong công ty của Zhou, các nhân viên giao hàng được phân loại dựa trên lượng phản hồi tích cực mà họ nhận được từ khách hàng, với 7 mức độ từ thấp đến cao. Để đạt được cấp cao nhất - "chân giao hàng xuất sắc", họ phải nhận được 3.000 phản hồi tốt.
Thu nhập của nhân viên giao hàng phụ thuộc vào số đơn hàng mà họ hoàn thành. Với một đơn hàng, mỗi nhân viên được nhận khoản cố định là 1 nhân dân tệ (0.14 USD) và khoản thưởng dựa trên cấp bậc mà họ đạt được ở trên.
Hệ thống đánh giá này khiến Zhou liên tưởng đến một trò chơi trên trên mạng mà anh từng chơi.
“Trong trò chơi, tôi tích lũy kinh nghiệm và lên cấp cao hơn bằng cách giết những con quái vật. (Cũng như vậy), khi làm nghề giao hàng, tôi có thêm kinh nghiệm nhờ việc đi lại và chuyển đồ ăn”, anh chia sẻ.
 |
| Nhân viên giao hàng tận tay cho khách. Ảnh: VCG. |
Những hiện thực luôn khắc nghiệt hơn trò chơi ảo.
Đồ ăn có nước là món mà nhân viên giao hàng “ngại” nhất. Người trong nghề có câu: “Nếu bạn chưa giao một bát mỳ đến địa điểm cách công ty 3 km thì chưa thể là một người giao hàng thực thụ”.
Huang Yuabin, một trong những đồng nghiệp của Zhou, kể lại lần nhận được đơn đặt 3 bát mỳ trong một ngày mưa cuối tháng 10, không khí lạnh như quất mạnh vào mặt.
“Đoạn đường chỉ dài 3 km nhưng thời tiết không thuận lợi khiến tôi phải đi vòng 4 đến 5 km", anh nói. Huang vẫn cố gắng đến nơi giao hàng bất chấp trời lạnh, trong lòng canh cánh lo mỳ nguội trước khi đến nhà khách.
30 phút sau, anh cũng đến nơi, may mắn thay, mì vẫn còn nóng và nước không bị tràn. Vị khách nữ chừng 20 tuổi nhận đồ xong nhưng không nói gì và đóng sầm cửa. Thậm chí, anh còn chưa kịp xin cô nhận xét.
Trên đường về, Huang thấy lời nhận xét không tốt từ vị khách nọ trên ứng dụng đặt hàng. Cô trách anh vì để mỳ dính vào nhau.
“Nước mắt tôi lăn dài trên má". Anh tâm sự từng chịu rất nhiều cực khổ trong gần 30 năm qua nhưng bao giờ buồn như lần đó.
Cuối tuần là thời điểm những người giao hàng bận nhất. “Tại sao nhiều người không tự nấu ăn cho bản thân đến vậy?”, Zhou tự hỏi hồi mới vào nghề. Nhưng sau đó, anh đã tìm được câu trả lời.
Có lần Zhou đến gõ cửa nhà khách nhiều lần mà không thấy ai hồi đáp. Anh vừa gọi điện vừa nghĩ liệu có đến nhầm địa chỉ. Sau một hồi, khách hàng ra mở cửa, giận dữ mắng mỏ Zhou vì bị anh quấy nhiễu trong lúc chơi điện tử.
Không ít lần Zhou gặp những vị khách như vậy, họ bận rộn từ thứ 2 đến thứ 6, còn cuối tuần thì chỉ ở nhà để giết thời gian.
Quy định nghiêm ngặt
Đơn hàng tăng, các quy định đối với nhân viên giao hàng cũng trở nên chặt chẽ hơn. Công ty của Zhou đề quy định về 40 kiểu vi phạm với mức phạt từ 50 nhân dân tệ (hơn 7 USD) đến 2.000 nhân dân tệ (gần 289 USD).
 |
| Một nhân viên không giao hàng đúng giờ có thể bị phạt 2.000 nhân dân tệ. Ảnh: Dailymail.
|
Zhou kể có đồng nghiệp của anh ấn nút "hoàn thành" trong ứng dụng đặt hàng trên điện thoại tầm nửa phút trước khi giao đồ cho khách. Kết quả là vị khách phàn nàn về chuyện đó và anh này bị phạt 2.000 nhân dân tệ (gần 300 USD), gần một nửa tháng lương.
Những lỗi vi phạm khác bao gồm ăn mặc không chỉnh tề hay xe máy giao hàng bẩn. Tụ tập nói chuyện hoặc ngồi tại chỗ dành cho khách trong khi chờ họ gọi đồ cũng bị cấm.
Để kiểm soát các nhân viên giao hàng, công ty giao đồ ăn của Zhou đã thuê người chụp lại những hành vi vi phạm của họ. Những người này còn được bảo vệ nghiêm ngặt để tránh nhân viên giao hàng chửi bới, hối lộ hoặc có hành vi trả thù bằng bạo lực. Nếu hối lộ và dùng bạo lực trả thù, nhân viên giao hàng sẽ bị sa thải vĩnh viễn.
Tuy vậy, ngày càng có nhiều người chọn làm nghề giao hàng.
Tại trung tâm tuyển dụng nhân viên giao hàng, nơi Zhou từng vượt qua bài kiểm tra đầu vào, một người hướng dẫn nói với các ứng viên: “Căn phòng này có 100 người nộp đơn ứng tuyển nhưng ngay phòng bên cạnh có khoảng 150 người chuẩn bị bỏ việc”.
“Đây là một công việc khó khăn, một khi xác định theo nghề, bạn phải có sự chuẩn bị”, người hướng dẫn nhấn mạnh.
