Nông dân trồng anh túc mắc kẹt giữa cuộc chiến ma túy Mexico
Thứ năm, 7/2/2019 17:46 (GMT+7)
17:46 7/2/2019
Khi chính phủ đẩy mạnh chiến dịch vũ trang chống lại các nhóm tội phạm buôn ma túy, nông dân ở Mexico phải vật lộn với cuộc sống vì cây anh túc là kế sinh nhai nuôi cả gia đình.
Ở vùng núi nhiệt đới của Mexico, cây anh túc (cây thuốc phiện) ngày càng được trồng tràn lan, đẩy giá thuốc phiện xuống thấp. Điều này khiến người nông dân Satiago Sanchez ở ngôi làng Juquila Yucucani, miền Nam Mexico, lo lắng về nguồn thu nuôi sống cả gia đình mình. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc công bố tháng 11/2018, diện tích trồng cây thuốc phiện bất hợp pháp tại Mexico đã tăng hơn 20% trong năm 2018, bằng diện tích của thành phố Philadelphia, Mỹ.
Điều này cộng với xu hướng trộn thuốc phiện tổng hợp vào heroin đen hắc ín khiến giá thu mua thuốc phiện trả cho những người nông dân như anh Sanchez sụt giảm nhanh chóng. Hiện nay, anh chỉ kiếm được khoảng 260 USD cho một kg thuốc phiện, bằng 1/5 so với giá trung bình hai năm trước. Đứng dưới cùng trong chuỗi cung ứng, người nông dân trồng thuốc phiện phải vật lộn với cuộc sống. Trong khi đó, những kẻ buôn lậu ma túy hàng đầu của Mexico vẫn kiếm được hàng tỷ USD từ người nghiện ở Mỹ.
"Chúng tôi không thể tiếp tục sống như thế này. Chúng tôi còn không có đủ tiền mua lương thực", anh Sanchez nói với Reuters. Tại Mỹ, số ca tử vong do dùng heroin quá liều tăng gần gấp 6 lần trong hai thập kỷ qua, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh. Chỉ riêng trong năm 2017, hơn 15.000 người đã chết vì dùng quá liều heroin. Heroin xuất xứ từ Mexico chiếm tới 86% lượng sản phẩm này tại Mỹ, theo báo cáo của cơ quan kiểm soát ma túy. Trong ảnh, anh Sanchez cầm gói thuốc phiện tổng hợp.
Khu vực trung tâm trồng thuốc phiện bất hợp pháp là các ngọn đồi thuộc bang Guerrero. Ngôi làng Juquila Yucucani, khoảng 800 dặm về phía nam của biên giới Mỹ - Mexico, cũng nằm ở khu vực này và là huyện miền núi nghèo nhất. Guerrero hiện là một trong những bang với các hoạt động bạo lực đẫm máu nhất trên cả đất nước.
Dù tình trạng bạo lực chưa từng có vẫn còn trên khắp Mexico, tuần trước Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador vừa tuyên bố chính phủ đã "chính thức" chấm dứt cuộc chiến chống buôn bán ma túy. Đây là là cuộc tấn công của quân đội Mexico từ năm 2006 nhằm vào các nhóm tội phạm, khiến tình trạng bạo lực gia tăng.
Tổng thống Lopez Obrador cho biết chính phủ sẽ chuyển trọng tâm sang việc đáp ứng nhu cầu của các nhóm thiệt thòi như một phần của chiến dịch lớn hơn nhằm kiềm chế nạn buôn lậu ma túy. Ông trùm ma túy Mexico Joaquin "El Chapo" Guzman cũng đang bị xét xử ở New York vì buôn bán ma túy trong hơn hai thập kỷ.
Tuy nhiên, Tổng thống Lopez Obrador không hoàn toàn từ bỏ việc sử dụng quân đội để giải quyết các vấn đề bạo lực do ma túy gây ra. Ông dự định thành lập lực lượng cảnh sát Vệ binh Quốc gia mới được quân sự hóa, đồng thời thay thế cây thuốc phiện, nới lỏng lệnh cấm và ân xá cho tội phạm buôn bán ma túy cũng như nông dân.
Trong chuyến thăm đến Guerrero vào tháng một, tổng thống Mexico cam kết trợ giá cho các loại ngũ cốc, bao gồm khoản hỗ trợ 300 USD cho mỗi tấn ngô, nhằm giúp nông dân trồng cây thay thế thuốc phiện. "Ở đây, trên các ngọn đồi, chúng tôi trả giá cao hơn một chút để người nông dân trồng ngô và họ được đền bù cho nỗ lực của mình. Vì thế, họ sẽ không trồng các loại cây khác", ông Lopez Obrador nói.
Ông cũng ủng hộ dự luật hợp pháp hóa cần sa và cho rằng đây có thể là một phần của giải pháp. Tuy nhiên, chính phủ Mexico dường như dần từ bỏ ý tưởng này do vấp phải sự phản đối từ Mỹ. Nông dân ở Juquila Yucucani không coi mình là tội phạm và cho rằng quân đội đôi khi cũng phá hủy cây trồng hợp pháp của nông dân. "Quân đội đã phá hoại cây lương thực nuôi sống gia đình tôi", Lazaro Lopez, 65 tuổi, nói với Reuters và cho rằng quân đội nên xin lỗi về điều này.
Anh Sanchez cho biết ngôi làng của anh sẽ ủng hộ việc hợp pháp hóa cần sa, bởi thay thế cây trồng là giải pháp nghèo nàn, không hiệu quả. Khác với cây anh túc, rất ít loài thực vật có thể sinh trưởng trên sườn đồi dốc đá của Juquila Yucucani. Một số khu vực có điều kiện thích hợp để trồng cây xoài hoặc bơ, nhưng các loài cây này mất nhiều năm mới có thể thu hoạch. Những con đường hẹp và hiểm trở từ ngôi làng ra khu vực bên ngoài cũng gây khó khăn cho việc vận chuyển các loại cây trồng cồng kềnh ra chợ, anh Sanchez nói.
Arturo Garcia, nhà hoạt động vì quyền nông dân ở Guerrero, cho biết những ý tưởng mới của chính phủ chỉ có tác dụng nếu được duy trì đều đặn và có đủ tài trợ để giúp người dân thoát khỏi con đường ma túy. "Nhà nước phải dồn toàn bộ nỗ lực vào khu vực này để giảm thiểu các nguyên nhân dẫn đến bạo lực", ông Garcia nói.
Hiện tại, nông dân trồng cây thuốc phiện tại Juquila Yucucani nói rằng họ có hai lựa chọn làm kế sinh nhai: một là lẻn vào Mỹ bất hợp pháp, hai là trồng cây thuốc phiện. "Chúng tôi không phải là những kẻ buôn bán ma túy. Chúng tôi cũng muốn có cuộc sống đứng đắn. Con cái tôi đã rời khỏi nơi này vì không có cách nào cải thiện cuộc sống", Nieves Garcia, nông dân trồng thuốc phiện từ nhỏ tại Juquila Yucucani, nói với Reuters.
Phiên tòa xét xử trùm ma túy người Mexico dự kiến kéo dài thêm vài tuần nữa, nhưng đã có nhiều chi tiết ly kỳ như phim được tiết lộ về phương thức hoạt động của băng Sinaloa.
Một nhân chứng trong phiên tòa xét xử El Chapo cáo buộc ông trùm đã cho các thiếu nữ chưa đủ tuổi thành niên dùng ma túy rồi cưỡng hiếp họ, gọi họ là "vitamin" mang lại "sức sống".
