Nỗi đau còn lại sau cuộc chiến chống ma túy tàn bạo ở Philippines
Thứ sáu, 17/8/2018 12:45 (GMT+7)
12:45 17/8/2018
Hậu quả của chiến dịch cứng rắn nhằm thanh trừng tội phạm ma túy tại Philippines là hàng nghìn trẻ mồ côi, các gia đình tan vỡ và những thành phố không còn sức sống.
Jasmine Durana tắm xong cho đứa con 18 tháng tuổi, Hazel, trước khi chuẩn bị bữa sáng trong căn nhà ổ chuột có duy nhất một phòng. Đây là nơi cô sống cùng bố mẹ, hai anh trai và một em gái. Durana tiết kiệm một tháng mới có đủ tiền mua thùng nhựa để đi bán nước ở chợ và gần các trường học.
Người mẹ trẻ 16 tuổi đang cố gắng tiếp tục cuộc sống sau khi chồng cô bị bắn chết trong chiến dịch chống ma túy của Tổng thống Rodrigo Duterte. Hazel mới chỉ một tháng tuổi khi bố của em, John “Toto” Dela Cruz, bị túm tóc lôi lên hiên nhà và bị bắn 4 phát vào đầu, ngực. Tới năm ngoái, Durana vẫn sống trong căn nhà nơi chồng bị sát hại, nhưng sau đó đã chuyển về nhà bố mẹ đẻ.
Cruz nằm trong số hơn 4.500 người bị giết khi chính phủ triển khai cuộc chiến chống ma túy. Chiến dịch bắt đầu từ 2 năm trước khi Tổng thống Duterte lên nắm quyền. Theo Guardian, cảnh sát thực thi án tử hình tại chỗ với các nghi phạm không vũ trang và có một số thông tin nói rằng họ đặt súng hoặc ma túy lên người nạn nhân để chứng minh rằng quyết định bóp cò là đúng. Trong ảnh là poster tuyên truyền cho chiến dịch thanh trừng tội phạm ma túy.
Hiện Philippines có khoảng 1,8 triệu người nghiện. Loại ma túy phổ biến nhất là methamphetamine (ma túy đá). Chiến dịch thanh trừng của chính phủ đã đẩy hàng nghìn trẻ em vào tình trạng mồ côi hoặc sống với cha mẹ đơn thân. Những gia đình này phải vật lộn để mưu sinh. Durana lưu giữ ký ức về chồng bằng cách đăng ảnh lên mạng xã hội. Cô cũng kể rằng giờ cả gia đình và đứa con nhỏ thường phải nhịn đói.
Suy dinh dưỡng là một trong những vấn đề nghiêm trọng tại khu ổ chuột ở Manila và khắp cả nước Philippines. Theo Viện Dinh dưỡng và Nghiên cứu Thực phẩm, năm 2015, 33,4% trẻ em nước này bị suy dưỡng mãn tính, chậm phát triển.
Rhoda, góa phụ 29 tuổi, phải một mình trông nom 7 đứa con sau khi chồng, Crisanto, bị giết. Cuộc sống của gia đình vốn đã không khá giả, Crisanto lúc còn sống làm nghề nhặt rác ở bãi Payatas. Hiện Rhoda không thể lao động vì vết nhiễm trùng trên đùi. Từ tháng 1 tới nay, cô đi bán mỹ phẩm dạo và kiếm được khoảng 4.000 peso (75 USD) mỗi tháng. Bọn trẻ cũng đi bán gà để có thêm thu nhập.
Chiến dịch truy quét thẳng tay chủ yếu diễn ra ở những khu vực nghèo khó tại vùng đô thị Manila. Tuy nhiên, ở tỉnh Cebu và nhiều thành phố khác, số vụ giết chóc đang gia tăng.
Theo cảnh sát quốc gia Philippines (PNP), nạn nhân bị bắn sau khi phản kháng trong các cuộc truy quét. Tài liệu thu thập được từ cơ quan này cho thấy 4.540 chết trong cuộc chiến chống ma túy. Tuy nhiên, các nhà hoạt động cho rằng con số thiệt mạng trong 2 năm qua có thể lên tới 20.000 người.
Nhiều cộng đồng người Philippines đang loay hoay xoay xở trước tác động của chiến dịch thanh trừng. Năm ngoái, Remy Fernandez kể con trai bà, Constantino de Juan, nghiện ma túy đá và bị những người che mặt xông vào nhà bắn chết. Con dâu, Lourdes, lúc đó đang đi tù vì tội sử dụng ma túy. Từ đó, bà lão phải chật vật nuôi 7 đứa cháu.
Một năm sau, Lourdes được trả tự do nhưng cô đi biệt tăm, không mang theo điện thoại. Bà Fernandez sợ con dâu sẽ tái nghiện và trở thành mục tiêu của chính quyền, đồng thời cũng lo những đứa cháu có nguy cơ trở thành trẻ mồ côi. Gia đình bà sống gần một con kênh ô nhiễm thông với bãi rác Payatas. Bà lão 84 tuổi mưu sinh nhờ lượm lặt và bán rác nhựa, đồ tái chế. Tuy nhiên, khu này cũng vừa bị đóng cửa.
PNP cho biết đã kỷ luật những cảnh sát có dấu hiệu lạm quyền trong các cuộc truy quét. Tuy nhiên, tới nay, chưa có ai bị kết tội. Cuộc chiến chống ma túy của Tổng thống Duterte được nhiều người Philippines bỏ phiếu ủng hộ nhưng đã vấp phải vô số chỉ trích mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế.
Dù vậy, tháng trước, ông Duterte cam kết đẩy mạnh chiến dịch, khẳng định “không nương tay” và sẽ tiếp tục duy trì tinh thần chống ma túy như ngày đầu. Phát biểu trước quốc hội, ông chỉ trích các nhóm ủng hộ nhân quyền đã không lên án nạn tàng trữ, sử dụng và buôn bán ma túy. “Hãy để tôi bắt đầu bài phát biểu một cách thẳng thừng rằng cuộc chiến chống ma túy còn lâu mới kết thúc”, tổng thống tuyên bố.
Tổng thống Philippines nói ông sẵn sàng từ chức nếu người kế nhiệm của mình là con trai cựu độc tài Ferdinand Marcos, người về nhì trong kỳ bầu phó tổng thống năm 2016.
Giới chức Philippines dự định mở rộng chiến dịch chống ma túy, cho lục soát cặp và tủ đồ tại trường học, kiểm tra ma túy với cả giáo viên lẫn học sinh.
Tổng thống Rodrigo Duterte dọa sẽ ra lệnh giết những cảnh sát có liên quan tới tội phạm sau khi nhà chức trách Philippines thu giữ một lượng lớn ma túy đá.
