Theo Ủy ban Nobel, các đóng góp về lý thuyết của Oliver Hart của Đại học Harvard và Bengt Holmström của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) "có giá trị giúp hiểu các hợp đồng và thể chế" trong đời sống kinh tế hiện đại.
“Kinh tế hiện đại được cấu thành bởi vô số hợp đồng”, thông báo của Ủy ban Nobel viết. Các hợp đồng này có thể bao gồm mối quan hệ giữa những cổ đông và lãnh đạo hàng đầu, giữa công ty bảo hiểm với chủ sở hữu xe...
Những mối quan hệ này thường kéo theo mâu thuẫn lợi ích và các hợp đồng cần được thiết kế phù hợp để đảm bảo mỗi bên sẽ đưa ra các quyết định mà các bên đều có lợi.
Các nhà khoa học năm nay đã phát triển lý thuyết về hợp đồng, khung nghiên cứu toàn diện, phân tích nhiều vấn đề đa dạng trong thiết kế hợp đồng như việc tính chi trả theo hiệu quả lao động cho các lãnh đạo tập đoàn, chính sách khấu trừ và đóng góp của bảo hiểm, hay việc tư nhân hoá.
 |
| GS Bengt Holmstrom. Ảnh: CMEGroup. |
Vào cuối những năm 1970, Bengt Holmström thể hiện cách người chủ nên thiết kế hợp đồng lý tưởng thế nào cho người làm thuê. Nguyên tắc informativeness principle của Holmström nói chính xác hợp đồng nên được kết nối thế nào dựa trên hiệu quả của người làm.
Dùng mô hình người uỷ quyền – người thừa hành (principal-agent model) này, ông chỉ ra cách hợp đồng lý tưởng nên cân đối giữa yếu tố rủi ro với các biện pháp khích lệ.
Vào giữa những năm 1980, ông Oliver Hart có thêm những đóng góp quan trọng mới với lý thuyết hợp đồng cho các trường hợp hợp đồng không đầy đủ (incomplete contracts).
Điều này bởi vì không phải hợp đồng nào cũng có thể đưa ra được cái kết quả cuối cùng của thoả thuận.
 |
| GS Oliver Hart. Ảnh: Harvard.edu. |
Giáo sư Oliver Hart, người gốc Anh, là nhà kinh tế học và đang giảng dạy, nghiên cứu về kinh tế tại ĐH Harvard. Ông là chuyên gia trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt về lý thuyết hợp đồng, lý thuyết về doanh nghiệp, tài chính doanh nghiệp, luật kinh tế. Các nghiên cứu của ông chủ yếu xoay quanh vai trò về cấu trúc sở hữu và thỏa thuận hợp đồng trong quản trị doanh nghiệp.
"Tôi đã thức dậy từ 4h và tự hỏi năm nay tôi có cơ hội hay không. Và thật may mắn là chuông điện thoại đã reo. Sau khi hay tin đoạt giải, tôi đã ôm chầm lấy vợ, đánh thức con trai và nói chuyện với những chủ nhân giải Nobel khác", giáo sư Hart nói.
Giáo sư Bengt Holmstrom là nhà kinh tế Mỹ gốc Phần Lan, hiện là giáo sư kinh tế tại trường MIT. Lĩnh vực nghiên cứu của ông tập trung vào lý thuyết hợp đồng và ưu đãi. Ông cũng đóng góp lớp vào những nghiên cứu lý thuyết về doanh nghiệp, quản trị tập đoàn, gần đây là cung - cầu của thanh khoản và mối quan hệ của nó với khủng hoảng tài chính.
Một trong những nội dung của lý thuyết hợp đồng đặt ra các vấn đề như: Liệu giáo viên, nhân viên y tế và cai ngục nên nhận lương cố định hay dựa trên hiệu quả làm việc; Liệu những nhóm cung cấp các dịch vụ công, như trường học, bệnh viện, nhà tù, nên theo chế độ sở hữu công hay tư?
Kinh tế là hạng mục thứ 5 trong các ngành, lĩnh vực được vinh danh tại giải Nobel. Hôm 3/10, mùa giải Nobel 2016 chính thức khởi động với giải Nobel Y sinh, rồi đến Vật lý, Hóa học và Hòa bình.
Trước đó, giải Nobel Kinh tế 2015 được trao cho nhà kinh tế học Angus Deaton vì những phân tích của ông về "tiêu dùng, tình trạng nghèo đói và phúc lợi".
Từ năm 1969 đến năm 2016, giải Nobel Kinh tế đã được trao 48 lần. Người trẻ nhất nhận giải là Kenneth J. Arrow năm ông 51 tuổi, còn người lớn tuổi nhất được trao giải là Leonid Hurwicz năm 90 tuổi.
