Ban đầu tại những cuộc thi sắc đẹp lớn như Hoa hậu Hoàn vũ (HHHV) hay Hoa hậu Thế giới (HHTG) đều chưa có phần thi vấn đáp. Kết quả chỉ dựa vào việc chấm điểm hình thể, trình diễn và tính cách của thí sinh. Tuy nhiên, gần cuối thập niên 1960 và đầu 1970, phong trào nữ quyền bắt đầu nổi lên phản đối các cuộc thi hoa hậu vì cho rằng nó như một trò mua vui cho đàn ông, làm giảm giá trị phụ nữ. Thậm chí ngay tại đêm chung kết HHTG 1970, khi đang được truyền hình trên khắp thế giới, khán giả còn chứng kiến cảnh vài người biểu tình ném những quả bom bột mì lên sân khấu để phản đối cuộc thi.
Và từ năm 1969, cuộc thi HHHV bắt đầu thêm vào phần thi vấn đáp dành cho top 5 thí sinh để chọn ra tân hoa hậu. Kể từ đó đến gần giữa thập niên 1990, người chiến thắng đôi khi không phải người đẹp nhất hay có tổng điểm số cao nhất ở các phần thi áo tắm, dạ hội. Còn tại cuộc thi HHTG, từ năm 1973, ban giám khảo đã xếp hạng cho top 7 thí sinh vào chung kết bằng việc đánh giá về tính cách, trình diễn trên sân khấu và khả năng nói trước công chúng.
 |
| Phần thi ứng xử có thể làm đảo lộn kết quả. |
Sự thông minh luôn được đề cao
Tại cuộc thi HHHV 2000 tại đảo Síp, Địa Trung Hải, khi cả 3 thí sinh có điểm số cao nhất (Venezuela, Ấn Độ, Tây Ban Nha) được hỏi chung một câu hỏi: "Giả sử bây giờ đang có một đám đông tụ tập biểu tình ngay bên ngoài kia, họ lên án cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ không tôn trọng phụ nữ. Hãy thuyết phục họ rằng họ sai". Hoa hậu Ấn Độ - Lara Dutta trả lời một cách rành mạch, tự tin và dứt khoát: "Tôi nghĩ các cuộc thi nhan sắc như Hoa hậu Hoàn vũ tạo ra cho những người phụ nữ trẻ một bước đệm trong lĩnh vực hoạt động họ muốn theo đuổi, có thể là kinh doanh, chính trị hay xã hội. Nó cho chúng ta cơ hội để nói lên những quan điểm và lựa chọn của mình. Nó khiến chúng ta mạnh mẽ hơn và có được sự độc lập, bình đẳng như ngày hôm nay". Và với tổng điểm gần như tuyệt đối là 9,9, đây được xem là câu trả lời hay nhất, thuyết phục nhất và đáng nhớ nhất trong lịch sử của các cuộc thi sắc đẹp.
Tuy không giành được ngôi vị cao nhất tại cuộc thi HHHV 2012, nhưng thí sinh Philippines lại giành được nhiều cảm tình của khán giả cho phần thi vấn đáp của mình. Khi nhận được câu hỏi của nhiếp ảnh gia nổi tiếng Nigel Barker: "Như một đại sứ quốc tế, bạn có nghĩ rằng tiếng Anh là điều kiện tiên quyết tại cuộc thi này không? Tại sao có và tại sao không?". Không chút chần chừ, Janine Tugonon trả lời một cách hết sức trôi chảy với phong cách đĩnh đạc: "Tôi là một Hoa hậu Hoàn vũ và tôi không chỉ biết làm thế nào để nói chuyện bằng một ngôn ngữ cụ thể. Tôi còn có thể gây ảnh hưởng và tạo cảm hứng cho những người xung quanh. Vì vậy, bất kể bạn nói ngôn ngữ gì, điều đó không quan trọng, quan trọng là bạn phải có một trái tim xứng đáng và một tâm hồn mạnh mẽ để thuyết phục tất cả mọi người. Và sau đó, ngôi vị Hoa hậu Hoàn vũ sẽ là của bạn". Cả khán phòng gần như nổ tung sau khi cô kết thúc câu trả lời. Tuy nhiên cô chỉ về á hậu 1, nhường chiếc vương miện lại cho hoa hậu chủ nhà Mỹ.
Còn tại cuộc thi HHHV 1996, khi hoa hậu Venezuela lọt vào top 6 bán kết, cô nhận được câu hỏi từ nữ giám khảo Maud Adams: "Nếu bạn chỉ có thể lựa chọn một điều, bạn sẽ chọn thông minh, giàu có, hay sắc đep. Tại sao?". Alicia Machado nhanh chóng trả lời thẳng thắn: "Tôi sẽ chọn sự thông minh vì cùng với sự thông minh, bạn cũng có thể giàu có và xinh đẹp. Bên cạnh đó, khi bạn thông minh, bạn có thể phát triển vẻ đẹp nội tâm của bản thân và có thể giúp bạn làm được nhiều việc khác". Một câu trả lời hết sức đơn giản, súc tích và đầy đủ ý nghĩa đã giúp cô vững vàng ở vị trí số 1 trong đêm chung kết.
Những câu hỏi về vai trò giới tính
Chủ đề "sự khác biệt giữa nam và nữ" luôn mang đến những câu hỏi hóc búa dành cho thí sinh. Bởi vì ban giám khảo (có thể đa phần là nam giới) luôn muốn chính những người phụ nữ nói lên chính kiến của mình về giới tính của họ, từ đó thu hẹp khoảng cách trong lối suy nghĩ, và quan điểm sống giữa nam giới và nữ giới. Và những năm gần đây, dạng câu hỏi này còn được mở rộng khi đề cập đến cộng đồng LGBT (người đồng tính, song tính và chuyển giới). Để trả lời cho dạng câu hỏi này, đa số các thí sinh đều tránh trả lời một cách trực diện, mà thường vay mượn hình ảnh để lý giải, cũng như hướng trọng tâm câu trả lời theo một hướng khác nhưng vẫn song hành với ý của câu hỏi ban đầu. Chúng ta có thể xem một số ví dụ tiêu biểu sau đây cho dạng câu hỏi thường gặp này.
Tại cuộc thi HHHV 1994, khi top 3 thí sinh (Venezuela, Ấn Độ, Colombia) được hỏi chung câu hỏi: "Bản chất của một người phụ nữ là gì?". Một lần nữa, hoa hậu Ấn Độ - Sushmita Sen đưa ra câu trả lời khá xúc động và ý nghĩa: "Chúng ta cần cảm kích bởi phụ nữ là một món quà của thượng đế. Nguồn gốc của một đứa trẻ là người mẹ, và người mẹ là phụ nữ. Chúng tôi cho thế giới biết thế nào là chia sẻ, thế nào là quan tâm và yêu thương. Đó chính là bản chất của người phụ nữ".
Còn tại chung kết HHHV 2008 tại Nha Trang, Việt Nam, nhà tạo mẫu tóc người Ý - Louis Licari đưa ra câu hỏi: "Cuộc sống của ai dễ dàng hơn, đàn ông hay phụ nữ?". Ứng cử viên sáng giá nhất năm đó là hoa hậu Venezuela - Dayana Mendoza đã trả lời câu hỏi theo một hướng khác: "Chúa tạo ra phụ nữ và nam giới khác nhau. Sự khác nhau lớn nhất - bất kể họ sống như thế nào - đàn ông luôn nghĩ cách tốt nhất để đạt được mục đích là đi đường thẳng. Phụ nữ không nghĩ vậy. Chúng tôi nghĩ cách tốt hơn là đi theo đường cong và chỉnh sửa những đường cong đó".
Quốc gia phía nam châu Phi - Botswana gửi thí sinh đầu tiên tham gia cuộc thi HHHV năm 1999 và đại diện nước này, người đẹp Mpule Kwelagobe, đã làm cả thế giới bất ngờ khi qua mặt hàng loạt ứng viên sáng giá để giành chiếc vương miện cao quý. Khi được hỏi: "Nếu Hoa hậu Hoàn vũ mang thai trong nhiệm kỳ của mình, liệu cô ấy có được chấp nhận để tiếp tục giữ ngôi vị đó không?", Mpule trả lời: "Cá nhân tôi cho rằng Hoa hậu Hoàn Vũ là biểu tượng của người phụ nữ độc thân mang đầy đủ những phẩm chất nữ tính. Tôi tin rằng nếu cô ấy có thai, không ai sẽ tước đi vương miện và danh hiệu của cô ấy. Nhưng là một phụ nữ, cô ấy nên cảm thấy hạnh phúc và tự hào cho thiên chức của người phụ nữ". Và cô trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên đoạt được danh hiệu cao quý nhất.
 |
| Janine Tugonon tại Hoa hậu Hoàn vũ 2012. |
Chìa khóa thành công là sự hài hước
Ngoài sự thông minh, sắc sảo, một yếu tố khác cũng cực kỳ quan trọng là sự hài hước, hóm hỉnh trong câu trả lời. Tuy nhiên, hài hước ở đây không phải là gây cười cho khán giả bằng những câu nói ngô nghê, vụng về, mà là sự hồn nhiên, vô tư, trong sáng của thí sinh.
Có thể kể đến trường hợp của Hoa hậu Philippines ở cuộc thi HHHV 1969 khi phần thi vấn đáp bắt đầu được đưa vào để chấm điểm lựa chọn người chiến thắng. Câu hỏi được đưa ra cho người đẹp là: "Trong một vài ngày sắp tới, con người sẽ đặt chân lên mặt trăng. Nếu người đàn ông vừa từ mặt trăng trở về đến thăm đất nước bạn, bạn sẽ làm gì để chào anh ta?" (sự kiện Neil Armstrong là phi hành gia đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng vào ngày 20/7/1969). Với câu trả lời được xem là "hiện tượng", Gloria Diaz đã mang về cho Philippines chiếc vương miện HHHV đầu tiên: "Thì chắc sẽ y hệt như điều tôi đang làm. Tôi nghĩ anh ta đã ở trên mặt trăng lâu quá. Khi anh ta đến có nghĩa là muốn thay đổi, tôi đoán thế".
Và tại cuộc thi HHHV 1994, MC đặt một câu hỏi mang tính xã giao cho hoa hậu nước chủ nhà như sau: "Philippines có bao nhiêu hòn đảo?". Người đẹp Charlene Gonzales lập tức hỏi ngược lại MC: "Khi thủy triều lên hay xuống?" và sau đó mới hoàn tất câu trả lời của mình: "Khi thủy triều lên Philippines có 7.107, còn khi xuống là 7.108 hòn đảo".
Tại Las Vegas năm 1996, top 3 thí sinh HHHV được hỏi chung một câu hỏi: "Theo bạn nghĩ, đàn ông có thể học được gì từ phụ nữ?". Khác với cách trả lời có phần trừu tượng, và hàn lâm của 2 á hậu (Aruba và Phần Lan), hoa hậu Venezuela - Alicia Machado trả lời đơn giản, tự nhiên, chân thận và hóm hỉnh, làm cả khán phòng phải cười lên: "Tôi tin rằng những người đàn ông có thể học hỏi rất nhiều vì nhờ phụ nữ chúng tôi, những người đàn ông đang ở đây trong nhà hát đẹp này, theo dõi cuộc thi sắc đẹp này và vỗ tay cho tôi vì tôi là một người phụ nữ xinh đẹp!".
Là người đẹp cao tuổi nhất (27 tuổi) và nhan sắc cũng không được đánh giá cao nhưng HHHV 1997 - Brook Lee lại được xem là HHHV có tính cách thú vị và năng động nhất lịch sử. Với câu hỏi: "Nếu bạn có 1 ngày không phải sống dựa vào những nguyên tắc và bạn có thể tự do thoải mái làm điền mình thích, bạn sẽ làm gì?", người đẹp gốc Hawaii hồn nhiên nói: "Tôi sẽ ăn tất cả mọi thứ trên thế giới. Bạn không hiểu đâu, tôi sẽ ăn tất cả mọi thứ 2 lần đấy!".
Và cũng trong khuôn khổ cuộc thi HHHV 1997, diễn viên Tommy Ford hỏi hoa hậu Venezuela: "Nếu như trong cuộc thi này, bạn biết có một thí sinh khác được lợi thế biết trước câu hỏi thì bạn sẽ làm gì?". Với câu trả lời chân thật và hài hước, Marena Bencomo sau đó giành ngôi á hậu 1: "Chúng tôi sẽ cùng chia sẻ nó và điều đó sẽ giúp ích cho cả đôi bên!".
Oxana Fedorova có lẽ là hoa hậu có nhiều cái nhất trong lịch sử HHHV: thí sinh duy nhất bị chính thức tước vương miện, điểm số áo tắm cao nhất (9,88), tại vị ngắn nhất và được bình chọn là HHHV đẹp nhất mọi thời đại. Năm 2002, top 5 nhận được câu hỏi ứng xử "siêu ngắn" - Điều gì làm bạn đỏ mặt? Người đẹp nước Nga đưa ra câu trả lời ngắn không kém, chỉ với 6 chữ: "Khi tôi nói điều gì sai!".
