Với việc Qantas đối tác sở hữu thương hiệu Jetstar, rút vốn khỏi Pacific Airlines, hãng sẽ có lần tái cơ cấu lớn tiếp theo và chia tay thương hiệu đến từ Australia. Sau khi Qantas rút vốn, Vietnam Airlines sẽ nắm 98% cổ phần của Pacific Airlines.
Tái cơ cấu và đổi chủ sở hữu là "điệp khúc" của Pacific Airlines kể từ khi hoạt động, trong khi kết quả kinh doanh gặp nhiều khó khăn.
Hãng bay giá rẻ đầu tiên của Việt Nam
Pacific Airlines được thành lập vào năm 1991 và là hãng hàng không không thuộc sở hữu nhà nước đầu tiên được thành lập tại Việt Nam sau khi luật được sửa đổi cho phép đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực hàng không trong nước.
 |
| Bộ nhận diện thời kỳ đầu của Pacific Airlines. Ảnh: M Radzi Desa. |
Với tổng số vốn 40 tỷ đồng khi thành lập, hãng có 7 cổ đông ban đầu bao gồm Cục hàng không dân dụng Việt Nam (Vietnam Civil Aviation) và 4 doanh nghiệp thành viên chiếm 86,49% cổ phần. Hai cổ đông còn lại là Tổng công ty Du lịch Sài Gòn (Saigon Tourist, chiếm 13,06% cổ phần) và Công ty Thương mại Đầu tư Phát triển Giao thông Vận tải (Tradevico, chiếm 0,45% cổ phần).
Khi mới chỉ hoạt động được 2 năm, hãng đã có lần đổi chủ đầu tiên. Năm 1993, Cục hàng không dân dụng Việt Nam tái cấu trúc bộ phận khai thác thành Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines). Các cổ phần của Cục hàng không dân dụng được chuyển sang cho Vietnam Airlines, đồng nghĩa Pacific Airlines trở thành công ty con của Vietnam Airlines.
Tới năm 1995, Pacific Airlines trở thành đơn vị thành viên của Vietnam Airlines và từ năm 1996, là thành viên của Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines Group). Các cổ phần của Vietnam Airlines và các doanh nghiệp thành viên chuyển lại thống nhất cho Tổng công ty Hàng không Việt Nam quản lý. Số cổ đông của Pacific Airlines khi đó chỉ còn 3 cổ đông là Vietnam Airlines Group, Saigon Tourist và Tradevico.
Hoạt động theo cơ cấu trên được 10 năm, Pacific Airlines tiếp tục có lần đổi chủ tiếp theo vào năm 2005 do kinh doanh kém hiệu quả. Khi đó, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định chuyển toàn bộ 86,49% cổ phần của Tổng công ty Hàng không Việt Nam cho Bộ Tài chính, thay mặt Nhà nước quản lý và tái cơ cấu hãng bay.
Sau khi thực hiện tái cơ cấu, hãng đã phải cắt bỏ nhiều đường bay kém hiệu quả, từ đó phần nào giảm được các khoản lỗ.
Tới tháng 8/2006, Pacific Airlines lại tiếp tục đổi chủ khi Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) được thành lập trực thuộc Bộ Tài chính. Toàn bộ cổ phần của nhà nước tại Pacific Airlines do Bộ Tài chính nắm giữ được chuyển sang cho SCIC điều hành.
Bén duyên Qantas
Tới giai đoạn 2006-2007, bước ngoặt lớn đến với Pacific Airlines khi Qantas (Australia) và Airsia (Malaysia) chạy đua để trở thành cổ đông chiến lược của hãng, qua đó gia nhập thị trường hàng không nội địa Việt Nam vốn được đánh giá nhiều tiềm năng phát triển.
Tới tháng 4/2007, cuộc đua ngã ngũ khi Qantas là bên chiến thắng. Hãng hàng không tới từ Australia đã mua lại 30% cổ phần của Pacific Airlines để trở thành cổ đông chiến lược. Qantas mạnh tay mua cổ phần của Pacific Airlines vì tập đoàn này cũng tham vọng có một hãng hàng không giá rẻ mang thương hiệu Jetstar của mình tại khu vực Đông Nam Á và xa hơn là châu Á - Thái Bình Dương.
 |
| Pacific Airlines gắn liền với thương hiệu Jetstar trong giai đoạn hàng không Việt phát triển bùng nổ. Ảnh: Nguyen Viet Long. |
Theo thỏa thuận ban đầu, Qantas sẽ đầu tư 50 triệu USD để được sở hữu 18% cổ phần của Pacific Airlines, sau đó sẽ đầu tư thêm để được sở hữu 30%. Thỏa thuận đã mang về lượng tiền mặt giúp Pacific Airlines tái cơ cấu, cắt lỗ trong giai đoạn trước cũng như được sử dụng toàn bộ nhận diện thương hiệu cùng hệ thống phân phối Jetstar của Qantas. Hãng cũng đổi tên thành Jetstar Pacific Airlines từ đây.
Đến cuối năm 2011, cơ cấu cổ đông của Jetstar Pacific Airlines vẫn bao gồm 3 cổ đông là SCIC với 70% cổ phần, Qantas với 27% và Saigon Tourist nắm 3% cổ phần. Tuy nhiên do Jetstar Pacific Airlines tiếp tục hoạt động không hiệu quả, chỉ chiếm 17% thị phần hàng không nội địa Việt Nam, hãng phải tiếp tục tái cơ cấu cổ đông và rà soát lại toàn bộ hoạt động
Để vực dậy Jetstar Pacific Airlines, Vietnam Airlines với kinh nghiệm kinh doanh hàng không đã tiếp nhận quyền đại diện phần vốn Nhà nước của Jetstar Pacific từ SCIC với 70% cổ phần. Tổng công ty Hàng không Việt Nam quyết định thay thế kế hoạch xây dựng hãng hàng không giá rẻ VietAir để đưa Jetstar Pacific Airlines thành hãng bay phụ trách dải sản phẩm giá rẻ.
"Từ khi thành lập đến năm 2012, Jetstar Pacific luôn luôn lỗ. Tuy nhiên kể từ khi Vietnam Airlines tiếp nhận, hãng đã thực hiện quy trình tái cơ cấu và đang mang lại kết quả. Năm 2012-2013, Jetstar Pacific đã giảm lỗ, năm 2014 lãi 8 tỷ đồng và năm 2018 kết sổ lãi 34 tỷ đồng", Chủ tịch hội đồng quản trị Vietnam Airlines ông Phạm Ngọc Minh cho biết.
Cũng sau quá trình tái cơ cấu tích cực của Vietnam Airlines và Qantas, Jetstar Pacific từng bước giảm lỗ và bắt đầu có lợi nhuận 2 năm liên tiếp 2018 và 2019.
Tới đầu năm 2020, dịch Covid-19 đã khiến kết quả kinh doanh của Jetstar Pacific quay đầu khó khăn. Trong 6 tháng đầu năm 2020, hãng ghi nhận mức lỗ 1.200 tỷ đồng. Dịch bệnh cũng ảnh hưởng trực tiếp tới Qantas tại thị trường Australia khiến đối tác này phải cân đối lại các khoản đầu tư của mình.
Tới ngày 15/6, Vietnam Airlines phát thông báo về việc Qantas sẽ rút vốn khỏi Pacific Airlines. Với việc Qantas rút lui, Vietnam Airlines sẽ sở hữu 98% cổ phần của hãng hàng không giá rẻ.
Theo lãnh đạo Pacific Airlines, cả hai cổ đông lớn là Vietnam Airlines và Qantas đều nhận thấy việc tái cơ cấu cổ đông của hãng là thích hợp. Theo đó, Qantas sẵn sàng rút vốn để Vietnam Airlines có cơ hội tái cơ cấu Pacific Airlines theo mong muốn.
Thêm một lần tái cơ cấu, Pacific Airlines sẽ chia tay thương hiệu Jetstar. Hãng cũng sẽ mang bộ nhận diện mới và chuyển hệ thống bán vé về cùng bên cung ứng với Vietnam Airlines.
Sau khi tái cơ cấu, Pacific Airlines dự kiến khai thác đội bay 40 chiếc máy bay vào năm 2025 nếu tình hình kinh doanh thuận lợi. Lãnh đạo hãng cũng khẳng định doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động dưới mô hình công ty độc lập, nhưng vẫn là một phần không thể tách rời của Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines Group).
Pacific Airlines sẽ tiếp tục hoạt động theo mô hình hàng không chi phí thấp và phụ trách dải sản phẩm giá rẻ của Vietnam Airlines Group.
