Ngày 11/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã đạt được một thỏa thuận thương mại hạn chế với Trung Quốc. Theo đó, chính quyền Washington sẽ hoãn tăng thuế lên 30% đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu Trung Quốc.
Đổi lại, Bắc Kinh cam kết sẽ mua 40-50 tỷ USD nông sản Mỹ và thay đổi các quy định về tiền tệ nước này. Thỏa thuận này cũng bao gồm các điều khoản bảo vệ bản quyền sở hữu trí tuệ Mỹ tại Trung Quốc.
Theo Bloomberg, việc Trung Quốc nối lại mua nông sản Mỹ là chiến thắng lớn nhất của ông Trump. Phản ứng tích cực của thị trường chứng khoán toàn cầu cho thấy thỏa thuận này sẽ giúp giảm bớt nỗi lo về nguy cơ kinh tế Mỹ và toàn cầu suy thoái.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời các phóng viên hôm 11/10. Ảnh: Bloomberg. |
Chưa giải quyết được các vấn đề cơ bản
Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng thỏa thuận này có quy mô nhỏ hơn nhiều so với những gì ông Trump từng mô tả. Nó cũng không đề cập đến hàng loạt vấn đề giữa hai nước, từ việc Bắc Kinh tẩy chay giải NBA cho đến việc Washington cấm vận các công ty công nghệ Trung Quốc.
"Thỏa thuận này hầu như không giải quyết được bất cứ vấn đề lớn nào trong các mối quan hệ thương mại và kinh tế cơ bản giữa hai nước", Bloomberg dẫn lời chuyên gia Eswar Prasad thuộc Đại học Cornell bình luận.
"Thậm chí có nhiều người nghĩ rằng không dễ thực hiện thỏa thuận cỏn con này. Các quan chức nói sẽ mất 3-5 tuần để hoàn tất các chi tiết. Nhưng một số cuộc đám phán trong quá khứ sụp đổ trong thời gian ngắn hơn thế", chuyên gia Prasad nhấn mạnh.
Nhà phân tích Wendy Cutler thuộc Viện Chính sách Xã hội châu Á đánh giá thỏa thuận này không hề khác những gì Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross đã thương lượng trong 2 năm qua với Trung Quốc. Và chúng bị Tổng thống Trump từ chối.
"Nó giống một thỏa thuận nhỏ hơn là một thỏa thuận quan trọng", chuyên gia Cutler mô tả. Và có khả năng nó sẽ suy yếu khi các quan chức hai nước đàm phán mọi chi tiết cụ thể trong vài tuần tới.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump lạc quan về thỏa thuận với Trung Quốc. Ảnh: Washington Times. |
Giới quan sát cho rằng vẫn có khả năng thỏa thuận hạn chế này phát triển thành một thỏa thuận toàn diện. Nhưng để đạt được điều đó, chính phủ Mỹ và Trung Quốc sẽ phải đàm phán trong ít nhất 3 giai đoạn khác nhau.
"Theo tôi, thực hiện thỏa thuận từng phần hoặc từng giai đoạn sẽ tốt hơn", ông Trump tuyên bố hôm 11/10 tại Nhà Trắng. Vấn đề là mới chỉ tuần trước, ông khẳng định sẽ chỉ đồng ý với một thỏa thuận tổng thể.
Vấn đề quan trọng nhất là thỏa thuận ngày 11/10 không bao gồm cơ chế ngăn chặn Trung Quốc "hứa lèo". Đây là điều kiện mà chính quyền Tổng thống Trump khẳng định là "tiên quyết".
"Sau nhiều hy sinh, người dân Mỹ sẽ chỉ chấp nhận một thỏa thuận thực sự đầy đủ và công bằng với Trung Quốc", Thượng nghị sĩ Cộng hòa Chuck Grassley nhấn mạnh.
Vấn đề nan giải
Các chuyên gia cho biết hai nền kinh tế vẫn còn rất nhiều vấn đề nóng chưa thể giải quyết, bao gồm việc Mỹ luôn chỉ trích Trung Quốc trợ giá cho các ngành công nghiệp trong nước, ví dụ như cung cấp điện giá rẻ và các khoản vay lãi suất thấp.
Dù Washington và Bắc Kinh đã đạt được một thỏa thuận thương mại, Nhà Trắng vẫn sẽ duy trì thuế trừng phạt đánh lên 360 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Theo kế hoạch, thuế đánh lên hàng Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng trong tháng 12 tới.
"Tôi nghĩ chẳng có gì được coi là một thỏa thuận cả. Có vẻ như Mỹ tìm cách tránh đánh thuế lên hàng Trung Quốc trong vài tháng tới để trấn an thị trường tài chính, đổi lại là lời hứa miệng của phía Bắc Kinh về một số vấn đề hạn hẹp", chuyên gia Scott Kennedy thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nhận định.
 |
| Vẫn còn nhiều khác biệt giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ảnh: CNBC. |
Ông Kennedy cho rằng chắc chắn phía Trung Quốc sẽ hài lòng với thỏa thuận này hơn là Mỹ. Ngoài ra, những điều Trung Quốc cam kết về bảo vệ bản quyền sở hữu trí tuệ và tiền tệ cũng bị cho là không rõ ràng.
Dù vậy, các chuyên gia cho rằng thỏa thuận ngày 11/10 vẫn là một chiến thắng chính trị quan trọng đối với Tổng thống. Đây cũng là bước dịch chuyển mà nhiều quốc gia trên thế giới mong muốn nhìn thấy.
"Hôm nay là một chiến thắng lớn của Tổng thống Trump", luật sư Stephen Vaughn thuộc King & Spalding, từng là cố vấn quan trọng của Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer, đánh giá.
Trong khi đó, luật sư Clete Willems, cựu cố vấn kinh tế của ông Trump, mô tả: "Chiến thắng này không phải một cuộc cách mạng trong mối quan hệ Mỹ - Trung, nhưng nó cho thấy rằng hai nước vẫn có thể cùng hợp tác để giải quyết các vấn đề quan trọng".
