Sau hơn 30 năm thực hiện thu hút đầu tư nước ngoài, đến nay vốn đầu tư nước ngoài đạt gần 350 tỷ USD, bình quân tăng trên 20%/năm, đồng thời là khu vực tăng trưởng cao nhất trong nền kinh tế.
Trao đổi tại buổi tọa đàm “Nâng cao chất lượng dòng vốn FDI vào Việt Nam", Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng khẳng định nguồn vốn đầu tư nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam.
Bên cạnh mặt tích cực, dòng vốn FDI cũng có những hạn chế nhất định. Hiện tại, nhiều dự án không còn phù hợp với Việt Nam về mặt khoa học, công nghệ và thị trường. Ngoài ra, một số dự án có rủi ro về môi trường, xã hội.
 |
| Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng. |
“Nhiều dự án có vốn ảo, đăng ký lớn nhưng thực hiện nhỏ”
Thứ trưởng Vũ Đại Thắng cho biết trong 350 tỷ USD đăng ký đầu tư vào Việt Nam, có khoảng trên 180 tỷ USD đã được bơm trực tiếp vào nền kinh tế. Như vậy, vẫn còn dư địa 170 tỷ USD chưa được thực hiện.
“Nhiều dự án rơi vào độ trễ về đầu tư xây dựng. Nhiều dự án có vốn ảo, đăng ký lớn nhưng thực hiện nhỏ, đặc biệt là những dự án bất động sản”, Thứ trưởng nói.
Ông Nguyễn Văn Thành, Phó chủ tịch UBND TP Hải Phòng, cho biết địa phương cũng có vốn ảo. Với những dự án có vốn đầu tư vào Hải Phòng lớn, UBND TP sẽ trực tiếp xuống hiện trường xem dòng vốn đó có thực đi vào thị trường và giải ngân tại Hải Phòng hay không.
“Năm 2018, chúng tôi có tính toán lại giá trị thực hiện xuất khẩu qua cảng Hải Phòng các ngành trong TP là 8,1 tỷ USD. Tuy nhiên, sau khi kiểm tra lại với Cục Xuất khẩu (Bộ Công Thương), chúng tôi đã đạt 11,25 tỷ USD”, ông Thành nói.
Theo ông Thành, vốn ảo có nhưng về cơ bản là kiểm soát được.
Cũng tại buổi tọa đàm, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chỉ ra một số mặt hạn chế của dòng vốn FDI.
Ông Lộc cho biết Việt Nam là một quốc gia thu hút vốn đầu tư thành công trên thế giới và khu vực. Tuy nhiên, hiệu quả của vốn đầu tư FDI vào nền kinh tế nước ta chưa tương xứng với số lượng của mức đầu tư.
“Trong một chừng mực nào đó, đầu tư FDI không có sự lựa chọn không những không kết nối được với doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước mà còn có hiện tượng chèn lấn khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam”, ông Lộc nói.
Chủ tịch VCCI thông tin số liên doanh với doanh nghiệp Việt Nam chỉ chiếm 2 phần trong 10 phần của FDI. Giá trị gia tăng các dự án FDI tạo ra cho nền kinh tế Việt Nam là tương đối thấp, kết nối không cao. Ngoài ra, xuất hiện những doanh nghiệp FDI chuyển giá, gian lận thương mại.
Việt Nam cần chọn lọc, định hướng cho dòng vốn ĐTNN
Sau hơn 30 năm từ khi thực hiện thu hút ĐTNN, thế và lực của Việt Nam có nhiều thay đổi. Đã đến thời điểm Việt Nam cần ưu tiên lựa chọn những doanh nghiệp, dự án phù hợp hơn về mặt khoa học, công nghệ, thị trường.
Thứ trưởng Vũ Đại Thắng cho rằng việc xây dựng các tiêu chí, tiêu chuẩn để lựa chọn các dự án là rất xác đáng. Bên cạnh những tiêu chí về đầu tư, một điểm nữa là yêu cầu về cơ chế rà soát về an ninh đối với các dự án đầu tư.
 |
| Theo Thứ trưởng Thắng, cần xây dựng các tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, sau đó rà soát về an ninh. Ảnh minh họa. |
Thực tế, nếu một dự án gây ra ảnh hưởng lớn môi trường, xã hội hay an ninh quốc phòng, chính quyền hoàn toàn có quyền chấm dứt, tạm dừng dự án. Điều này được quy định ở tất cả bộ luật đầu tư tại Việt Nam từ trước tới nay.
Nêu quan điểm về việc có nên phân bổ dòng vốn FDI về các vùng, miền, Thứ trưởng Thắng khẳng định đây là điều nên làm. Bởi nếu tiếp tục thu hút đầu tư vào những vùng đang quá tải về hạ tầng, chắc chắn tạo ra hệ lụy khó lường.
“Không chỉ đưa công nghiệp ĐTNN mà còn nên đưa công nghiệp trong nước về vùng nông thôn, để người lao động được làm việc tại quê hương”, ông Thắng nói.
Theo khảo sát của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, một số địa phương đang chịu sức ép lớn về hạ tầng. Trên tổng số gần 40 khu công nghiệp đối với một địa phương, tác động từ số lượng lao động di cư đến, chỗ ăn chỗ ở cho số lượng lao động đó, nơi sinh hoạt văn hóa,… là rất khó khăn.
Nhiều ý kiến cho rằng ngoài việc đối diện với tình trạng núp bóng, đầu tư chui thì xuất hiện thêm tình trạng có dòng vốn ít, nhỏ lẻ. Ông Vũ Tiến Lộc bày tỏ không nên khuyến khích các dòng vốn này vì trong lĩnh vực họ làm thì DN vừa và nhỏ trong nước cũng có thể làm được.
“Hãy tạo dư địa cho DN trong nước, không nên khuyến khích các dòng vốn quá mỏng, công nghệ quá thấp như vậy vào Việt Nam. Trong thể chế hóa sắp tới phải tính tới cái đó”, ông Lộc nhấn mạnh.
Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia đều đồng tình với Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị, định hướng cho việc xây dựng thể chế pháp luật để Việt Nam định hướng một “làn sóng” đầu tư mới của Việt Nam.
