Nhà văn Nam Phi giành giải Booker 2021

Tối 3/11, giải thưởng Booker năm 2021 gọi tên nhà văn người Nam Phi Damon Galgut với cuốn tiểu thuyết The Promise.

Đây là tác phẩm nhận được nhiều sự ủng hộ trước giờ trao giải và được tờ The Guardian dự đoán chiến thắng trước khi kết quả được công bố.

Nhà văn Damon Galgut cùng cuốn sách The Promise chiến thắng giải Booker 2021. Ảnh: Tolga Akmen/AFP/Getty Images.

Cuốn tiểu thuyết với cách kể chuyện khác thường

Cuốn sách là câu chuyện của một gia đình da trắng tại Nam Phi, kéo dài suốt bốn thập kỷ. Cứ 10 năm, họ lại chứng kiến sự ra đi của một thành viên. Mỗi thập kỷ trôi qua, họ vẫn không thể thực hiện được lời hứa với người phụ nữ da màu đã phục vụ gia đình mình cả cuộc đời: Cho cô ấy một mái ấm thực sự.

Cây viết Sam Mathisson của tờ Michigan Daily đánh giá đây là cuốn tiểu thuyết hấp dẫn với cường độ nhanh, tạo ra các nhân vật với sắc thái đáng kinh ngạc cùng những khiếm khuyết của họ.

The Promise khai thác sự chuyển đổi thời hậu chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi với lời hứa của gia đình nhà Swarts đại diện cho sự bội tín của người da trắng dành cho người da màu ở đất nước này.

Damon Galgut sinh năm 1963, là nhà văn, nhà viết kịch người Nam Phi bắt đầu sáng tác từ khi 17 tuổi. Ông là nhà văn Nam Phi thứ ba từng chiến thắng giải Booker, sau thành công của Nadine Gordimer năm 1974, J.M. Coetzee năm 1983 và 1999.

The Promise là cuốn sách thứ chín của Damon Galgut trong sự nghiệp và là tác phẩm thứ ba được đề cử giải Booker của nhà văn này. Hai cuốn sách trước đó của ông dừng lại ở vòng chung khảo gồm The Good Doctor và In a Strange Room.

Nhận xét về cuốn sách, chủ tịch hội đồng trao giải, nhà sử học Jasanoff cho rằng The Promise đã kể câu chuyện phi thường xuyên suốt 40 năm tại Nam Phi và được gói gọn trong khoảng 300 trang giấy. Họ đều đồng tình rằng cuốn sách có phong cách kể chuyện khác thường, là minh chứng cho sự phát triển rực rỡ của thể loại tiểu thuyết ở thế kỷ 21.

Bản thân Damon Galgut cũng nói cuốn sách của ông được viết giống như một thước phim. Đôi mắt người kể chuyện giống chiếc máy quay di chuyển đến gần và sau đó đột ngột lùi ra xa, nhảy từ nhân vật này sang nhân vật khác ở giữa một phân cảnh hoặc thậm chí một câu.

Thậm chí, nó có thể đi theo một số hành động phụ tưởng như không liên quan gì cốt truyện nhưng lại có sự kết nối đến bất ngờ.

Những cuốn sách được đề cử giải Booker 2021. Ảnh: The Booker Prizes.

Các tác phẩm tranh giải Booker 2021

Để giành giải Booker 2021, The Promise đã vượt qua 5 đối thủ nặng ký còn lại, trong đó có cả tiểu thuyết của nhà văn đoạt giải Pulitzer Richard Powers hay nhà thơ được yêu mến Patricia Lockwood.

Anuk Arudpragasam là nhà văn người Sri Lanka, sinh năm 1988 và là cây viết trẻ nhất trong số những tác giả có tác phẩm được đề cử. Sau cuốn tiểu thuyết đầu tay The Story of Brief Marriage gây được tiếng vang năm 2016, anh trở lại với tác phẩm thứ hai The Passage North và lọt vào vòng chung khảo Booker 2021.

Cuốn sách tái hiện cuộc nội chiến kéo dài 30 năm tại Sri Lanka thông qua hành trình trên chuyến xe lửa của nhân vật Krishan từ thành phố Colombo đến tỉnh phía Bắc của Sri Lanka, nơi đang bị chiến tranh tàn phá, để dự đám tang của gia đình. Không có một chuyến phiêu lưu kỳ thú với những khúc quanh bất ngờ, bù lại, Arudpragasam có giọng văn cuốn hút.

Một tác phẩm khác nhận được kỳ vọng lớn là Bewilderment của Richard Powers, người đã giành giải Pulitzer với cuốn sách The Overstory được dịch tại Việt Nam dưới nhan đề Vòm rừng. Bewilderment đề cập chủ đề văn học sinh thái và mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên.

Một nhà thiên văn học đã tìm ra cách giải quyết độc đáo để giúp đỡ con trai ở tuổi đầy biến động và nhạy cảm: Đưa cậu đến hành tinh khác để quan sát và nhìn nhận chính Trái Đất của chúng ta.

Tác phẩm của Powers được cho là đã xây dựng mối quan hệ tuyệt vời giữa hai nhân vật chính trong cuốn sách, nhưng cũng vì thế mà bỏ sót rất nhiều tình tiết hay có thể khai thác.

Great Circle của Maggie Shiptead là tiểu thuyết lịch sử được kể lại qua lời kể của hai phụ nữ. Đó là Marian Graves, nữ phi công dũng cảm đã mất tích khi băng qua Bắc cực những năm 1950 và Hadley Baxter, nữ diễn viên tai tiếng của Hollywood.

Cha mẹ qua đời sau một vụ đâm máy bay, Baxter quyết định nhận lời đóng vai Marian Graves trên màn ảnh, để rồi từ đó phát hiện sự thật bí ẩn về nữ phi công ấy.

Erica Wagner của tờ The Guardian nhận định rằng Great Circle được bao bọc bởi các nhân vật sống động và giao thoa nhau theo những cách kinh ngạc. Cuốn tiểu thuyết giống như tập hợp của các vòng tròn đồng tâm, lần lượt xếp lên nhau để đưa câu chuyện riêng của các nhân vật vào một bối cảnh rộng lớn hơn.

Patricia Lockwood từng viết tập hồi ký Priestdaddy, là một trong 10 cuốn sách hay nhất năm 2017 do tờ New York Time bình chọn. Nay, tác giả này ra mắt tiểu thuyết đầu tay mang tên No One Is Talking About This. Cuốn sách đề cập sự ảnh hưởng của Internet tới đời sống của nhân loại, ẩn chứa trong đó là bài học về tình yêu, ngôn ngữ và cách con người kết nối với nhau.

Các nhà văn trước giờ trao giải tối 3/11. Ảnh: The The Booker Prizes.

Trong số 6 tác phẩm được đề cử, chỉ một cuốn sách đến từ tác giả Anh quốc. Đó là The Fortune Men của Nadifa Mohamed - nhà văn gốc Somali.

Cuốn tiểu thuyết được viết dựa trên câu chuyện có thật của Mahmood Mattan - thương nhân hàng hải người Somali bị buộc tội sai trong vụ mưu sát phụ nữ 42 tuổi. Phải đến 45 năm sau, Mattan mới được tuyên bố trắng án. Các bằng chứng cho thấy người này đã bị cảnh sát làm giả và thao túng.

Trong cuốn sách của Nadifa Mohamed, Mattan là tên trộm vặt. Nhưng khi bị bắt vì tội mưu sát, anh nhận ra bản thân phải chiến đấu chống lại thành kiến xã hội cũng như một âm mưu có chủ đích. Sự thật có lẽ là không đủ để cứu anh khỏi chiếc thòng lọng đang lửng lơ trên đầu mình.

Với một cốt truyện không mới, nhưng bằng ngôn ngữ linh hoạt, Nadifa Mohamed đã ghi tên mình trong danh sách đề cử của một trong những giải thưởng cao quý nhất.

Với chiến thắng của The Promise, Damon Galgut nhận được 50.000 bảng Anh (tương đương 1,5 tỷ đồng). 5 nhà văn còn lại trong danh sách đề cử sẽ nhận được 2.500 bảng Anh (tương đương 77 triệu đồng) cùng ấn bản đặc biệt cuốn sách của họ.