Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cố gắng ngăn chặn một cuộc luận tội gay gắt nhắm vào mình, các nghị sĩ của Đảng Dân chủ vừa tung ra đòn mới bằng cách gửi trát yêu cầu luật sư Rudy Giuliani, luật sư của ông Trump, cung cấp tài liệu.
Tổng thống dường như không quen với việc phải chật vật để kiểm soát tình hình hiện tại và khiến các đối thủ phản ứng với các động thái của mình.
"Tôi đề xuất là họ (Ukraine) bắt đầu một cuộc điều tra đối với cha con Biden. Nhân tiện đây, Trung Quốc cũng nên bắt đầu điều tra nhà Biden, bởi những gì xảy ra ở Trung Quốc cũng tệ như những gì đã xảy ra ở Ukraine", ông Trump nói công khai hôm 3/10, ám chỉ những thỏa thuận kinh doanh của Hunter Biden ở hai nước này.
Ở thời điểm hiện tại, không có dấu hiệu cho thấy ông Trump đang có chiến lược chính trị hay pháp lý có tổ chức nào tương tự thứ đã giúp Tổng thống Bill Clinton vượt qua phiên tòa luận tội. Dù vậy, luôn còn khả năng rất lớn là Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ đứng về phía tổng thống.
Ông Trump khó thoát khỏi luận tội
CNN nhận định nhiều ngày qua, ông Trump đã không thể làm chậm bước tiến của đảng Dân chủ trong việc điều tra xem liệu ông có lạm dụng quyền lực bằng cách gây áp lực với Ukraine để bới lông tìm vết các sai lầm củaJoe Biden, đối thủ tiềm năng tranh chức tổng thống năm 2020, và con trai của ông ấy, Hunter Biden.
Hôm 30/9, những người ủng hộ ông Trump đã cảnh báo với ông rằng gần như chắc chắn ông sẽ bị luận tội và một số người nghi ngờ liệu ông Trump có thực sự hiểu được sự nghiêm trọng của tình hình hay không, theo CNN.
Không khó để hiểu vì sao những người ủng hộ ông Trump lo lắng. Cũng vào hôm 30/9, ông Trump đã tự kéo thêm nhiều rắc rối cho bản thân khi tuyên bố ông đang cố gắng tìm ra tên của quan chức đã tiết lộ cuộc gọi giữa ông với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
 |
| Tổng thống Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo với Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto tại Nhà Trắng vào ngày 2/10. Ảnh: AP. |
Tuyên bố của ông Trump có thể đang vi phạm luật nhằm bảo vệ nhân chứng và dẫn đến đảng Dân chủ cáo buộc ông Trump tìm cách cản trở cuộc điều tra của họ. Các luật sư của người tố giác lo ngại cho sự an toàn của thân chủ của mình trong khi đảng Dân chủ cố gắng thuyết phục quan chức giấu tên này tiết lộ thông tin.
Trong một loạt những bài đăng trên tài khoản Twitter của mình, ông Trump đặc biệt chỉ trích Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, hạ nghị sĩ Adam Schiff, người đang đi đầu trong yêu cầu luận tội ông Trump do Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi khởi động.
Tổng thống Trump đã kêu gọi điều tra ông Schiff vì tội phản quốc. Ông Trump cũng nhắm vào đã người tố cáo mình.
"Người tố giác đã đưa ra thông tin hoàn toàn khác", ông Trump nói tại Nhà Trắng. "Tôi đã thực hiện một cuộc gọi. Cuộc gọi này rất hoàn hảo. Khi người tố giác nói về điều này, ông ta làm cuộc gọi này trở nên tồi tệ."
Tuy nhiên, Quyền giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ (DNI) Joseph Maguire đã nói với các nhà lập pháp vào tuần trước rằng khiếu nại của “người thổi còi” là đáng tin cậy và người này đã hành động theo đúng luật.
Sáng 1/10, các quan chức trong chính quyền đã thực hiện nỗ lực quan trọng nhất ngăn chặn quá trình luận tội. Trong một lá thư gửi Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Hạ viện Eliot Engel, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói rằng việc các quan chức Bộ Ngoại giao đưa ra lời khai trước Quốc hội trong tuần này là không khả thi. Trên tài khoản Twitter của mình, ông Pompeo cũng cáo buộc đảng Dân chủ đã cố gắng "đe dọa, bắt nạt và đối xử không đúng mực với các chuyên gia xuất sắc của Bộ Ngoại giao".
 |
| Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gặp gỡ các báo giới tại Rome vào ngày 2/10. Ông Mike Pompeo có chuyến công du bốn quốc gia châu Âu khi cuộc luận tội Tổng thống Donald Trump đang sôi sục trong nước. Ảnh: AP. |
Một cuộc thăm dò ý kiến mới của CNN cho thấy người Mỹ gần như đang bị chia rẽ về việc liệu tổng thống có nên bị luận tội hay không. Tuy nhiên, kết quả khảo sát này có vẻ đáng lo ngại đối với ông Trump khi tỷ lệ ủng hộ luận tội và phế truất đã tăng 11 điểm lên 46% giữa những người trung lập, tức vốn không ủng hộ đảng nào.
Trong trường hợp bị luận tội bởi Thượng viện, ông Trump vẫn còn một chiêu bài nữa - sự ủng hộ của đảng Cộng Hòa - phe đang chiếm đa số ghế trong Thượng viện Mỹ.
Ông Trump đã nêu ra ưu thế này bằng cách đăng tải bản đồ bầu cử vào hôm 1/10 trên tài khoản Twitter của mình với dòng chữ thách thức “cố mà luận tội điều này”. Tấm bản đồ có màu đỏ áp đảo cho thấy sự ảnh hưởng của đảng Cộng hòa tại các vùng ngoại ô bên ngoài thành phố lớn.
Cuộc khảo sát của CNN cũng cho thấy tỷ lệ các cử tri đảng Cộng hòa ủng hộ việc luận tội đã tăng tới 14%. Tuy nhiên, 80% số người tham gia khảo sát ủng hộ đảng Cộng hòa vẫn phản đối việc luận tội.
Tuần lễ điều tra chấn động của chính trường Mỹ
Kể từ khi cuộc nói chuyện giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine bị tiết lộ vào tuần trước, số lượng tin nóng và những diễn biến gây chấn động được tiết lộ thêm mỗi ngày đã tạo ra cảm giác Nhà Trắng như bị bao vây.
Luật sư của ông Trump, ông Rudy Giuliani không thể tránh khỏi việc bị lôi kéo trực tiếp vào cuộc luận tội lần này. Ông Giuliani đã bị ba ủy ban của Hạ viện yêu cầu cung cấp các tài liệu liên quan đến ông Trump và Ukraine.
Một thành viên nội các quan trọng khác của ông Trump, Ngoại trưởng Mike Pompeo, cũng đang bị liên quan tới việc luận tội. Có nguồn tin cho rằng ông cũng tham gia vào cuộc gọi ngày 25/7 giữa ông Trump và ông Zelensky. Việc ngoại trưởng được gọi ra làm chứng bây giờ chỉ còn là vấn đề thời gian.
 |
| Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (phải) cùng với Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Adam Schiff trong một cuộc họp báo tại Tòa nhà Quốc hội ở Washington ngày 2/10/2019. Ảnh: AP. |
Trong một diễn biến liên quan, một quan chức quen thuộc với vấn đề đã nói với CNN rằng ông Trump dùng tư cách cá nhân kêu gọi thủ tướng Australia giúp điều tra các quyết định khiến FBI mở cuộc điều tra sự liên quan của Nga trong chiến dịch tranh cử năm 2016.
Ông Trump đã nhờ tới Thủ tướng Scott Morrison theo đề nghị của Bộ trưởng Tư pháp Mỹ William Barr, người cũng đang nằm trong tầm ngắm của đảng Dân chủ trong việc điều tra hành vi lạm quyền. Đáp lại, Nhà Trắng phản bác rằng ông Trump chỉ nhờ giới thiệu để các quan chức có thể tiếp tục theo đuổi cuộc điều tra của Bộ Tư pháp.
Bên cạnh đó, lãnh đạo đa số Thượng viện Mitch McConnell nói với hãng tin CNBC rằng: “Nếu ông Trump bị Hạ viện luận tội, tôi sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc tổ chức phiên luận tội tại Thượng viện để xác định số phận của ông Trump”. Bình luận của ông McConnell dập tắt tin đồn rằng ông McConnell có thể phớt lờ một cuộc bỏ phiếu luận tội của Hạ viện.
"Hậu quả nghiêm trọng nếu ông Giuliani không tuân thủ"
Về phần luật sư Giuliani, các chủ tịch ủy ban của Hạ viện đã cảnh báo ông Giuliani rằng việc từ chối tuân thủ yêu cầu sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng.
"Việc ông từ chối hoặc không thể tuân thủ trát đòi hầu tòa, kể cả theo chỉ thị hoặc hành vi của tổng thống hoặc Nhà Trắng, sẽ tạo thành bằng chứng cho việc cản trở cuộc điều tra luận tội. Chúng có thể được sử dụng như một bằng chứng chống lại ông và tổng thống," các chủ tịch viết trong một lá thư chung cho ông Giuliani, người đồng thời là cựu thị trưởng thành phố New York.
Ông Giuliani có thể bảo vệ bản thân bằng các đặc quyền của luật sư-khách hàng và Nhà Trắng có khả năng cố gắng kích hoạt đặc quyền hành pháp.
Tuy nhiên, người ta vẫn không rõ làm thế nào những tuyên bố về đặc quyền như vậy sẽ được đưa ra trước tòa. Ông Giuliani đã tiết lộ rất nhiều chi tiết về các thỏa thuận của ông với Ukraine trong những lần xuất hiện trên phương tiện truyền thông. Điều này có thể khiến các đặc quyền bị bác bỏ.
Ông Preet Bharara, cựu công tố viên của Quận Nam New York, người đã bị Trump sa thải, nói: "Tôi không thấy đặc quyền nào ngăn cản ông ta cung cấp thông tin được yêu cầu một cách hợp pháp bởi ba ủy ban khác nhau”.
"Rudy Giuliani và những người ủng hộ tổng thống khác đã lên truyền hình ngày này qua ngày khác nói rằng người tố giác ông Trump đã dựa vào tin đồn và thông tin cũ. Ông ta đang kêu gọi người khác làm theo chính xác những gì đang thực sự được các ủy ban thực hiện - lấy thông tin và chứng cứ trực tiếp", ông Bharara phân tích.
