Nằm cách Thành nhà Hồ chỉ vài trăm mét, nhà cổ ở làng Tây Giai được UNESCO công nhận là một trong 10 ngôi nhà cổ dân gian truyền thống đẹp nhất Việt Nam.
 |
| Chủ nhân ngôi nhà cổ này là ông Phạm Ngọc Tùng (63 tuổi), đời thứ 7 của dòng họ Phạm. Theo lời kể của ông Tùng, khi xây dựng ngôi nhà (nay nằm ở xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc), cụ Tổ làm quan hàng Bát phẩm của triều đình Nguyễn. Cụ đã cho mời những thợ mộc giỏi của tỉnh Nam Hà cũ (nay là tỉnh Hà Nam) và thợ làng mộc Đạt Tài (huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa) về thi công. |
|
| Được khởi công từ cuối năm 1810 và đưa vào sử dụng đầu năm 1811, nhà rộng 5 m (năm gian), dài 13 m, cao 5 m. |
|
| Nhà có 3 cửa chính với 12 cánh. Theo chủ nhân, ngôi nhà có vượng khí nên thường mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông. |
|
| Các bộ phận cột kèo, cửa được làm toàn bằng gỗ chân chiếng, táu, xoan. Các hoa văn, họa tiết được chạm trổ tinh xảo. |
|
| Một họa tiết hình rồng được chạm trổ tỉ mỉ, độc đáo. |
|
| Nhà có 29 cột gỗ chính chống đỡ bộ mái ngói đất nung. Chân cột đặt trên đế bằng đá tảng mang dấu tích nhà từ đường của người Việt ở nông thôn. |
|
| Vì là nhà từ đường (nhà thờ họ) nên trong nhà có nhiều hình long, ly, quy, phượng chạm khắc cầu kỳ . |
|
| Các bức hoành phi, câu đối cổ cạnh bàn thờ vẫn còn nguyên vẹn |
|
| Kệ bàn thờ cổ quý hiếm. |
|
| Các bộ phận nhà liên kết nhau bằng mộng, xà, kèo... và khi cần có thể tháo dỡ phần khung ra sau đó phục dựng như cũ. |
|
| Trải qua hơn hai thế kỷ với nhiều biến động, đến nay ngôi nhà vẫn còn nguyên vẹn như một chứng tích của lịch sử dân tộc. Bà Trương Thị Hóa (60 tuổi, vợ ông Tùng) vui vẻ cho biết: “Hiện, ba thế hệ gia đình tôi vẫn sống trong ngôi nhà với nếp sinh hoạt của người nông dân thuần túy. Chúng tôi rất vui vì mỗi năm gia đình được hàng nghìn lượt khách trong và ngoài nước tới tham quan". |
Theo Trung tâm Bảo tồn di sản Thành nhà Hồ, nhà cổ hơn 200 năm tuổi của ông Phạm Ngọc Tùng nằm ở làng Tây Giai - một ngôi làng cổ tiêu biểu khu vực ven Thành nhà Hồ. Ngôi nhà cổ này nằm trong các điểm đến ở khu di tích thu hút khách du lịch tham quan.
Năm 2002, trong chương trình "Bảo tồn nhà ở dân gian truyền thống ở Việt Nam", hợp tác giữa Bộ Văn Hóa - Thông tin Việt Nam và Tổ chức Hợp tác quốc tế của Nhật Bản (JICA), nhà cổ của ông Tùng đã được chọn trùng tu định kỳ. Đến nay, ngôi nhà trải qua một lần trùng tu duy nhất và sau đó được Tổ chức UNESCO công nhận là một trong mười ngôi nhà cổ dân gian truyền thống đẹp nhất Việt Nam.
