Nguy cơ từ 'bảo mẫu' công nghệ số

Trẻ nhỏ thường bị hấp dẫn bởi nhiều trò chơi trên iPad - Ảnh: Châu Anh

Nằm ở phòng lưu bệnh tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM) ngày 12/8, vợ chồng chị M., một người cầm điện thoại iPhone bật chương trình game, video đưa vào tầm nhìn của con - bé Ti, khoảng hơn 1 tuổi, người còn lại cầm bình sữa đút vào miệng “dụ” con bú.

“Bảo mẫu” bất đắc dĩ

Trò chuyện với một số ông bố, bà mẹ có trẻ nằm cùng phòng, vợ chồng chị M. tỏ ra tự hào vì “bé mới hơn 1 tuổi nhưng rành điện thoại lắm, lướt điện thoại rất nhanh”. Chị M. kể do bé khó ăn uống nên từ lúc 6 tháng tuổi, chị phải làm đủ trò để cho con tập trung uống sữa, trong đó có việc cho xem trò chơi, video clip trên điện thoại di động.

Từ đó đến nay, iPhone giống như “bảo bối” trong việc hỗ trợ chị cho bé ăn uống. Đồng tâm trạng, chị Kim Hoa (Q.3, TP.HCM) có một cậu con trai gần 5 tuổi, cho biết: “Hồi bé 2-3 tuổi, biếng ăn quá nên tôi làm mọi cách để con ăn. Thời đó mới có iPad, tôi mua ngay về cho con chơi. Giờ không có iPad là... con cũng bỏ cơm luôn!”.

Trường hợp bé Nhi, khoảng 4 tuổi, con chị Bình (Q.10, TP.HCM), lại là một điển hình khác. Có mặt tại nhà chị Bình khoảng 18h một ngày đầu tháng 8, chúng tôi thấy bé Nhi đang say sưa quẹt máy tính bảng (iPad). Có người lạ đến nhưng bé Nhi không quay lại mà vẫn vùi đầu vào các trò chơi trên iPad, thậm chí chúng tôi và mẹ bé hỏi chuyện (gọi to, gọi đến 2, 3 lần), bé Nhi cũng không trả lời.

Chị Bình cho biết do hai vợ chồng đi làm suốt ngày, lại có thêm con nhỏ phải chăm nên trò chơi chính của bé Nhi sau khi ở trường mầm non về là... điện thoại, máy tính và tivi. “Đây là giải pháp cuối cùng của vợ chồng tôi rồi vì chẳng biết gửi con cho ai nữa. Cô giúp việc bận nấu ăn, trông em bé nhỏ hơn. Ba bé đi làm đến 8-9 giờ tối mới về, tôi về đến nhà cũng một tá việc phải làm” - chị Bình phân trần.

Mong con “biết nhanh, học giỏi”

Bên cạnh việc cậy nhờ thiết bị số hỗ trợ trong việc chăm con, nhiều phụ huynh cho trẻ chơi iPad, iPhone và các loại điện thoại thông minh khác vì muốn “trẻ sớm làm chủ được công nghệ”. Anh K. (Q.Bình Thạnh, TP.HCM), trưởng phòng công nghệ của một công ty quản lý quỹ, có con chưa đến 5 tuổi, hào hứng khoe: “Bé hơn 4 tuổi nhưng chơi điện thoại còn hơn ba nhé, tải trò này trò kia trên điện thoại, game nào trên điện thoại cũng biết hết trơn, nhiều cái mình không biết nhưng con rành hơn mình nhiều”.

Một người cha khác, anh Vinh (Q.Tân Bình, TP.HCM), thì cho rằng việc cho trẻ tiếp xúc sớm với điện thoại thông minh là cơ hội tốt cho trẻ học hỏi. Vì thế, anh tải về máy điện thoại Galaxy S4 và iPad rất nhiều trò chơi để giúp con học: “Nhiều game ứng dụng trên iPad, iPhone, smartphone hay lắm, hình ảnh động, âm thanh tốt, trẻ con sẽ học được nhiều từ đó”. Và thế là bé Vy, con anh Vinh, ngày nào cũng “bùm chát” trên máy tính bảng, có lúc lên đến 4-5 giờ/ngày, thậm chí những ngày nghỉ thì liên tục cầm điện thoại.

2 tuổi nói sõi, 4 tuổi... lắp bắp

Trở lại trường hợp bé Nhi, được biết lúc 2 tuổi bé Nhi nói rất tốt. “2 tuổi nhưng bé diễn đạt được những câu dài, rõ nghĩa. Thế mà giờ 4 tuổi bé lại nói lắp bắp, nói điều gì cũng khiến người khác hỏi lại. Có lúc cháu diễn đạt ngược lại vấn đề cần nói. Đã vậy lại nói ngọng nói nghịu”.

Theo chị Bình, do bận bịu nên gia đình chị rất thường xuyên cho bé xem tivi, chơi iPad và các loại smartphone. “Có những đêm khuya, để dỗ bé ngủ, chúng tôi vẫn phải cho bé chơi điện thoại. Rất nhiều lần bé trùm chăn chơi điện thoại. Không biết có phải vì bé chơi điện thoại nhiều quá mà đâm ra nói lắp bắp không” - chị Bình chia sẻ.

Còn con trai của chị Nguyễn Thị Đức Hạnh (Q.12, TP.HCM), mới 9 tuổi đã bị cận thị nặng: “Lúc cháu 7, 8 tuổi, do không có người trông nên tôi thường để con ở nhà một mình với máy tính và điện thoại cảm ứng. Thằng bé cứ chơi cả ngày như thế (nhất là hè về) nên cận lúc nào không hay”. Người mẹ này còn cho biết mỗi khi chơi điện thoại, con chị hầu như “quên tất cả”, không biết ai ra vào, không để ý đến bất kỳ hoạt động nào xung quanh và thích chơi điện thoại hơn chơi với bạn bè.

ThS.BS Phạm Minh Triết - trưởng khoa tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1 - cho biết nhiều trẻ lúc nhỏ nói tốt, nhưng khi lớn hơn thì khả năng ngôn ngữ lại kém đi do xem tivi, chơi điện thoại quá nhiều. “Khả năng tương tác với người khác bị yếu đi, không có nhu cầu nói chuyện và lâu dần bị giảm khả năng ngôn ngữ là điều dễ hiểu” - bác sĩ Triết cảnh báo.

Nguy cơ “sống ảo”

Theo ThS.BS Phạm Minh Triết, iPad, iPhone và những loại điện thoại thông minh hay đồ dùng công nghệ không xấu. Nhưng do lạm dụng mới có những tác động không tích cực lên con người, đặc biệt là trẻ em. Nhiều ông bố, bà mẹ cho con ôm iPad để đút ăn cho nhanh, hậu quả là có những trẻ đến 5, 6 tuổi vẫn phải đút, không tự ăn được. Như vậy là trẻ thiếu thích nghi với môi trường xã hội, không tự lập.

Ngoài ra, việc cho trẻ dưới 6 tuổi xem tivi, chơi iPad, iPhone... nhiều sẽ tạo ra một môi trường thiếu kích thích. Một trong những hiểm họa của môi trường thiếu kích thích là trẻ sẽ phát triển khiếm khuyết, có thể về nhận thức, có thể về vận động hoặc ngôn ngữ.

ThS tâm lý Nguyễn Thị Trang Nhung, Trung tâm đào tạo và chăm sóc tinh thần Ý Tưởng Mới, cũng cho rằng iPad, iPhone... có tính hai mặt. Nếu nghiện thiết bị, được những tính năng của nó thu hút, giúp hình thành niềm khao khát khám phá, chinh phục và chế tạo ra nó thì là điều tốt.

Tuy nhiên, nếu nghiện thiết bị công nghệ theo hướng nghiện những ứng dụng giải trí, mạng xã hội trên các thiết bị ấy lại là điều cần lo lắng và cần có sự can thiệp sớm để ngăn ngừa hội chứng nghiện game - một dạng nghiện đã để lại quá nhiều hậu quả đáng tiếc - cũng như những hội chứng “sống ảo” khác.