Không có tiền để nhập học vào trường cao đẳng, June Almeida tìm được công việc tại phòng thí nghiệm thuộc bệnh viện Glasgow khi mới 16 tuổi. Tại đây, bà được hướng dẫn kiểm tra mẫu bệnh phẩm bằng kính hiển vi để tìm nguyên nhân gây bệnh. Chính công việc này đã dẫn đường Almeida đến với khoa học.
Gần 2 thập kỷ sau, vào năm 1966, bằng hệ thống kính hiển vi điện tử hiện đại, bà đã ghi lại hình ảnh của một mầm bệnh bí ẩn - loại virus corona đầu tiên gây bệnh cho con người.
Phát hiện virus corona
Khi June Almeida vừa được tuyển dụng vào Bệnh viện St. Thomas ở London, các nhà khoa học Anh đang tìm hiểu một loại virus gây bệnh cảm lạnh có tên B814.
Bác sỹ David Tyrrell, chuyên gia dẫn đầu nhóm nghiên cứu nhận thấy có sự khác biệt của virus này so với tác nhân gây cảm lạnh thông thường.
 |
| Hình ảnh virus corona đầu tiên do June Almeida chụp được vào năm 1966. Ảnh: Microbiology Research. |
Triệu chứng của các tình nguyện viên bị nhiễm bệnh có những dấu hiệu bất thường. Ngoài ra, B814 có phủ lớp lipid, trung hòa trong dung môi chất béo, cấu trúc khác với virus gây cảm lạnh mà con người đã biết trước đây.
Tuy nhiên, các nhà khoa học chưa phác thảo được hình ảnh cụ thể của loại virus mới.
Sau khi nghe đồng nghiệp nói về khả năng của Almeida, Tyrrell đã chuyển mẫu bệnh phẩm nhiễm B814 cho bà, cùng với mẫu chứa virus herpes để đối chiếu kết quả. Tyrrell không đặt nhiều hi vọng. Tại thời điểm đó, kính hiển vi điện tử thường chỉ phát hiện được virus trong các mẫu vật cô đặc, tinh khiết.
Ngược lại, Almeida rất tự tin. "Cô ấy tuyên bố sẽ tìm ra virus từ mẫu bệnh phẩm bằng công nghệ của mình", Tyrrell hồi tưởng lại trong quyển Cold Wars: The Fight Against the Common Cold xuất bản vào năm 2002.
"Kết quả vượt quá mong đợi của chúng tôi. Cô ấy tìm thấy tất cả virus có trong mẫu vật, chụp được hình ảnh chi tiết và quan trọng nhất, phát hiện virus trong B814".
Vấn đề còn lại là đặt tên cho loại virus mới. Cũng nhờ hình ảnh do Almeida cung cấp, các nhà khoa học nhận thấy có một quần sáng bao quanh virus, tương tự như vành ánh sáng phát ra từ không gian xung quanh Mặt Trời, hay còn gọi là vành nhật hoa (solar corona). Từ đó virus corona chính thức ra đời.
Bằng nghiên cứu riêng của mình, Almeida nhận thấy corona có liên quan đến virus viêm phế quản, gây ra dịch bệnh nghiêm trọng trên gà. Tuy nhiên, mãi đến khi dịch SARS xuất hiện vào năm 2002 và nay là Covid-19, con người mới nhận thấy mức độ nguy hiểm của loại virus này.
Trở thành nhà khoa học từ phòng thí nghiệm
June Dalziel Hart sinh ngày 5/10/1930 tại Glasgow (Scotland). Cha bà là Harry Leonard Hart, một tài xế xe buýt. Sau khi trở thành kỹ thuật viên phòng thí nghiệm tại Glasgow, Almeida đã có một vị trí tương tự ở Bệnh viện St. Bartholomew (London).
Năm 1954, June kết hôn với nghệ sĩ Enriques Rosalio Almeida và di cư đến Canada. Tuy nhiên sau đó bà ly hôn.
 |
| Almeida đã có nhiều phát hiện quan trọng trong lĩnh vực y học. Ảnh: IB Times. |
Việc chuyển đến Canada là mang lại may mắn tình cờ, cuối những năm 1950, Almeida tìm được cơ hội làm việc dù không có bằng đại học.
Bà trở thành kỹ thuật viên kính hiển vi điện tử tại Viện Ung thư Ontario (nay là Trung tâm Ung thư Princess Margaret), một trung tâm nghiên cứu mới ở Toronto. Tại đây, Almeida thành thạo kỹ thuật “nhuộm âm”, sử dụng một kim loại nặng, điển hình là axit photphotungstic, để tăng độ tương phản trong ảnh.
Vào những năm 1960, việc phát hiện virus trong các mẫu mô là công việc khó khăn. Các mẫu thường trộn lẫn với mảnh tế bào và những phần tử virus nằm rải rác. Kiểm tra một mẫu có thể mất nhiều giờ.
Kỹ thuật viên cần phải chú ý đến từng chi tiết, không chỉ bằng mắt, mà còn khâu chuẩn bị nguyên liệu, mọi thứ phải hoàn toàn chính xác. Công việc này đòi hỏi tính kiên nhẫn và bền bỉ. Đây lại là thế mạnh, phẩm chất của Almeida.
Bà bắt đầu gặt hái nhiều thành công trong lĩnh vực của mình, bước chân vào nghiên cứu với tư cách một nhà khoa khọc. Năm 1963, Almeida công bố bài báo đầu tiên về cấu trúc đối xứng của virus với kính hiển vi điện tử.
Sau vài năm sinh sống ở Canada, Almeida nhận lời làm việc tại Bệnh viện St. Thomas và trở về London. Năm 1967, bà chuyển đến Royal Postgraduate Medical School. Sau đó dành phần còn lại trong sự nghiệp của mình tại Phòng thí nghiệm nghiên cứu Wellcome, chuyên về chẩn đoán và vaccine.
Almeida qua đời tại Bexhill (Anh) vào ngày 1/ 12/2007, hưởng thọ 77 tuổi.
Ngoài việc tìm ra virus corona, bà cũng được biết đến nhiều nhờ những thành tựu khác của mình, bao gồm chụp hình ảnh đầu tiên của virus rubella và xác định cấu trúc virus gây viêm gan B.
