 |
Đầu tháng 12, khi tuyên bố trên mạng xã hội người chuyển giới, Elliot Page (trước đó nam diễn viên được biết đến là minh tinh Ellen Page) nhận nhiều lời ủng hộ. Từ báo chí đến cư dân mạng và giới showbiz đồng loạt lên tiếng cổ vũ ngôi sao X-Men.
"Tôi thấy may mắn khi nói ra việc mình là người chuyển giới. Tôi sẽ dùng sức lực và tiếng nói của mình để ủng hộ người trong cộng đồng", Elliot Page viết trên trang cá nhân.
Vốn sinh ra ở Canada và hoạt động ở Hollywood, Mỹ, việc công khai là người chuyển giới không hề khó khăn với Elliot Page. Nam diễn viên thậm chí được ủng hộ bởi các đạo diễn, vẫn tiếp tục xuất hiện trong các dự án tên tuổi, mới nhất là phần ba của Học viện Umbrella.
Tuy nhiên, điều này rất khó xảy ra ở showbiz Trung Quốc. Nghệ sĩ nổi tiếng chịu rất nhiều định kiến, người chuyển giới ngoài đời thực càng khó khăn hơn.
Việc come out chưa bao giờ là dễ dàng ở quốc gia tỷ dân.
 |
| Tại Trung Quốc, không phải ai cũng có cơ hội "bước ra ánh sáng" như ngôi sao chuyển giới Jin Xing. Ảnh: SCMP. |
"Họ nói tôi biến thái"
Jin Xing, cựu vũ công ballet, hiện là MC truyền hình, là một trong những nhân vật chuyển giới nổi tiếng nhất Trung Quốc. Cô nhận thức mình là phụ nữ từ khi 6 tuổi. Nữ MC đã phẫu thuật chuyển giới năm 1995, lúc đó cô 28 tuổi.
Jin từng là vũ công hàng đầu của Trung Quốc trước khi nổi tiếng với tư cách MC dí dỏm, thường lên tiếng châm biếm các vấn đề xã hội. Song, sự nổi tiếng không giúp người chuyển giới như Jin tránh khỏi sự kỳ thị.
Năm 2011, MC sinh năm 1967 - người từng được Hollywood Reporter gọi là Oprah Winfrey Trung Quốc - bị cấm làm giám khảo chương trình tìm kiếm tài năng trên kênh truyền hình Chiết Giang. Trên Weibo, cựu diễn viên múa cho biết lệnh cấm đến từ chính quyền tỉnh. Cô bị từ chối vì là người chuyển giới.
Tuy nhiên, nhà chức trách địa phương không công khai trả lời vấn đề này.
 |
| Nghệ sĩ chuyển giới ở Trung Quốc như Jin Xing vốn không thoát khỏi việc bị kỳ thị. Ảnh: SCMP. |
Ở cấp độ cơ sở, cộng đồng người chuyển giới gặp khó khăn hơn nhiều. Những trở ngại họ phải đối mặt ngày một nhiều hơn. Họ cũng không đủ nổi tiếng hay tiếng nói, tiền bạc như MC Jin để chống lại điều đó.
“Bạo lực gia đình là vấn đề lớn nhất mà người chuyển giới đối mặt. Hầu hết bậc phụ huynh không chấp nhận con mình người chuyển giới”, giám đốc của China Sogie Youth Network, một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Bắc Kinh, nói với SCMP.
Năm 2017, báo cáo từ Trung tâm LGBT Bắc Kinh cho thấy có đến 1.634/1.640 người thừa nhận bị cha mẹ bạo hành sau khi tuyên bố xu hướng tính dục. Từ đánh đập, giam giữ, hạn chế tài chính, gửi đi trị “bệnh đồng tính” đủ cả. Thậm chí, có người còn bị đuổi khỏi nhà.
Ngoài xã hội, người chuyển giới thể hiện sự nữ tính thường xuyên đối mặt việc bị bắt nạt ở trường học, bị phân biệt lúc đi làm, không được đối xử bình đẳng về các vấn đề y tế, chính sách của chính phủ.
“Người chuyển giới rất khó xin việc. Tại Trung Quốc, họ chỉ có thể được phẫu thuật chuyển giới sau khi được bác sĩ chẩn đoán mắc chứng “rối loạn nhận dạng giới tính”. Sau phẫu thuật, họ được thay đổi giới tính trên giấy tờ, nhưng điều đó rất khó xảy ra, và không phải ai cũng đủ điều kiện để làm việc này”, giám đốc nói thêm.
Năm 2015, Chao Xiaomi, phụ nữ chuyển giới quyết lên tiếng mạnh mẽ vấn đề nhân quyền của người chuyển giới sau khi cô bị nhân viên trong trung tâm thương mại ở Bắc Kinh từ chối cho sử dụng nhà vệ sinh.
Chao kể lại lần đầu cô định vào toilet nam nhưng bị bảo vệ chặn lại vì mặc váy. Sau đó, cô vào phòng nữ nhưng bị nhân viên đòi xem giấy tờ tùy thân. Khi thấy trên giấy tờ Xiaomi vẫn là nam, cô bị người này gọi là “kẻ biến thái”.
Kể từ đó, Chao biết mình phải đứng lên để nói về quyền của LGBTQ+. Năm 2016, cô xuất hiện trên Qipa Shuo - chương trình tranh luận nổi tiếng của Trung Quốc để nói lên tiếng nói vì người chuyển giới.
“Nhiều người trong cộng đồng cảm thấy lo lắng. Họ không thể chịu được áp lực tinh thần, trở nên trầm cảm và thậm chí chọn cách tự tử”, Chao nói với Post.
Xiaomi nói những người thuộc tầng lớp xã hội cao hơn như MC chuyển giới Jin Xing có thể chứng minh giá trị bản thân và không ai có thể dễ dàng hạ gục họ. Tuy nhiên, với nhiều người khác, họ phải giấu giới tính của mình trước công chúng để tránh những lời công kích ác ý.
Nỗ lực hòa nhập của người chuyển giới
Trước sự phân biệt đối xử, nhiều tổ chức phi chính phủ và nhà hoạt động nhân quyền thông qua các bài nghiên cứu để nêu bật những khó khăn mà cộng đồng phải đối mặt.
Trong quá khứ, ông C (người chuyển giới từ nữ sang nam) đã dám lên tiếng sống thật, đấu tranh vì quyền lợi của mình. Ông cũng là người chuyển giới đầu tiên ở Trung Quốc tham gia vào vụ án tranh chấp lao động.
 |
| Người chuyển giới chưa bao giờ có cuộc sống dễ dàng. Ảnh: Pinterest. |
Năm 2015, C bị đuổi việc khỏi trung tâm sức khỏe Guiyang Ciming ở Tây Nam Trung Quốc. Trong đơn sa thải, công ty nói “việc C thích mặc trang phục nam không phù hợp với yêu cầu của công ty”.
C nhất quyết khiếu nại và kiện trung tâm ra tòa. Năm 2016, tòa án yêu cầu trung tâm bồi thường tài chính vì đã vi phạm luật lao động. Tuy nhiên, tòa bác bỏ chuyện C bị phân biệt đối xử.
Với nhiều người, kết quả có thể không hoàn toàn mỹ mãn. Tuy nhiên, chính những người như C đang từng bước đẩy lùi sự kỳ thị. Người chuyển giới cũng thành lập cộng đồng trực tuyến. Các thành viên gắn kết chặt chẽ, sẵn sàng cứu trợ nạn nhân của bạo lực gia đình.
Trong tuần đầu tiên của tháng 12, cộng đồng đã giúp đỡ nhiều nạn nhân, tiêu biểu là việc báo cảnh sát một cậu bé chuyển giới bị gia đình cưỡng ép, dùng áp lực đưa vào trại “chữa trị đồng tính”.
Điều này thường xuyên xảy ra.
 |
Chao Xiaomi quyết lên tiếng vì cộng đồng người chuyển giới sau khi cô bị từ chối sử dụng nhà vệ sinh ở trung tâm thương mại. Ảnh: SCMP. |
Huang Xiaodi, sống ở Giang Tô, vốn sinh ra là bé trai nhưng sớm nhận thức mình là nữ giới. Huang nói với tờ Post cô bị gia đình lừa đến trung tâm ở Trùng Khánh với mục đích "chữa bệnh" cho thanh thiếu niên chuyển giới. Cô kể lại việc sinh hoạt và học tập tại đây rất khắc nghiệt. Huang thường xuyên bị đánh đập và hai lần bỏ trốn bất thành.
Chao Xiaomi cho biết đã có nhiều nỗ lực để giúp đỡ người chuyển giới ở Trung Quốc như thiết lập đường dây nóng để đáp ứng các nhu cầu về y tế và tâm lý, hỗ trợ tài chính cho người gặp khó khăn.
Chao cũng nói thêm xã hội Trung Quốc vốn rất bảo thủ với vấn đề giới tính và xu hướng tính dục. Trong mắt người dị tính, những đối tượng thuộc cộng đồng LGBTQ+, đặc biệt là người chuyển giới là điều bất thường. Họ thậm chí bị gọi là “đồ biến thái”, “kẻ quái dị”... Có người cho rằng đây là biểu hiện bệnh lý, người chuyển giới hoặc chọn điều trị, hoặc không thể hòa nhập xã hội.
“Sau tuyên bố của Elliot Page, chúng tôi so sánh tình hình hiện tại của xã hội Trung Quốc. Thế giới ấy quá khác biệt, ít nhất đối với người như tôi”, Xiaomi buồn bã nói.
