Cảnh hành động từ lâu đã trở thành mảng miếng không thể thiếu trong phim Hoa ngữ. Ngoại trừ các ngôi sao võ thuật sẵn sàng xả thân trên phim trường, phần lớn diễn viên chọn cách thuê người thế thân khi phải đảm nhận những phân cảnh nguy hiểm.
Diễn viên đóng thế cảnh hành động ngoài việc phải đối mặt với những rủi ro khó lường khi thực hiện cảnh mạo hiểm, họ còn phải chịu đựng bất công cùng nhiều áp lực từ yêu cầu khắt khe trong nghề.
Nghề bán mạng sau ống kính
Theo China Daily, gần đây trên mạng xã hội Weibo, khán giả chuyền tay nhau loạt video ghi lại quá trình làm việc của các diễn viên đóng thế trên phim trường Hoành Điếm.
Những thước phim ghi lại cảnh va chạm mạnh, bị hất khỏi ngựa té văng xuống đất, bị ngã từ trên cao xuống hay bị kéo lên trên mặt đất do dây cáp trục trặc, gặp chấn thương trên trường quay của nhiều nghệ sĩ đóng thế, khiến công chúng xót xa.
 |
| Diễn viên bị hất văng khỏi ngựa. Ảnh: Sohu. |
Sina cho biết Hoành Điếm là kinh đô phim ảnh của showbiz Trung Quốc khi mỗi năm sản xuất hàng nghìn bộ phim hành động, cổ trang, kiếm hiệp... Nhờ đó tạo công ăn việc làm cho rất nhiều "ngôi sao đóng thế" tài năng nhưng vô danh. Số đông diễn viên ngày nay trung thành với lựa chọn đảm bảo an toàn cho bản thân là trên hết. Vì vậy, đội ngũ thế thân cũng ngày càng đông đảo để đáp ứng nhu cầu lớn.
 |
| Diễn viên đóng thế thường xuyên bị thương tật sau các cảnh quay. Ảnh: Douyin. |
Giới trong nghề phân ra hai loại chính đó là võ thế và lõa thế. Trong đó, võ thế được sử dụng khi đoàn phim quay cảnh trên không với dây cáp và đối kháng. Những cảnh phim mang tính chất nguy hiểm không phù hợp với diễn viên thông thường nên phải mời đội ngũ chuyên nghiệp đảm nhận.
Khi đến thăm phim trường Huyễn thành, phóng viên China Times từng bắt gặp nam diễn viên đóng thế cho người đẹp Trương Manh trong cảnh đấu trên không với Phùng Thiệu Phong. Triệu Lệ Dĩnh có đến 32 người đóng thế trên phim trường Sở Kiều truyện. Cụ thể, cô nhờ đóng thế cảnh treo người trên không trung, cảnh quỳ, nằm dưới đất.
Theo Tân Hoa Xã, diễn viên đóng thế là một trong những vị trí khó khăn và căng thẳng nhất, nhưng lại bị đánh giá thấp nhất.
Những nghệ sĩ khó được thừa nhận
Tại Trung Quốc, diễn viên đóng thế còn được gọi là những người đi làm thuê, cụm từ dùng chào hỏi để khích lệ, trêu chọc và tự giễu lẫn nhau của dân trong ngành.
Đây là nghề nghiệp "đùa giỡn với tử thần" trên phim trường khi phải sử dụng vũ khí, võ thuật, đua xe, leo núi, treo người trên không, đánh nhau, dấn thân vào biển lửa, ngâm mình dưới nước và cả ngã theo nhiều kỹ thuật khác nhau như ngã từ độ cao lớn, ngã cầu thang, vấp ngã hay ngã ngựa.
 |
| Diễn viên đóng thế ở Trung Quốc nhận lương bèo bọt, không được đảm bảo an toàn lao động. Ảnh: iFeng. |
Theo Sina, trên phim, cảnh mạo hiểm càng mượt mà hoặc đáng sợ bao nhiêu thì ngoài đời nó càng tốn nhiều mồ hôi công sức, thậm chí khiến diễn viên đóng thế đổ máu. "Càng an toàn càng tốt là tiêu chí, là câu nói cửa miệng nhưng không bao phải bao giờ cũng đáp ứng được", Sina bình luận.
"Đóng cảnh mạo hiểm không bao giờ là chuyện đơn giản. Luôn có yếu tố này tác động đến yếu tố khác và bất ngờ bi kịch xảy ra", báo Sina dẫn lời Lý Liên Kiệt. Quá nửa diễn viên đóng thế ở Trung Quốc là dân nghiệp dư, không được đào tạo chuyên nghiệp một món nghề nhất định.
Nếu có được đào tạo, các diễn viên đóng thế tại đất nước tỷ dân cũng thường phải ôm đồm khá nhiều cảnh quay nguy hiểm khác nhau. Một diễn viên đóng thế cần phải biết võ thuật, đối mặt với lửa, có khả năng bơi, lặn dưới nước, nhào lộn và nhiều hành động mạo hiểm khác.
Làm việc cực khổ và nguy hiểm khoảng 14 tiếng mỗi ngày, thù lao cao nhất mà một diễn viên đóng thế đắt sô kiếm được là 125 USD, theo QQ. Còn mức trung bình là 77 USD, người mới vào nghề là 12-15 USD/cảnh. Nghề này phụ thuộc vào số phim được mời và độ mạo hiểm của mỗi pha hành động được thuê.
Trên Sina, nam diễn viên họ Chung cho biết làm việc chăm chỉ 7 cảnh hành động một tháng, nhưng chỉ kiếm được 155 USD. Do là người mới và non nớt kinh nghiệm, anh chủ yếu quay cảnh té ngã, cưỡi ngựa hay treo người trên không.
Anh cho biết những cảnh này nhìn chung khá dễ dàng với diễn viên đóng thế, thậm chí một chuyên gia mô tả đó chỉ là "bài học vỡ lòng" của nghề đóng thế.
China Daily bình luận diễn viên đóng thế là nghề rất vất vả, họ chỉ được mời đảm nhận diễn xuất những cảnh quay diễn viên chính từ bỏ.
Là một nghề thường được ví như "điều hiển nhiên" ở showbiz Trung Quốc, nhưng diễn viên đóng thế hiếm khi được vinh danh. Việc nhiều giải thưởng điện ảnh hay truyền hình uy tín thiếu hạng mục giải thưởng này cho thấy sự cống hiến và an toàn của những diễn viên đóng thế không được coi trọng, theo Sina.
Điều đáng tiếc nữa là diễn viên đóng thế không bao giờ được lộ mặt trên màn ảnh. Vì thế, khi bước chân vào nghề này, các nghệ sĩ đều phải chấp nhận cuộc sống thầm lặng sau ống kính.
Gian nan hành trình đổi đời
"Không một diễn viên nào thấp kém, kể cả người đó là một kẻ thế thân. Mọi hy sinh vì nghệ thuật đều đáng quý. Và ai cũng thể tiến xa nếu cố gắng. Làm người nếu không có ước mơ cũng chẳng khác gì cá muối, không phải Châu Tinh Trì từng nói vậy sao?", Giám đốc sản xuất Hàn Phi cho hay.
Anh gọi mình là diễn viên đóng thế may mắn nhất Hoành Điếm. Từ một người không bao giờ có cơ hội được hô "cắt" trên phim trường khi bối cảnh không đủ an toàn, giờ anh đã có đủ quyền lực để đấu tranh cho các diễn viên từng chung số phận với mình. "Không bộ phim nào xứng đáng khiến người ta phải bị thương", anh nói.
Hàn Phi từng học diễn xuất tại trường nghệ thuật danh tiếng. Do không có ngoại hình, anh chỉ có thể đến Hoành Điếm tìm kiếm cơ hội bằng nghề diễn viên đóng thế. 6 năm làm nghề, anh từng bị đạp hơn chục lần xuống sông, bị treo ngược bằng cổ chân lên cành cây, nằm úp mặt xuống vũng nước bẩn khi đóng vai xác chết hay chịu đánh trăm roi. Thời điểm đó, anh chỉ kiếm được 4 USD/cảnh, tiền công không đủ ăn.
Năm 2010, Hàn Phi chuyển sang công việc biên kịch và đạo diễn. Anh cho biết đây là trái ngọt hái được sau khoảng thời gian miệt mài trên trường quay phụ giúp cho các đoàn phim, ngoài việc làm thế thân. Hiện tại, Hàn Phi là giám đốc sản xuất của nhiều ê-kíp phim lớn tại Trung Quốc.
Câu chuyện về quá trình vươn lên của Hàn Phi từng được đạo diễn Nhĩ Đông Thăng tái hiện trên màn ảnh với bộ phim Tôi là người qua đường (2015). Nội dung tác phẩm kể về nỗi buồn thầm kín, khát vọng diễn xuất của những diễn viên nhỏ bé, ngồi xổm ăn cơm hộp ở phim trường Hoành Điếm trước hiện thực tàn khốc.
 |
| Lưu Á Tây nổi tiếng sau khi được biết đến là diễn viên đóng thế cho Lưu Diệc Phi. Ảnh: Weibo. |
Năm 2020, Lưu Á Tây được chú ý khi có tên trong hạng mục Diễn viên đóng thế xuất sắc tại Screen Actors Guild Awards (SAG). Cô là diễn viên đóng thế cảnh hành động cho Lưu Diệc Phi và Củng Lợi trong Hoa Mộc Lan của Disney.
Lưu Á Tây 23 tuổi, là chuyên gia võ thuật có thực lực, đảm nhiệm nhiều phân cảnh hành động phức tạp cho các diễn viên nữ tại showbiz Hoa ngữ. Cô từng có cơ hội góp mặt trong các dự án như Vũ động càn khôn, Cấp tiên phong, Âm dương sư, Siêu việt hỏa tuyến…
Cuộc đời của Hàn Phi hay Lưu Á Tây là tia sáng hy vọng cho nhiều diễn viên có xuất phát điểm giống họ. Tuy nhiên, đó chỉ tia sáng le lói trong hàng triệu diễn viên đóng thế cảnh hành động ở Trung Quốc.
"Có người đã bỏ mạng, có người bị thương tật đeo bám dai dẳng, cũng có người đã bỏ nghề. Thế mới thấy con đường thành sao của những diễn viên đóng thế trong ngành giải trí xứ Trung chỉ có thể hình dung trong 4 chữ 'như mộng như mơ'", Sina chua chát bình luận.
Thực tế, Trương Tân, người đóng thế cho Dương Tử Quỳnh, Chương Tử Di, sau đó tham gia dự án Sát phá lang cùng Ngô Kinh hay Tưởng Lộ Hà trong Điệp vụ biển đỏ, từng đại diện cho lớp nghệ sĩ liều mạng ẩn mình trên màn ảnh, đường hoàng lộ diện trước công chúng.
Tuy nhiên, chỉ sau khoảng thời gian ngắn, tên tuổi của họ chìm dần vào quên lãng, trở về với đúng bản chất ban đầu, tiếp tục làm người đứng sau của các diễn viên danh tiếng.
