Hoạt động xuất bản có nhiều chuyển biến tích cực
Trong hơn 2 năm qua, từ khi Luật Xuất bản có hiệu lực thi hành và triển khai áp dụng vào đời sống thực tiễn, hoạt động xuất bản đã có những bước chuyển biến ngày càng tích cực và tiến bộ hơn. Chất lượng nội dung và hình thức xuất bản phẩm không ngừng được nâng lên, cung cấp cho xã hội khối lượng lớn thông tin, kiến thức trên nhiều lĩnh vực, góp phần giữ vững ổn định chính trị, nâng cao dân trí, làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước. Bên cạnh đó, hoạt động trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với sự cạnh tranh khốc liệt, toàn Ngành Xuất bản đã có nhiều cố gắng thích ứng và có bước phát triển đáng kể trong đổi mới công nghệ. Song song với đó, công tác quản lý Nhà nước cũng đã có sự kiện toàn, đổi mới theo quy định của Luật Xuất bản, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu phát triển của toàn Ngành.
Đặc biệt, sự chấn chỉnh kịp thời của cơ quan quản lý nhà nước, sự chỉ đạo của cơ quan chủ quản trong định hướng hoạt động của NXB đã tạo ra sự thay đổi rõ nét. Trong năm 2015, các cơ quan chủ quản NXB đã quan tâm hơn trong công tác chỉ đạo, định hướng hoạt động của NXB, đặc biệt là việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, tư tưởng trong nội dung xuất bản phẩm. Với sự chỉ đạo, định hướng của cơ quan chủ quản, các NXB đã xuất bản được nhiều xuất bản phẩm, tài liệu bám sát các sự kiện trọng tâm của đất nước, có ý nghĩa và giá trị cao về tinh thần, tác động mạnh mẽ đến xã hội và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho NXB như: NXB Chính trị quốc gia – Sự thật; NXB Quân đội nhân dân, NXB Công an nhân dân, NXB Phụ nữ, NXB Trẻ, NXB Tư pháp, NXB Lý luận Chính trị…
Trong điều kiện khó khăn, bị ràng buộc bởi các qui định về sử dụng ngân sách, một số cơ quan chủ quản đã có nhận thức đúng về vị trí, vai trò của NXB trong đơn vị mình, từ đó tiếp tục quan tâm đầu tư cơ sở vật chất cho đơn vị (trụ sở, trang thiết bị làm việc, ứng dụng CNTT...), đẩy mạnh triển khai các nguồn sách đặt hàng, sắp xếp, ổn định tổ chức, kiện toàn bộ máy, bổ sung nguồn nhân lực có chất lượng, tạo điều kiện cho NXB phát triển.
Để có những kết quả đáng ghi nhận như trên, có sự đóng góp rất quan trọng với vai trò, trách nhiệm cao của cơ quan chủ quản NXB. Chính bằng sự quan tâm thiết thực này, nhiều NXB đã vượt qua khó khăn, vươn lên, có bước phát triển ổn định, vững chắc, đóng góp chung vào bước phát triển của toàn Ngành. Dưới sự định hướng của cơ quan chủ quản, năm 2015, các NXB đã đẩy mạnh xuất bản sách, tài liệu bám sát nhiệm vụ chính trị trọng tâm của đất nước, đặc biệt là xuất bản phẩm tuyên truyền Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, phục vụ việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tuyên truyền, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia...
Bên cạnh đó, các cơ quan chủ quản cũng đã chú trọng hơn trong công tác quy hoạch, kiện toàn bộ máy tổ chức và bổ nhiệm đội ngũ cán bộ lãnh đạo NXB. Đây chính là lực lượng nòng cốt để chỉ đạo, điều hành, xây dựng định hướng phát triển cho NXB. Đến nay, 56 NXB có đầy đủ chức danh lãnh đạo theo quy định của Luật Xuất bản. Trong năm 2015, 19 NXB được cơ quan chủ quản bổ nhiệm chức danh lãnh đạo mới, 970 biên tập viên của 62 NXB được cấp Chứng chỉ hành nghề biên tập theo quy định pháp luật về xuất bản, trong đó có 48 biên tập viên là lãnh đạo NXB.
Sự phát triển ngành chưa bền vững
Thứ trưởng Trương Minh Tuấn chỉ rõ: Bên cạnh những thành tựu đã đạt được trong năm 2015 vừa qua của Ngành Xuất bản đáng biểu dương và ghi nhận, tuy nhiên những khó khăn, thách thức của hoạt động xuất bản vẫn đè nặng lên vai những người làm công tác xuất bản. Hoạt động xuất bản đang ở thời điểm chuyển giao, những điểm yếu kém và hạn chế của Ngành Xuất bản đã bộc lộ một cách rõ ràng và gay gắt. Trong những hạn chế và yếu kém đó của các NXB, có vai trò và trách nhiệm của cơ quan chủ quản. Bên cạnh đó, là sự nhìn nhận, đánh giá về hoạt động xuất bản chưa toàn diện, chưa đúng vị trí, vai trò, nhiệm vụ của hoạt động này trong đời sống xã hội cũng làm cho hoạt động này trở nên hết sức khó khăn.
Chính vì thế, để nâng cao chất lượng toàn diện và hoạt động bền vững của Ngành Xuất bản như Chỉ thị 42-CT/TW và Luật Xuất bản đã xác định, bước sang năm 2016, với những nhiệm vụ công tác trọng tâm như báo cáo của Cục Xuất bản, In và Phát hành đã nêu, đề nghị các cơ quan chủ quản NXB cần sớm chỉ đạo NXB nghiên cứu xây dựng kế hoạch, chiến lược phát triển cho phù hợp với quy định của Luật Xuất bản và Quy hoạch phát triển Ngành - Thứ trưởng Trương Minh Tuấn nhấn mạnh.
Để hoạt động xuất bản phát triển ổn định, bền vững trong thời gian tới, Thứ trưởng Trương Minh Tuấn đề nghị các cơ quan chủ quản NXB phối hợp với Bộ TT&TT triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
 |
|
Thứ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn phát biểu tại Hội nghị cơ quan chủ quản NXB năm 2015 . |
Một là: Việc triển khai các quy định của Luật Xuất bản, trong đó có quy định về cấp đổi giấy phép thành lập NXB. Trong thời gian qua, Bộ TT&TT đã phối hợp với các cơ quan chủ quản NXB tiến hành rà soát, phân loại, đánh giá từng NXB. Tuy nhiên, cho đến nay, đã quá thời hạn cấp đổi giấy phép thành lập theo quy định hơn 04 tháng nhưng Bộ TT&TT mới chỉ thực hiện cấp đổi giấy phép thành lập cho 27 NXB. Trong số đó, ngoài 2 NXB Âm nhạc và Văn hóa - Thông tin đang trong quá trình sáp nhập, có tới 21 NXB chưa đủ nguồn kinh phí ít nhất 05 tỷ đồng để duy trì hoạt động xuất bản.
Về vấn đề này, Nghị định số 195/2013/NĐ-CP ngày 21/11/2013 của Chính phủ quy định: “cơ quan chủ quản và NXB bảo đảm kinh phí hằng năm ít nhất 05 (năm) tỷ đồng để NXB thực hiện nhiệm vụ xuất bản”. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Bộ Tài chính và các cơ quan chủ quản NXB chưa thống nhất được nguyên tắc thực hiện, do vậy thời gian xem xét cấp đổi Giấy phép chưa hoàn thành theo đúng quy định của Luật Xuất bản.
Đối với vấn đề tồn tại này, đề nghị cơ quan chủ quản cần phối hợp chặt chẽ với Bộ TT&TT, Hội Xuất bản để thống nhất phương án thực hiện trên nguyên tắc thống nhất trong việc thực thi các quy định của Luật Xuất bản. Việc xác định nguồn vốn 05 tỷ đồng, cần xem xét lại quy định này tại Nghị định số 195/2013/NĐ-CP, cần thiết có thể kiến nghị để sửa đổi Nghị định, hoặc vận dụng sao cho tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các NXB triển khai thực hiện và hoạt động.
Hai là: Việc hoàn thiện cơ chế, chính sách đầu tư, hỗ trợ cho hoạt động xuất bản phát triển. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng, nhằm đổi mới, nâng cao năng lực hoạt động của toàn hệ thống. Để làm được việc này một cách cơ bản, đồng bộ và nhận được sự đồng thuận của các cấp có thẩm quyền thì cần có sự vào cuộc của cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chủ quản NXB và các đơn vị trong toàn Ngành. Vì vậy, Bộ TT&TT đề nghị các cơ quan chủ quản của NXB là: Bộ Tài chính; Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch… phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành triển khai xây dựng các chương trình, đề án để hoàn thiện cơ chế, chính sách đầu tư cho hoạt động xuất bản.
Ba là: Đẩy mạnh kiện toàn và nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo và biên tập viên NXB. Trong tất cả các yếu tố tạo nên sự thành công hay thất bại của một cơ quan, đơn vị thì yếu tố con người luôn được xem là yếu tố hàng đầu, tiên quyết. Song, ở một số NXB, đội ngũ biên tập viên hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu một cách chuyên nghiệp cho hoạt động xuất bản. Đội ngũ biên tập viên thiếu và yếu đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến việc đào tạo quy hoạch nguồn, các chức danh Giám đốc, Tổng biên tập NXB. Chính vì thế, các cơ quan chủ quản NXB cần chú trọng quan tâm hơn nữa vấn đề này, không thực hiện cầm chừng như giai đoạn vừa qua, từ đó tạo tổng lực mạnh mẽ thúc đẩy hoạt động xuất bản phát triển. Trong thời gian tới, đề nghị các cơ quan chủ quản chỉ đạo các NXB thực hiện xây dựng quy hoạch nguồn nhân lực theo từng giai đoạn, trong đó chú trọng đến nguồn bổ sung lãnh đạo của NXB.
Bốn là: Cơ quan chủ quản cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý trong việc chỉ đạo định hướng đề tài xuất bản của NXB theo chức năng, nhiệm vụ và tôn chỉ, mục đích hoạt động của NXB. Đối với một số bản thảo cần phải thẩm định nội dung trước khi xuất bản hoặc khi có yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước, đề nghị cơ quan chủ quản cần chủ động thực hiện theo đúng quy định của pháp luật về xuất bản. Đây là một trong những giải pháp để hạn chế đến mức thấp nhất những vi phạm trong nội dung xuất bản phẩm, góp phần làm lành mạnh hóa thị trường xuất bản phẩm và đẩy mạnh việc xuất bản các xuất bản phẩm có giá trị, đóng góp tích cực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Năm 2016 là năm đầu triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và Đại hội Đảng các cấp, trách nhiệm của Ngành Xuất bản rất nặng nề vì ngoài việc đảm bảo cung cấp đầy đủ các xuất bản phẩm phục vụ các ngày lễ lớn và đáp ứng nhu cầu sử dụng của xã hội thì phải tập trung mọi nguồn lực để xuất bản, phát hành kịp thời các xuất bản phẩm phục vụ cho công tác triển khai Nghị quyết của Đảng vào thực tiễn cuộc sống. Vì vậy, các đơn vị trong toàn Ngành cần phải xác định rõ trách nhiệm của mình trong việc triển khai nhiệm vụ chiến lược này để hoàn thành kế hoạch công tác trọng tâm năm 2016, từ đó xây dựng tiền đề vững chắc cho bước phát triển mới của hoạt động xuất bản trong giai đoạn 2016 – 2020, Thứ trưởng Trương Minh Tuấn đề nghị./.
