Gần ngày khánh thành đường sách TP HCM, ThS – KTS Phạm Thị Ái Thủy liên tục "bám trụ" tại công trường để quản lý, đốc thúc công tác thi công cho kịp tiến độ đã đề ra. Là người đảm nhận thiết kế, trực tiếp thi công công trình văn hóa của thành phố, chị tự hào cho biết: “Đường sách là một công trình văn hóa rất đặc biệt, là cơ hội cho chúng tôi được thể hiện năng lực và tâm huyết của những người thiết kế để tham gia đóng góp cho thành phố”.
 |
|
KTS Phạm Thị Ái Thủy tại đường sách đang thi công. Ảnh: Bá Ngọc |
Thiết kế đường sách là không gian mở
- Là đơn vị thiết kế và thi công đường sách, chị gặp phải những áp lực gì?
- Áp lực lớn nhất với tôi vì đây là công trình văn hóa của thành phố, dành cho cộng đồng. Hiện nay, đô thị phát triển ngày càng nhiều, không gian công cộng càng ngày càng trở nên quý giá hơn. Câu hỏi “cuối tuần này mình đi đâu, làm gì?” tưởng là đơn giản nhưng không phải dễ trả lời, mặc dù chúng ta đang sống ở một đô thị phát triển, hiện đại bậc nhất cả nước.
Tất cả các quốc gia phát triển đều đề cao văn hóa đọc và đường sách được xây dựng với mục tiêu song hành giữa việc tôn vinh văn hóa đọc và kiến tạo một không gian sinh hoạt cộng đồng thiết thực, bổ ích cho người dân thành phố.
Với ý nghĩa nhân văn đó, cùng tính chất yêu cầu rất sát sao về thời gian, tiến độ thực hiện nên đội ngũ thiết kế thi công phải đối mặt với rất nhiều thách thức, đòi hỏi phải giải quyết đồng bộ, đồng thời, một cách hợp lý nhất.
- Ở Việt Nam chưa từng có một con đường sách được xây dựng hiện đại. Ý tưởng thiết kế đường sách TP HCM bắt đầu với chị thế nào?
- Khi đã xác định con đường Nguyễn Văn Bình sẽ trở thành đường sách, tôi thiết kế dựa trên mối quan hệ tổng thể của nó với những không gian hiện đại và truyền thống xung quanh như: Nhà thờ Đức Bà, Bưu điện Thành phố, Dinh Thống Nhất... Màu sắc chủ đạo của đường sách sẽ đậm hơn, chứ không sáng như nhà thờ Đức bà. Đường sách sẽ như một nốt trầm giữa các hệ thống cây xanh, giữa những công trình mang dấu ấn của thành phố, làm phông nền cho sự phong phú, nổi bật của sách.
- Điều mọi người quan tâm là thiết kế của đường sách có đặc điểm gì nổi bật, tạo thành nét đặc trưng của một công trình văn hóa TP HCM?
- Ở đây, chúng tôi xác định sách là đối tượng chính nên thiết kế làm sao tạo không gian để mọi người dễ dàng đến, ngồi đọc sách, hoàn toàn không có sự cách ly giữa bên trong và bên ngoài gian hàng. Hệ cửa mặt tiền gian hàng đều là những cửa gấp lùa, mở rộng tối đa là vì thế. Đồng thời, các gian hàng được sắp xếp tổ chức với tiêu chí bảo tồn toàn bộ hàng cây xanh rợp bóng trên tuyến đường Nguyễn Văn Bình; kiến trúc như được hòa mình vào không gian mở, hòa mình vào tự nhiên.
Giữa những gian hàng có những bậc giật cấp xung quanh gốc cây để các bé có thể tô màu, mọi người ngồi đọc sách, chơi nhạc cụ… Các gian hàng chỉ cao 4m, nép dưới tán cây xanh. Chúng tôi nghĩ đây là một tỉ lệ thích hợp, hài hòa với không gian xung quanh, thân thiện, với người sử dụng, không quá đồ sộ, lấn át nhưng cũng không quá nhỏ để các gian hàng có đủ diện tích trưng bày sách.
Mô hình thiết kế đường sách hướng đến việc tối ưu sự tiện lợi, linh hoạt, cho phép các gian hàng tổ chức trưng bày sách theo ý định riêng và khách tham quan, tiếp cận đến với đường sách cũng có thể tùy ý, linh hoạt trong viẹc trải nghiệm không gian. Kiến trúc vì thế không hướng đến việc tạo hình một cấu trúc, hình dạng quá khác biệt mà chú trọng khai thác tỷ lệ hài hòa, hình thức hình học đồng bộ, thống nhất tạo phông nền cho sách.
- Trung tâm quận 1, là điểm thu hút đông đảo khách du lịch nước ngoài. Chị có tính tới yếu tố này trong thiết kế đường sách?
- Tôi nghĩ tự vị trí con đường đã là một sức hút. Trước đây, đường Nguyễn Văn Bình nằm ngay trung tâm nhưng không có sự sống động bằng các con đường kế bên vì hai bên là mặt hông và mặt sau của các công trình lớn. Việc hiện hữu của đường sách, sức hút của một không gian cộng đồng đa sắc, đa dạng, tiện nghi (ghế gỗ, café ngoài trời, … ) song hành với sức hấp dẫn bởi văn hóa đọc sẽ thay đổi diện mạo con đường, và thu hút rất nhiều đối tượng khách.
Tại sao những quảng trường luôn thu hút rất nhiều người tới vì đó là không gian trống, có điểm biểu trưng, có những tiện ích để người ta đến đây gặp gỡ, trao đổi, vui chơi. Công trình này ngoài vui chơi, thư giãn, còn mang ý nghĩa tinh thần rất lớn. Đây không chỉ là hoạt động cổ súy cho sách và văn hóa đọc mà còn như là một công trình an sinh xã hội, thể hiện sự quan tâm, chăm lo và phát huy đời sống văn hóa tinh thần của TP HCM.
 |
| Phối cảnh dự kiến của đường sách TP HCM. |
Chất lượng đảm bảo hoạt động lâu dài
- Đường sách hiện hữu có thay đổi gì so với thiết kế ban đầu không thưa chị?
- Từ khi đưa bản vẽ gửi tới các cơ quan chức năng thì chúng tôi tiếp thu nhiều ý kiến góp ý hay để hoàn thiện đường sách. Ví dụ như đầu tiên chúng tôi dự kiến chiều cao là 4,5m nhưng các lãnh đạo cho rằng chiều cao 4m thì thích hợp hơn; giữa các gian hàng thay vì có vách ngăn thì liên thông từ đầu đến cuối sẽ có sự liên kết và tận dụng tối đa diện tích. Đến khi triển khai thực hiện thì bản vẽ đã qua 8 lần chỉnh sửa nên thực tế đường sách so với bản vẽ cuối cùng được duyệt là không có gì khác.
- Thời gian thi công khá ngắn, các gian hàng lại thiết kế theo kiểu lắp ghép, điều này có đảm bảo chất lượng công trình để sử dụng lâu dài?
- Thời gian gấp rút là một thách thức rất lớn đối với chúng tôi kể từ khâu thiết kế đến khâu thi công. Giải pháp lắp ghép là phù hợp đối với bối cảnh và yêu cầu thực hiện đường sách. Tuy nhiên, không phải vì thế mà công trình không đảm bảo chất lượng sử dụng lâu dài. Chúng tôi quan niệm rằng đây là công trình công cộng, lượt người đến là con số hàng triệu chứ không phải ngàn, chục ngàn. Do vậy, cấu kiện là những nguyên vật liệu tốt nhất, sử dụng những mặt hàng uy tín.
Nói là lắp ghép nhưng có khi còn chắc hơn nhà ở vì giải pháp móng nền và khung, giằng đều đã được tính toán đầy đủ. Toàn bộ phần khung gian hàng là thép tiền chế tại xưởng. Phần mặt dựng và sàn gỗ là loại gỗ nhân tạo cao cấp, tiêu chuẩn đảm bảo xuất khẩu đi Nhật và chuyên dùng ngoài trời, hồ bơi, đảm bảo bền vững với thời tiết.
Mọi thứ đều kiểm tra kích thước kỹ lưỡng từ thực tế trước khi đến nhà xưởng sản xuất. Mức độ chính xác gần như tuyệt đối, sai số cho phép là rất nhỏ, đủ để thích ứng với hiện trạng của đường Nguyễn Văn Bình. Vì vậy, tôi khẳng định chất lượng đường sách đảm bảo để hoạt động lâu dài.
- Chị có thể chia sẻ lý do chọn nền gạch bông truyền thống cho các gian hàng bên cạnh khung thép và cửa kính?
- Đi cùng những chất liệu này và tông đen trắng thì gạch bông rất phù hợp. Hơn nữa, kích thước gian hàng nhỏ, chọn loại gạch 20x20 sẽ không có cảm giác bị mặc áo quá chật. Màu và hoa văn của gạch bông tạo cảm giác gần gũi, thân quen cho người đặt chân tới, rất hài hòa với không khí kiến trúc của các công trình xung quanh như Bưu điện thành phố, Nhà thờ Đức Bà. Chúng tôi quan niệm rằng, chất liệu gạch bông vừa tạo cảm giác của những hình ảnh, màu sắc mang giá trị lịch sử, vừa có sức hấp dẫn riêng biệt, tạo lập không gian kiến trúc đặc trưng riêng theo nghĩa vừa thống nhất, vừa đa dạng.
