Các công nhân tại nhà máy lọc dầu Marathon Petroleum (Gallup, New Mexico) đã khóa van. Hàng loạt công ty dầu mỏ ở West Texas trả phí bồi thường hợp đồng cho nhân viên thay vì khoan thêm giếng dầu mới. Tại Montana, nhiều nhà sản xuất đóng cửa giếng dầu và cắt giảm lương nhân viên.
Mới vài tháng trước, ngành công nghiệp dầu thô Mỹ là một điểm sáng của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Lần đầu tiên trong lịch sử, Mỹ trở thành quốc gia sản xuất dầu thô hàng đầu thế giới. Nhưng niềm tự hào đã biến thành nỗi tuyệt vọng khi dịch Covid-19 hạ gục nền kinh tế Mỹ, xóa sạch nhu cầu tiêu thụ xăng dầu.
Ngày 20/4, giá dầu giao tháng 5 sụt xuống dưới 0 USD/thùng lần đầu tiên trong lịch sử, có lúc gần -40 USD/thùng. Điều đó có nghĩa là các nhà buôn phải trả tiền cho người mua để mang dầu đi. Hôm qua, giá dầu giao tháng 6 giảm gần 50% xuống còn 10 USD/thùng.
 |
| Nhiều công ty Mỹ bắt đầu đóng cửa các giếng dầu. Ảnh: New York Times. |
Cơn ác mộng thực sự
“Đây là một cơn ác mộng”, New York Times dẫn lời ông Ben Sheppard - Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Lòng chảo Permian - than thở. Hiệp hội này đại diện các công ty ở khu vực Texas và New Mexico, khu vực sản xuất dầu lớn nhất thế giới hồi năm ngoái.
Ở Midland, Texas, trung tâm của ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ 10 năm qua, các bãi đỗ xe ở trụ sở những công ty lớn như Chevron, Diamondback và Apache hoàn toàn trống rỗng. Đa phần nhân viên làm việc tại nhà, các hội đồng quản trị tính toán việc cắt giảm khai thác và sa thải công nhân.
Exxon Mobil đã cắt giảm ngân sách thăm dò và sản xuất dầu năm 2020 khoảng 30%. Giới quan sát cho biết nhiều công ty dầu nhỏ sẽ phá sản trong các tháng tới sau nhiều năm vay hàng tỷ USD để thăm dò và khai thác dầu.
Moody's Investors Service ước tính các công ty sản xuất phải trả nợ 86 tỷ USD trong giai đoạn 2020-2024. Các công ty đường ống phải trả nợ 123 tỷ USD cũng trong giai đoạn này.
 |
| Tại một khu bể chứa dầu ở Cushing, Oklahoma. Ảnh: New York Times. |
"Chúng tôi lo ngại tình trạng rối loạn hiện tại của thị trường đã làm tổn thương nghiêm trọng ngành công nghiệp dầu Mỹ. Trước mắt chính phủ cần có sự hỗ trợ", ông Ben Luckock - Giám đốc kinh doanh Trafigura, một nhà xuất khẩu lớn - bày tỏ sự lo ngại.
Ngành công nghiệp dầu hiện rất quan trọng với nền kinh tế Mỹ khi sử dụng tới 10 triệu lao động, do đó cú lao đốc này ảnh hưởng tới rất nhiều công ty thuộc các ngành khác, từ các nhà sản xuất thiết bị đến nhà máy thép và những quỹ đầu tư.
Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tuyên bố chính phủ sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp dầu khí Mỹ. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định các biện pháp Nhà Trắng đề xuất như đánh thuế lên dầu nhập khẩu hay bổ sung dầu vào kho dự trữ chiến lược sẽ không có nhiều tác dụng.
Quá thừa mứa dầu
Vấn đề lớn nhất của ngành công nghiệp dầu mỏ toàn cầu là nguồn cung đang quá thừa mứa. Toàn thế giới thừa khoảng 30 triệu thùng/ngày khi nhu cầu tiêu thụ lao dốc do tác động của dịch Covid-19. Ở Mỹ, kể cả khi chính quyền liên bang lập tức mua dầu thì cũng chỉ có thể bổ sung vào kho dự trữ 500.000 thùng/ngày, tương đương chưa đầy 2% tổng sản xuất toàn cầu.
Do đó, thỏa thuận cắt giảm sản lượng giữa OPEC, Nga và các nước không có nhiều ý nghĩa. Trong khi đó, không gian chứa dầu đang ngày càng trở nên chật hẹp. Phần lớn nhà máy lọc dầu, trung tâm bể chứa và hệ thống đường ống sắp hết chỗ chứa, và các tàu dầu trên biển đang chở khoảng 300 triệu thùng.
Texland Petroleum - có trụ sở tại Lòng chảo Permian và sở hữu 1.211 giếng dầu - là một trong số hàng trăm công ty tạo nên “xương sống” của ngành khai thác dầu thô Mỹ. Mới đây, Chủ tịch Jim Wilkes cho biết đã quyết định dừng mọi hoạt động của công ty từ ngày 1/5.
“Đây là thời kỳ đen tối với chúng tôi", ông than thở. Texland Petroleum ngừng hoạt động nhưng công nhân vẫn phải xử lý các vỏ bọc giếng dầu cẩn thận để chúng không bị ăn mòn. Và không có gì đảm bảo một giếng dầu bị đóng cửa có thể hoạt động trở lại hiệu quả.
 |
| Các kho chứa dầu trên thế giới đang hết chỗ. Ảnh: New York Times. |
Trong khi đó, Montalban Oil & Gas Operations ở Montana cho biết đóng cửa toàn bộ 200 giếng dầu trong 10 ngày tới vì các kho dự trữ đã chật cứng. Hãng giảm lương nhân viên 25%. Chủ tịch và ban giam đốc bị hạ lương 50%.
"Đây là một cuộc tắm máu. Có ai tưởng tượng nổi giá dầu sụt xuống -37 USD/thùng không?. Thật là điên rồ. Thị trường bị đảo lộn hoàn toàn", Chủ tịch Patrick Montalban than van. Còn Latshaw Drilling - một công ty khai thác dầu mỏ ở Texas và Oklahoma - đã sa thải 300 trên tổng số 500 nhân viên trong 6 tuần qua.
Hiện tại, công ty hiện chỉ vận hành 6 trên tổng số 41 giàn khoan. Ngoài ra, hàng loạt doanh nghiệp dịch vụ hỗ trợ ngành khai thác dầu Mỹ - ví dụ như Halliburton, Baker Hughes and Schlumberger cũng lao đao, buộc phải sa thải lao động hàng loạt và cắt giảm ngân sách hoạt động.
