Nạn săn phù thủy đày đọa phụ nữ Ấn Độ

Durga Mahato bị đám người dẫn vào nhà, cánh cửa đóng sập lại sau lưng cô và trận đòn bắt đầu.

“Cô là phù thủy”, một trong những kẻ tấn công hét lên khi cùng người thân lao vào đấm, đá, tát vào bụng, ngực và mặt của người phụ nữ 26 tuổi.

Khi trận đánh kết thúc sau gần hai giờ đồng hồ, Mahato bị túm tóc lôi ra ngoài, kéo lê khắp ngôi làng và ném xuống cạnh một ngôi đền. Cô bất tỉnh, cơ thể bầm dập.

Durga Mahato là nạn nhân trong vụ tấn công dã man ở bang Jharkhand, miền Đông Ấn Độ, vào năm 2021. Vụ việc là bằng chứng cho thấy Ấn Độ vẫn đang vật lộn với mục tiêu xóa bỏ vấn nạn săn lùng phù thủy lâu đời, bất chấp hàng loạt luật lệ và sáng kiến.

Trong nhiều thế kỷ, hình ảnh phù thủy được dựng nên phần lớn là do hiện tượng mê tín dị đoan trong xã hội Ấn Độ.

Khi mùa màng thất bát, giếng cạn nước hay một thành viên trong gia đình đổ bệnh, dân làng sẽ tìm ai đó - hầu như luôn là phụ nữ - để đổ lỗi cho những điều bất hạnh mà họ không rõ nguyên nhân.

Ngày nay, sự mê tín vẫn chưa biến mất. Những lời buộc tội phù thủy hiện trở thành một công cụ để đàn áp phụ nữ với động cơ chiếm đất, trả đũa hoặc biện minh cho bạo lực, theo New York Times.

Mê tín dị đoan

Theo lời kể của Mahato, rắc rối bắt đầu khi cô khước từ sự quấy rối của một người đàn ông có địa vị trong làng. Sau đó, người đàn ông này cùng anh trai, vợ và con gái họ cáo buộc Mahato là phù thủy, dụ cô đến nhà của họ và thực hiện hành vi bạo lực.

Mahato và chồng Nirmal cho biết người đàn ông này đe dọa cưỡng hiếp cô. Cả 4 kẻ tấn công đã bị buộc tội theo luật chống săn phù thủy, người đàn ông và anh trai được tại ngoại sau vài tháng ngồi tù.

Tuy nhiên, đối với Mahato, hậu quả khi bị gán mác phù thủy không chỉ dừng lại ở việc bị đánh đập dã man.

Durga Mahato trong ngôi đền gần nơi cô bị ném xuống sau khi bị đánh đập, ở bang Jharkhand, miền Đông Ấn Độ. Ảnh: New York Times.

Cô bị cấm tắm trong ao làng và lấy nước từ vòi công cộng. Một hàng rào gỗ được dựng quanh nhà để ngăn cô đi trong làng. Mọi người liên tục đổ lỗi cho cô về những vấn đề như cái chết của một con bò.

Hiện chỉ còn một số người nói chuyện với Mahato, trong khi những cơn đau ở lưng và thắt lưng vẫn hành hạ cô.

“Tôi đã làm sai điều gì mà ông trời lại giáng cho tôi một hình phạt nặng nề như vậy? (Họ) tùy ý gọi tôi là phù thủy”, cô nói với phóng viên New York Times khi ngồi bên ngoài ngôi nhà gạch, rồi bật khóc.

“Tôi có ba đứa con nhỏ. Tôi không dám nghĩ đến việc tự tử”, Mahato nghẹn ngào.

Các chuyên gia cho biết nạn săn phù thủy vẫn tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau ở gần 10 bang của Ấn Độ, chủ yếu tại các khu vực ở miền Trung và miền Đông.

Nhiều tiểu bang đã thông qua luật chống săn phù thủy, thậm chí đưa ra hình phạt nghiêm khắc như tù chung thân. Trong khi đó, một số khu vực như bang Odisha đã xây dựng các đài tưởng niệm nạn nhân tại đồn cảnh sát, theo Indian Express.

Khi bị coi là phù thủy, nhiều phụ nữ bị rút móng tay, ép ăn phân hay đánh đập đến bầm dập, thậm chí bị thiêu hoặc treo cổ. Theo Cục Hồ sơ Tội phạm Quốc gia Ấn Độ, từ năm 2010 đến năm 2021, hơn 1.500 người đã thiệt mạng ở Ấn Độ vì nạn săn phù thủy.

Các cuộc săn lùng đặc biệt phổ biến ở bang Jharkhand, nơi các bộ lạc bản địa chiếm khoảng 1/4 dân số. Tai họa ập đến với Mahato chỉ là một trong 854 vụ liên quan đến phù thủy được ghi nhận tại bang này vào năm 2021, trong đó 32 vụ dẫn đến chết người.

Trước tình trạng này, bang Jharkhand đã tiến hành nhiều biện pháp, trong đó có dự án Garima, triển khai khoảng 25 “đội chiến dịch phòng chống săn lùng phù thủy” tổ chức các vở kịch trên đường phố nhằm nâng cao nhận thức.

Bang Jharkhand cũng thành lập các trung tâm hỗ trợ pháp lý và nơi lưu trú ngắn hạn cho các nạn nhân. Bên cạnh đó, nhân viên thành phố trực tiếp liên lạc với nạn nhân để cập nhật thông tin về tình trạng tâm lý và kinh tế của họ.

Tuy nhiên, nỗ lực này là chưa đủ.

Madhu Mehra, nhà sáng lập nhóm hỗ trợ pháp lý cho phụ nữ, chỉ ra rằng theo kết quả nghiên cứu về nạn săn lùng phù thủy tại ba bang - bao gồm cả Jharkhand - cảnh sát thường chỉ can thiệp vào các trường hợp giết người hoặc cố ý giết người. Điều đó góp phần khiến hủ tục này tiếp tục tồn tại.

Hủ tục lâu đời

Với Mahato, sự hỗ trợ hữu ích nhất không đến từ giới chức trách, mà là một nạn nhân khác của cuộc săn lùng phù thủy - bà Chhutni Mahato, người được chính phủ Ấn Độ công nhận vì nỗ lực loại bỏ hủ tục này.

Dì của Durga Mahato đã nghe về công việc của bà Chhutni. Nhờ đó, Durga tìm được nơi ẩn náu suốt nhiều tuần trong ngôi nhà lợp ngói và bùn của bà Chhutni sau khi trải qua hai tuần trong bệnh viện.

Bà Chhutni Mahato, người được chính phủ Ấn Độ công nhận vì nỗ lực loại bỏ nạn săn phù thủy. Ảnh: New York Times.

Những chiếc răng gãy là minh chứng cho sự tra tấn mà bà Chhutni từng chịu dưới bàn tay của dân làng - những người đổ lỗi cho bà về căn bệnh của một bé gái. Bà đã bỏ trốn và bắt đầu làm việc với một tổ chức phi chính phủ nhiều năm sau đó.

Bà thường xuyên xông vào đồn cảnh sát yêu cầu xử lý các vụ săn phù thủy và mắng mỏ trưởng làng qua điện thoại. Tính đến nay, bà Chhutni đã giúp đỡ hơn 150 phụ nữ trong bang, một trong số đó là Dukhu Majhi, sống cách Durga vài trăm km.

Majhi bị gán mác phù thủy chỉ vì cô không phù hợp với kỳ vọng của hàng xóm. Dân làng tự hỏi làm thế nào một “người phụ nữ bình thường” có thể sống một mình với những đứa con nhỏ sâu trong rừng, trong khi chồng đi làm ăn.

“Nếu ai đó đau bụng, tôi bị đổ lỗi. Nếu họ đau đầu, tôi cũng bị đổ lỗi. Họ sẽ đứng bên ngoài nhà tôi và hét lên: 'Bà ta là mụ phù thủy khiến chúng tôi đau khổ’”, cô kể lại. “Tôi sẽ vặn lại: Tôi có trở thành phù thủy chỉ vì bạn nói vậy không?”.

Đến tháng 7/2022, dân làng cầm rìu và gậy đuổi theo Majhi. Khi cô chạy về nhà, họ đập và cố phá cửa. “Tôi bám chặt vào các con. Tất cả chúng tôi đều run rẩy”, Majhi nhớ lại.

Cô và chồng đã khiếu nại với cảnh sát. Tuy nhiên, trong cuộc phỏng vấn gần đây với New York Times, ông Pintu Mahato - cảnh sát địa phương - đã xem nhẹ vụ việc. Ông nói rằng vụ việc đã được các già làng giải quyết ổn thỏa và mọi người lại sống hạnh phúc bên nhau.

Trên thực tế, Majhi đã rời khỏi nhà ngay sau vụ tấn công. Cô và gia đình tìm đến bà Chhutni để lánh nạn trong vài ngày trước khi chuyển đến căn phòng gần một thành phố lớn hơn. Chồng cô đã tìm được một công việc mới.