Theo Nikkei Asian Review, Tổng thống Mỹ Joe Biden dự kiến ký sắc lệnh hành pháp nhằm đẩy nhanh nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng chip và các sản phẩm chiến lược quan trọng khác, giúp nền kinh tế Mỹ giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Theo đó, sắc lệnh yêu cầu phát triển một chiến lược chuỗi cung ứng quốc gia và dự kiến đưa ra các khuyến nghị cho mạng lưới cung ứng ít chịu ảnh hưởng bởi thảm họa và lệnh trừng phạt của những quốc gia không thân thiện.
Các biện pháp sẽ tập trung vào chất bán dẫn, pin xe điện, đất hiếm và sản phẩm y tế. Sắc lệnh nêu rõ "Mỹ sẽ làm việc với các đồng minh để tiến tới một chuỗi cung ứng bền vững và mạnh mẽ". Điều đó cho thấy mối quan hệ quốc tế sẽ là trọng tâm của kế hoạch này.
 |
| Mỹ sẽ bắt tay với Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip. Ảnh: Nikkei Asian Review. |
Chuỗi cung ứng "không Trung Quốc"
Mỹ dự kiến bắt tay với Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip, các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm Australia, về khai thác đất hiếm.
Washington còn lên kế hoạch chia sẻ thông tin với các đồng minh trên mạng lưới cung cấp các sản phẩm quan trọng và sẽ tìm cách thúc đẩy sản xuất bổ sung. Nước này cũng xem xét một khuôn khổ nhằm chia sẻ nhanh chóng những mặt hàng trên trong trường hợp khẩn cấp, cũng như thảo luận về việc đảm bảo kho dự trữ và năng lực sản xuất dự phòng.
Các đối tác có thể sẽ được yêu cầu cắt giảm làm ăn với Trung Quốc.
Năm nay, vấn đề trở nên cấp thiết khi tình trạng thiếu hụt chip ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nhà sản xuất ôtô của Mỹ. Theo Boston Consulting Group, thị phần của Mỹ trong công suất sản xuất chất bán dẫn toàn cầu đã giảm từ 37% năm 1990 xuống còn 12%.
Mỹ cũng yêu cầu Đài Loan - nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới - tăng sản lượng. Tuy nhiên, các nhà máy tại đây đã hoạt động hết công suất và có rất ít lựa chọn để thúc đẩy nguồn cung trong ngắn hạn.
 |
| Mỹ dự kiến hợp tác với các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm Australia, về khai thác đất hiếm. Ảnh: Nikkei Asian Review. |
Boston Consulting dự báo Trung Quốc sẽ sớm vươn lên dẫn đầu thế giới với thị phần 24% vào năm 2030. Các nhà máy nước này được chính phủ trợ cấp khoảng 100 tỷ USD.
Nikkei Asian Review nhận định việc phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc đối với các sản phẩm quan trọng sẽ gây rủi ro an ninh cho Mỹ. Bắc Kinh đã sử dụng quy định để tạo sức ép lên những đối tác thương mại, chẳng hạn lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản hồi năm 2010 trong bối cảnh tranh chấp quần đảo Senkaku.
Mỹ nhập khẩu khoảng 80% đất hiếm từ Trung Quốc. Các sản phẩm y tế của Mỹ cũng phụ thuộc tới 90% vào nước này. Tuy nhiên, theo Nikkei Asian Review, việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng có thể mất khá nhiều thời gian, nhất là trong lĩnh vực bán dẫn.
Nguyên nhân là số lượng nhà sản xuất chip hàng đầu thế giới có hạn. Các công ty này có đòn bẩy để quyết định có nên bắt tay Mỹ hay không. Vì vậy, Mỹ cần sự hợp tác từ những chính phủ khác.
Bắt tay với các đồng minh
"Tôi được biết rằng Mỹ sẽ đánh giá chuyên sâu chuỗi cung ứng để phân loại mức độ phụ thuộc vào từng quốc gia đối với chất bán dẫn và đất hiếm", Nikkei Asian Review dẫn một nguồn tin từ chính phủ Nhật Bản tiết lộ. "Sau đó, Mỹ sẽ đưa ra các biện pháp đối phó với đồng minh", người này nói thêm.
Mỹ đã bắt đầu đặt nền móng cho sự hợp tác từ mùa thu năm 2020. Nước này kêu gọi các nền kinh tế giàu tài nguyên hoặc công nghệ như Đài Loan, Nhật Bản và Australia tham gia vào việc tháo gỡ chuỗi cung ứng từ Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng với Bắc Kinh đang âm ỉ.
Đài Bắc phản ứng nhanh chóng. Hồi tháng 11, các quan chức của Mỹ và Đài Loan đã ký kết một biên bản ghi nhớ nhằm thúc đẩy hợp tác công nghệ trong bảy lĩnh vực.
Tháng 5/2020, TSMC - nhà sản xuất chip hàng đầu thế giới của Đài Loan - tuyên bố sẽ xây dựng một nhà máy chế tạo chip trị giá 12 tỷ USD ở Arizona (Mỹ). Nhà máy này có thể trở thành biểu tượng cho mối quan hệ song phương giữa Mỹ và Đài Loan. Chính phủ Mỹ đang trợ cấp cho dự án này.
Kể từ năm ngoái, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cũng đi đầu trong nỗ lực thu hút TSMC vào nước này. Mục đích của Nhật Bản là thiết lập một mạng lưới cung ứng ba chiều vững chắc và cung cấp nguồn chip tiên tiến cho Nhật Bản trong tương lai.
 |
| TSMC - nhà sản xuất chip hàng đầu thế giới của Đài Loan - tuyên bố sẽ xây dựng một nhà máy chế tạo chip 12 tỷ USD ở Mỹ. Ảnh: Reuters. |
Chính phủ đã chi đến 200 tỷ yen (1,9 tỷ USD) nhằm "trải thảm đỏ" cho nhà sản xuất chip, hướng tới khả năng hợp tác với các doanh nghiệp Nhật Bản.
Nỗ lực của Nhật Bản chuẩn bị gặt trái ngọt. Nikkei cho biết TSMC đang có kế hoạch xây dựng một trung tâm nghiên cứu và phát triển trị giá 20 tỷ yen tại Nhật Bản.
Trong lĩnh vực đất hiếm, Mỹ đang hợp tác với Australia để phá vỡ thế thống trị của Trung Quốc. Công ty khai thác đất hiếm Lynas của Australia đang xây dựng một cơ sở chế tạo ở bang Texas với sự hỗ trợ tài chính từ Bộ Quốc phòng Mỹ. Pin xe điện cũng là một lĩnh vực cần can thiệp. Bởi Panasonic và LG của Hàn Quốc đang đánh mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc.
Tuy nhiên, trong các lĩnh vực như 5G, chuỗi cung ứng mới có thể trở nên đắt đỏ đối với doanh nghiệp Mỹ và Nhật Bản. Họ không thể làm ăn với những nhà cung cấp Trung Quốc giá rẻ hơn như Huawei Technologies.
