Mua ngân hàng 0 đồng để chấm dứt trò mặc cả

Hệ thống văn bản pháp luật hiện nay của Việt Nam chưa có quy định nào đề cập đến việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua lại ngân hàng thương mại (NHTM) giá 0 đồng.

TS Trương Văn Phước - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia phát biểu như vậy tại cuộc hội thảo “Định vị hệ thống ngân hàng sau tái cơ cấu” diễn ra ngày 23/10. Chủ đề mua ngân hàng với giá 0 đồng được nhiều diễn giả chia sẻ rất sôi nổi.

Tại sao không phải là 1 đồng?

Theo ông Phước, vừa qua NHNN đã thông tin mua lại một số ngân hàng với giá 0 đồng là không đúng. Ông Phước nói: “Có thể tôi nói sẽ làm nhiều người mất lòng, bởi vì chúng ta diễn nôm quá vắn tắt và bất kỳ cái gì diễn đạt vắn tắt quá đều sinh ra nghi ngờ. 0 đồng là 0 đồng cái gì? Hệ thống văn bản từ Luật Tổ chức tín dụng đến Quyết định số 48/2013 của Thủ tướng… đều không nói đến khái niệm 0 đồng”.

Ông Phước cho rằng, bản chất của vấn đề này là NHNN tiến hành mua lại toàn bộ cổ đông, từ cổ đông chiến lược đến nhỏ lẻ của ngân hàng. NHNN mua các cổ phiếu đó theo giá cả thị trường dựa trên mức đánh giá lại toàn bộ tài sản nợ so với vốn điều lệ.

Đến nay các ngân hàng được mua 0 đồng vẫn hoạt động khá ổn định.

“Đáng ra cơ quan điều hành phải ra thông báo: Chúng tôi NHNN đã mua lại toàn bộ cổ phiếu hiện hữu với giá trị thị trường là 1 đồng thì đâu có ai thắc mắc nữa. Bởi việc NHNN mua lại toàn bộ cổ phiếu hiện hữu của các cổ đông vì âm vốn chủ sở hữu, chứ không phải là mua lại ngân hàng”, ông Phước phân tích.

Chia sẻ quan điểm trên, chuyên gia ngân hàng, TS Lê Xuân Nghĩa cho biết, NHNN đã mời các công ty định giá độc lập đến định giá ngân hàng khi nợ xấu vượt hai, ba lần vốn tự có. Khi đó các ngân hàng bị yếu kém không còn giá trị.

“Tại sao lại phải là NHNN mua, sao không để NHTM mua?”, ông Nghĩa tự đặt câu hỏi, và cho rằng “NHNN đã có kinh nghiệm” trong vấn đề này.

Hơn nữa, tất cả ngân hàng bị mua lại đều đã được cho thời hạn khắc phục trong hai năm, nhưng họ cũng không gượng dậy được. “Lúc này, NHNN cần phải ra tay, chấm dứt những trò mặc cả, chây ì, coi thường quá trình phục hồi kinh tế của đất nước", ông Nghĩa nhấn mạnh.

Không tốn đồng nào

Vậy NHNN lấy đâu ra tiền mua? Ông Lê Xuân Nghĩa cho biết thực ra NHNN không tốn đồng nào. Họ mua không phải là “xòe tiền” ra mua lại tài sản mà mua là để chấn chỉnh hệ thống của ngân hàng đó, sau đó bán lại cho một ngân hàng khỏe mạnh hơn. Trong trường hợp đặc biệt, NHNN có thể cho vay tái cấp vốn đặc biệt đối với ngân hàng này. Do đó những ngân hàng được mua 0 đồng cho đến giờ vẫn hoạt động khá ổn định.

Từng là tổng giám đốc Ngân hàng Eximbank, ông Phước cho biết, tại thời điểm năm 2000, ngân hàng này gặp rất nhiều khó khăn. “Nhiều người đã hỏi tại sao khi đó Vietcombank lại nhảy vào củng cố? Thực chất khi đó đứng sau Vietcombank chính là NHNN”, ông Phước thông tin.

Bằng nhiều biện pháp khác nữa, NHNN đã khôi phục lại ngân hàng này và thu hút thêm các cổ đông và thị trường mới để có một Eximbank như bây giờ. Cách mua ngân hàng 0 đồng hiện nay chính là sự kế thừa tư duy, phương pháp xử lý như từng đối với Eximbank.

Không phải là quốc hữu hóa

Trong khi đó, ông Nguyễn Hữu Nghĩa - Chánh Thanh tra cơ quan giám sát NHNN, khẳng định việc NHNN mua lại các ngân hàng với giá 0 đồng là đúng luật. Một trong những sứ mạng của NHNN là bảo vệ tổ chức tín dụng và người gửi tiền.

Ông Nghĩa dẫn chứng, việc NHNN mua lại ngân hàng với giá 0 đồng dựa trên Điều 149 Luật Các tổ chức tín dụng, trong đó nêu rõ NHNN có quyền trực tiếp mua hoặc chỉ định tổ chức tín dụng khác mua lại ngân hàng yếu kém...

“NHNN mua lại cổ phiếu của các ngân hàng yếu kém với giá 0 đồng không phải là ép buộc mà được định giá qua một công ty định giá độc lập tính toán dựa trên giá trị cổ phiếu, đánh giá độc lập khách quan. Đây là quan hệ mua bán, không phải là quốc hữu hóa”, ông Nghĩa giãi bày.

Mặt khác, ông Nghĩa cho rằng, trong điều kiện của Việt Nam sẽ không để xảy ra chuyện phá sản trong hệ thống ngân hàng. “Đừng nghĩ ngân hàng phá sản thì Nhà nước không mất gì. Nếu phá sản thì bảo hiểm tiền gửi - một tổ chức tài chính của Nhà nước phải chi trả cho người gửi tiền", ông Nghĩa lý giải.