 |
|
Các nạn nhân bị thương tật trên con tàu chở nô lệ được tuần duyên Bangladesh giải cứu hồi tháng 6/2014. |
Tháng 10 hằng năm đánh dấu giai đoạn 4 tháng thuận lợi nhất cho việc đi biển và đây cũng là lúc hoạt động buôn người diễn ra tấp nập nhất tại khu vực vịnh Bengal.
"Các khu trại đang hoạt động rất êm thấm", một tên buôn người ở miền nam Thái Lan tiết lộ cho phóng viên Reuters với điều kiện được ẩn danh. Hắn ước tính trên lãnh thổ Thái Lan có khoảng 8 khu trại lớn luôn chứa 2.000-3.000 người.
Hải tặc bành trướng, hải quân bó tay
Trách nhiệm thuộc về ai?
Theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS), mỗi quốc gia có quyền đưa ra những biện pháp để ngăn chặn và trừng phạt hoạt động vận chuyển, buôn lậu người đối với các con tàu có treo cờ của nước đó trên vùng biển quốc tế.
Ông Robert Beckman, giám đốc Trung tâm luật quốc tế thuộc ĐH Quốc gia Singapore, giải thích hải quân hoàng gia Thái Lan sẽ có quyền tài phán đối với một con tàu treo cờ Thái Lan trên lãnh hải quốc tế, nhưng theo UNCLOS, họ có quyền nhưng không bị bắt buộc phải hành động khi phát hiện hoạt động khả nghi liên quan đến buôn người.
"Do sự không rõ ràng của luật liên quan đến vấn đề này nên hải quân và cảnh sát biển các nước thường do dự khi phải bắt giữ ai đó bên ngoài vùng lãnh hải của mình, nhất là khi con tàu đó treo cờ của một quốc gia khác" - ông Beckman bổ sung.
Hải quân Bangladesh lẫn hải quân Thái Lan đều biết rõ những con tàu chở người bất hợp pháp đang lén lút ngay bên ngoài vùng lãnh hải của mình, nhưng họ gặp nhiều khó khăn để nhận diện và ngăn chặn chúng.
"Ban đêm chúng đi vào vùng nước của chúng tôi, bắt người rồi lập tức vượt ra hải phận quốc tế. Rất khó để nhận ra những con tàu đó vào ban đêm", thiếu tá Ashiqe Mahmud thuộc hải quân Bangladesh phân trần.
Bên phía Thái Lan cũng đưa ra lý lẽ của họ. Chuẩn đô đốc hải quân Thái Lan Deeubol giải thích lý do họ không can thiệp được vào hoạt động của các tổ chức tội phạm: "Sự thật là chúng dùng tàu đánh cá để ngụy trang, phần khoang dưới được thiết kế để chứa nhiều người, nhưng con tàu trông chỉ như tàu cá thương mại bình thường".
Báo cáo của Cao ủy người tị nạn Liên Hiệp Quốc (UNHCR) hồi tháng 8 cho thấy trong nửa đầu năm nay, giới chức Bangladesh bắt giữ hơn 700 người (cả nạn nhân lẫn tội phạm) khi các con tàu nhỏ chở họ đang cố vượt ra biển. Riêng cảnh sát Thái Lan giải cứu hơn 200 người trong sáu tháng gần đây.
Tuy nhiên, các tổ chức nhân quyền nhận xét tình trạng các nhóm tội phạm hoạt động tinh vi và tàn nhẫn hơn không phải vì chiến dịch trấn áp của các nước, mà do việc buôn bán người trở nên quá sinh lợi. Ngày càng có nhiều nhóm tham gia hoạt động này nên chúng chuyển sang những thủ đoạn "hiệu quả" hơn để cạnh tranh nhau.
"Luôn có từ 5-8 con tàu đậu ngoài khơi vịnh Bengal để chờ 'hàng'. Bọn môi giới không từ thủ đoạn nào để lấp đầy các con tàu đó", ông Chris Lewa, nhà hoạt động thuộc nhóm Arakan Project chuyên bảo vệ tộc người thiểu số Rohingya, chỉ rõ.
Còn ông Matthew Smith, giám đốc điều hành Tổ chức Fortify Rights giám sát nhân quyền tại Đông Nam Á, khẳng định bọn tội phạm ngày nay sử dụng ngày càng nhiều tàu lớn do "ăn nên làm ra". Chúng hoạt động rầm rộ nhưng lại ít khi bị sa lưới.
UNHCR cũng xác nhận hoạt động bất thường của nhiều "tàu cá lớn hoặc tàu chở hàng" có thể chở đến 700 người xuôi ngược trên tuyến hàng hải vịnh Bengal - Thái Lan.
Thái Lan trong cuộc chiến chống buôn người
Thái Lan đang ở một vị trí khá nhạy cảm trong chuỗi hoạt động buôn bán người tại khu vực Nam Á. Đây không chỉ là nơi trung chuyển, trao đổi "hàng" mà còn là nơi các nhóm tội phạm giam giữ tù nhân của chúng. Loạt bài điều tra của Reuters năm 2013 từng hé lộ sự liên quan của vài quan chức Thái Lan trong việc chuyển lậu người thiểu số Rohingya của Myanmar rồi trục xuất họ trở lại vào tay bọn buôn người.
Bên cạnh đó, một số bằng chứng cho thấy nhiều con tàu chở người xuất phát từ Thái Lan. Những nạn nhân bị bắt cóc kể lại họ nhìn thấy cờ Thái hoặc những thủy thủ nói tiếng Thái trên các con tàu đó.
Hồi tháng 6, Bộ Ngoại giao Mỹ đã hạ Thái Lan xuống bậc thấp nhất trong đánh giá thường niên về các trung tâm mua bán, chuyển lậu người trên thế giới, xếp ngang hàng với Cộng hòa Trung Phi. Thời điểm đó, Thái Lan đã trải qua cuộc đảo chính, phía quân đội Thái đã thề sẽ "ngăn chặn và đè bẹp nạn buôn người".
Nhưng đến nay tình hình vẫn chưa thay đổi. Các "nhà tù" trong rừng tại các vùng đồi hẻo lánh gần biên giới Thái Lan - Malaysia vẫn đang giam cầm hàng ngàn người.
Cảnh sát Thái Lan mô tả các đường dây buôn người là một mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia với sự tham gia của nhiều người từ Thái Lan, Bangladesh, Myanmar, Malaysia, Pakistan... Hải quân hoàng gia Thái Lan cho biết đã tăng cường tuần tra vùng lãnh hải của mình nhưng không làm gì được những con tàu lớn hơn đang neo ngoài vùng biển quốc tế.
