Mexico rúng động vì vụ thị trưởng bị chặt đầu sau khi nhậm chức

Ông Alejandro Arcos Catalán - tân thị trưởng Chilpancingo - bị sát hại hôm 6/10. Ảnh: Municipality of Chilpancingo, Mexico.

Vào ngày 30/9, ông Alejandro Arcos Catalán tuyên thệ nhậm chức thị trưởng Chilpancingo, thủ phủ bang Guerrero ở miền Nam Mexico. Sau đó một ngày, 1/10, nữ tổng thống đầu tiên của Mexico, Claudia Sheinbaum, lên nắm quyền.

Hôm 7/10, chưa đầy một tuần sau khi nhậm chức, bà Sheinbaum xác nhận thông tin vị lãnh đạo 43 tuổi đã bị sát hại. “Các cuộc điều tra đang được tiến hành”, bà nói với các phóng viên.

Trên mạng xã hội lan truyền những hình ảnh thi thể ông Arcos Catalán nằm gục bên trong chiếc xe màu trắng, trong khi đầu bị chặt, đặt trên nóc xe. Theo Guardian, vụ việc này chính là một lời nhắc nhở kinh hoàng về tình trạng bạo lực gây ra bởi những tội phạm có tổ chức tại quốc gia Bắc Mỹ này,

Chấn động và rùng mình

Vụ tân thị trưởng bị ám sát xảy ra sau khi hai đồng minh thân cận của ông Arcos Catalán bị bắn chết, ngay trong những ngày đầu thành lập chính quyền mới.

Thư ký Francisco Tapia bị giết hại vào hôm 3/10, trong khi Ulises Hernández Martínez - một cựu chỉ huy cảnh sát đặc nhiệm được cho là sẽ trở thành giám đốc an ninh của ông Arcos Catalán - bị ám sát vào đêm trước lễ nhậm chức của thị trưởng.

Nhiều người dân đã chia sẻ đoạn video ghi lại cảnh phỏng vấn thị trưởng trước khi ông qua đời. Cố thị trưởng chia sẻ ông muốn được nhớ đến như một người đấu tranh cho hòa bình và hạnh phúc.

“Tôi đã sống cả đời ở đây. Tôi muốn chết trên mảnh đất này, nhưng tôi muốn chết để chiến đấu cho thành phố của mình”, ông Arcos Catalán nói.

Vụ việc đã kích động làn sóng tức giận tại Mexico, khi Alejandro Moreno - chủ tịch đảng Cách mạng Thể chế (PRI), đảng của ông Arcos Catalán - lên án những gì ông gọi là "hành động khủng bố đáng ghê tởm".

Ricardo Anaya - thượng nghị sĩ đảng đối lập - nói về tình hình an ninh đáng sợ tại Mexico, nơi hơn 450.000 người đã thiệt mạng kể từ khi cựu Tổng thống Felipe Calderón phát động cuộc chiến chống lại các băng đảng ma túy vào năm 2006.

“Việc một thị trưởng của một thành phố lớn bị chặt đầu khiến chúng ta phải rùng mình. Điều này hoàn toàn không thể chấp nhận được và chúng ta cần phải hành động để đảm bảo không còn chuyện này xảy ra trong tương lai”, ông Anaya nói với các phóng viên, kêu gọi chính phủ ngay lập tức thay đổi các chính sách an ninh.

Tân Tổng thống Sheinbaum tuyên bố tiếp tục chính sách an ninh của người tiền nhiệm. Ảnh: Gobierno de Mexico.

Tuy nhiên, tân Tổng thống Sheinbaum cam kết tiếp tục chính sách an ninh “hugs, not bullet” (tức không sử dụng bạo lực chống lại bạo lực) của người tiền nhiệm Andrés Manuel López Obrador trong nhiệm kỳ 6 năm tới.

“Chúng ta sẽ không quay lại cuộc chiến chống ma túy liều lĩnh của ông Calderón, chính sách này gây quá nhiều tổn hại cho đất nước ta. Chúng ta vẫn tin tưởng an ninh và hòa bình là thành quả của công lý”, bà nói trước hàng nghìn người ủng hộ tập trung tại Quảng trường Zócalo ở thành phố Mexico, trong lễ nhậm chức vào ngày 1/10.

Mặc dù ông López Obrador tuyên bố tỷ lệ giết người ở Mexico có giảm nhẹ trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ, nhiều nhà phân tích an ninh đều cho rằng những nỗ lực của cựu tổng thống nhằm “bình định” đất nước đã thất bại.

Tính riêng trong năm 2023, Mexico ghi nhận hơn 30.000 vụ giết người. Theo nhóm nghiên cứu Instituto Igarapé, Mexico có 11/50 thành phố có tỷ lệ giết người cao nhất thế giới vào năm 2023, so với ba thành phố vào năm 2015. Chilpancingo là một trong số đó.

Bất chấp thực tế ảm đạm này, ông López Obrador đã rời nhiệm sở với 70% tỷ lệ ủng hộ, phần lớn nhờ tập trung không ngừng đấu tranh chống bất bình đẳng và tuyên bố mình là người bảo vệ, đấu tranh cho người nghèo.

Kế hoạch an ninh mới

Thành phố Culiacán, phía tây bắc Mexico, cũng đang chứng kiến một cuộc khủng hoảng an ninh lớn khác. Tại đây diễn ra nhiều vụ giết người do cuộc xung đột nội bộ trong băng đảng Sinaloa, sau khi người đồng sáng lập Ismael "El Mayo" Zambada García bị bắt giữ.

Bà Sheinbaum hiểu rõ giải quyết bạo lực là một trong những thách thức khó khăn nhất, cũng như phải chịu áp lực sau vụ ông Arcos Catalán bị sát hại. Gần đây, tân tổng thống đã công bố kế hoạch an ninh mới.

Chiến dịch an ninh của bà Sheinbaum sẽ do Bộ trưởng An ninh Omar García Harfuch dẫn đầu. Ông García Harfuch có kinh nghiệm trong việc giải quyết mối đe dọa từ tội phạm có tổ chức. Năm 2020, ông suýt chết khi tội phạm phục kích xe ông ngay tại thủ đô, bắn hơn 400 phát bằng súng trường và súng phóng lựu.

Hiện tại, chưa rõ danh tính của những thủ phạm giết thị trưởng Chilpancingo. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, thành phố chứng kiến ​​một cuộc đối đầu đẫm máu giữa hai nhóm tội phạm Los Ardillos và Los Tlacos. Tại Mexico, các chính trị gia ở địa phương thường xuyên bị liên lụy vào thế giới ngầm.

Người tiền nhiệm của ông Arcos Catalán, Norma Otilia Hernández, đã bị cách chức sau khi xuất hiện trong đoạn video ghi cảnh bà đang nói chuyện với một thủ lĩnh của Los Ardillos tại nhà hàng. Bà Hernández nói chỉ “tình cờ” có cuộc gặp gỡ này, nhưng sau đó bị trục xuất khỏi đảng.

Sau khi đắc cử vào đầu năm 2024, ông Arcos Catalán được cho là đã tuyên bố sẽ không thương lượng hoặc đàm phán với các nhóm tội phạm.