Sân Lusail trong trận chung kết đêm 18/12 chứng kiến màn trình diễn chói sáng của Messi với cú đúp bàn thắng. Giờ thì mọi cuộc tranh luận ai là cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử có lẽ đã kết thúc sau khi Messi hoàn tất bộ sưu tập toàn bộ danh hiệu cao quý nhất.
Như thường lệ, thống kê sau trận cho thấy Lionel Messi vẫn là cầu thủ đi bộ nhiều nhất trên sân. Nhưng chẳng ai có thể phàn nàn về điều này nữa. Cú đúp bàn thắng, cùng pha gẩy bóng mở ra bàn thắng nâng tỷ lên 2-0, bấy nhiêu là quá đủ để chứng minh Messi không cần chạm bóng nhiều, nhưng vẫn khiến đối thủ nhận "sát thương" lớn.
Không ai còn thấy lạ khi Messi đi bộ
Theo số liệu thống kê sau trận đấu của FIFA, tổng quãng đường Messi di chuyển cả trận là 12,1 km. Đây chỉ là một con số khiêm tốn so với đội hình xuất phát của ĐT Argentina. Trong đội hình xuất phát, anh chỉ chạy nhiều hơn thủ môn Emiliano Martinez, Angel Di Maria (bị thay ra ở phút 64) và Nahuel Molina, người thường xuyên phải đá thấp để đề phòng Mbappe.
 |
| Thống kê quãng đường di chuyển và phân loại các vùng theo tốc độ của ĐT Argentina trong trận chung kết. |
Đáng chú ý hơn, Leo có đến 7,1 km di chuyển ở “vùng 1” - nơi FIFA phân loại dựa trên tốc độ giữa đứng yên và di chuyển là 7 km/h.
Điều này cho thấy Messi vẫn duy trì lối chơi theo kiểu lững thững trên sân và rồi bất ngờ xuất hiện mở ra những vị trí chuyền bóng giá trị cho đồng đội.
Thống kê về hành động khi không có bóng cũng cho thấy Messi làm được nhiều thứ kể cả khi không có bóng. Số 10 ĐT Argentina thực hiện thành công 2/4 pha tắc bóng - nhiều nhất trên hàng công và đoạt lại bóng 3 lần.
World Cup 2022 là một trong những giải đấu mà Messi đi bộ nhiều nhất. The Athletic thống kê Messi đi bộ nhiều hơn bất kỳ cầu thủ nào khác trong lượt trận đầu tiên của vòng bảng. Đến trận bán kết với Croatia, chỉ có Leandro Paredes chạy ít hơn Messi trong số đội hình xuất phát của Argentina. Cần nhấn mạnh Paredes rời sân khi trận đấu vẫn còn hơn 30 phút.
Dù vậy, hiệu suất của anh vẫn rất cao. Kết thúc giải đấu, Messi đứng top đầu ở gần hết mọi thông số tấn công như 7 bàn thắng và 3 kiến tạo, số lần sút bóng và cú sút trúng mục tiêu nhiều nhất, chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) lên đến 6.58 (nhiều nhất).
 |
| Pha chạm bóng của Messi mở ra đường phản công cho Argentina, để Angel Di Maria nâng tỷ số lên 2-0. Đồ họa: The Athletic. |
Ngoài ra, "El Pulga" cũng có thông số phòng ngự rất ấn tượng là 44 pha tranh chấp thành công, đứng thứ 3 trong số toàn bộ cầu thủ dự World Cup.
"Hư chiêu" của Messi
Tài năng của Messi với quả bóng trong chân là điều không ai trên thế giới có thể bàn cãi. Nhưng trong một trận đấu, những gì cầu thủ làm được khi cầm bóng không phải tất cả.
Di chuyển không bóng, tách người theo kèm và sẵn sàng hỗ trợ đồng đội cũng quan trọng không kém trong một màn trình diễn tổng thể. Xét cho cùng, ngay cả cầu thủ giỏi nhất thế giới cũng sẽ bị loại khỏi trận đấu nếu anh ta chỉ đứng gần chấm phạt đền, bị bao vây bởi 3 hậu vệ và chờ bóng đến chân mình.
Ngoài ra, việc đi bộ cũng là một cách hiệu quả để M10 tiết kiệm sức lực dành cho những khoảnh khắc thiên tài mà anh tạo ra sau đó.
 |
| Messi dù không chạy nhiều nhưng vẫn tạo ra giá trị lớn cho ĐT Argentina ở khâu phòng ngự. Ảnh: AP. |
Theo Be Your Best, ở trận đấu với Ba Lan ở vòng bảng, Messi đi bộ 4,7 km nhưng quay đầu quan sát xung quanh tới 680 lần, chưa kể những lúc mà anh không xuất hiện trong khung hình. 10 giây trước mỗi lần nhận bóng, siêu sao người Argentina quét sân 0,38 lần/giây. Điều đó cho thấy anh luôn để ý và phân tích đối thủ một cách kỹ càng.
Đến trận chung kết, The Athletic tiếp tục đưa ra những phân tích về cách mà Messi không cần chạm bóng nhưng vẫn khiến đối thủ bị "tổn thương". Họ so sánh Messi như một chú lạc đà ở sa mạc, không chỉ bởi dáng đi đặc biệt với đôi chân ngắn và thân dài, mà là khả năng suy nghĩ trên đôi chân của M10.
Messi gần như không làm gì trong 2 phút đầu trận chung kết. Pep Guardiola, ông thầy cũ của Messi ở Barcelona cho rằng vài phút đầu trận là khoảng thời gian mà Messi quan sát hàng phòng ngự đối thủ.
Phân tích cho thấy điều đầu tiên mà Messi thường làm khi bắt đấu trận đấu là tìm hiểu hậu vệ được bố trí theo kèm. Thông thường các huấn luyện viên đối thủ thường có một chỉ thị rất đơn giản là chỉ định một người đi theo Messi ở mọi nơi anh đến. Nhưng thú vị là điều này lại hiếm khi thành công.
Chỉ nhấc chân là đủ
Các sơ đồ phòng ngự trong bóng đá hiện đại luôn có cấu trúc bố trí các cầu thủ thành từng lớp và áp sát những cầu thủ tấn công đe dọa nhận bóng trong khu vực của họ. Nhiệm vụ của Messi lúc này không phải là cố gắng loại bỏ bất kỳ một cầu thủ nào theo kèm, mà là tìm ra vị trí đứng khiến đối thủ lúng túng không biết ai chịu trách nhiệm theo kèm anh.
Để tránh những khoảnh khắc bối rối tuy nhỏ nhưng dễ khiến cấu trúc bị xô lệch, rất nhiều hàng phòng ngự sẽ giao cho trung vệ trái nhiệm vụ rõ ràng là bằng mọi cách phải lao ra để ngăn Messi nhận bóng từ giữa các tuyến.
 |
| Hình ảnh minh họa cách Messi tìm kiếm khoảng trống giữa các cầu thủ phòng ngự. Ảnh: The Athletic. |
Đó cũng chính là trường hợp trung vệ Josko Gvardiol của Croatia đã trải qua trận bán kết khi theo kèm Messi như hình với bóng. Khi một người lùi sau về để nhận bóng, người kia cũng sẽ lao theo.
Nhưng Messi cũng biết điều đó và lợi dụng sự chú ý đó để làm lợi thế cho mình. Điển hình nhất là ở bàn thắng mở tỷ số trong trận đấu với Croatia. Tiền vệ Enzo Fernandez nhận bóng ở khu vực giao tuyến giữa hàng thủ và hàng tiền vệ của đối phương (between the lines) và lựa chọn rõ ràng là Julian Alvarez đang chạy thẳng vào trung lộ.
Thông thường, cả hai trung vệ của Croatia sẽ phối hợp với nhau để tiến về phía trước và cố gắng bắt lỗi việt vị đó hoặc chạy nước rút về phía khung thành để cắt bóng. Tuy nhiên, biến số là Gvardiol do quá chú ý đến Messi, đã liếc nhìn và dừng lại trong tích tắc khi thấy Messi cũng băng vào hướng đến phía quả bóng.
 |
| Gvardiol chậm lại để bảo vệ khoảng trống nguy hiểm mà Messi sắp chiếm lĩnh, nhưng anh lại quên rằng điều đó tạo ra khoảng trống nguy hiểm hơn ở phía sau cho Alvarez. Ảnh: The Athletic. |
Khoảnh khắc do dự của Gvardiol khiến người đá cặp trung vệ phải đóng vai người chạy bó vào bên trong, để lại một khoảng trống cho Alvarez băng vào và khiến thủ môn của Croatia phải phạm lỗi chịu phạt đền.
Một lần nữa, Messi đã giúp thiết lập một pha tấn công nguy hiểm mà không cần chạm vào bóng. Thậm chí "El Pulga" gần như không cần di chuyển.
Thay vì chạy về phía khung thành, Messi lùi một bước sang trái để chiếm khoảng trống tiềm năng rất có giá trị ở hàng tiền vệ, nơi anh có thể rê bóng qua hàng phòng ngự. Gvardiol chậm lại để bảo vệ khoảng trống đó, nhưng anh lại quên rằng điều đó tạo ra khoảng trống nguy hiểm hơn ở phía sau cho Alvarez.
Người hâm mộ thường trầm trồ với khoảnh khắc Messi thực hiện đường chuyền đẹp mắt, những cú sút sắc sảo hay các pha rê bóng đẹp mắt. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của các nhà khoa học nghiên cứu dữ liệu, nên để mắt đến M10 ngay cả khi bóng ở nơi khác và đặc biệt nếu cầu thủ này di chuyển chậm rãi.
 |
| Các nhà phân tích tìm cách lý giải "hiện tượng Messi", khi anh chỉ đi bộ mà vẫn đạt hiệu quả cao. Ảnh: Luke Bornn. |
Sự phát triển của dữ liệu theo dõi tình huống không bóng trong bóng đá đã phần nào giúp đo lường mức độ đi bộ của Messi giúp ích cho đội bóng như thế nào. Điều đó được thể hiện rõ trong nghiên cứu năm 2018, khi Luke Bornn, Phó chủ tịch phụ trách phân tích tại đội bóng rổ Sacramento Kings chỉ ra giá trị những lúc Messi đi bộ hoặc... đứng yên.
Kết quả nghiên cứu cho thấy Messi đi bộ tới 66% khoảng thời gian mà anh "tạo ra" không gian. Khi lững thững trên sân, Messi vẫn nhìn thấy và mở ra những vị trí chuyền bóng giá trị cho đồng đội.
Nói cách khác, Messi không bao giờ thực sự đi bộ. Khi FiveThirtyEight tổng kết nghiên cứu của Luke Bornn và Javier Fernandez, họ đưa ra kết luận: Messi đi bộ tốt hơn hầu hết cầu thủ khác chạy nước rút.
Những nhà khoa học tiên phong
"Những nhà khoa học tiên phong" là một cuốn sách thú vị về lịch sử của những phát minh nổi tiếng. Để có được những đóng góp vĩ đại cho nhân loại, các nhà khoa học nổi tiếng đã làm việc với lòng say mê và tinh thần học hỏi không ngừng.
