Lá cờ tại Nhà Trắng đã được treo rủ hôm 26/8, một ngày sau sự ra đi của Thượng nghị sĩ John McCain, được coi là người khổng lồ của nền chính trị Mỹ. Tuy nhiên chỉ tới sáng hôm sau, người ta thấy lá cờ bay trên nóc tòa nhà như bình thường trước khi được kéo hạ vào chiều tối cùng ngày.
Trong một tuyên bố bắt đầu bằng việc nhấn mạnh những mâu thuẫn trong quá khứ, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 27/8 đã bày tỏ sự kính trọng đối với ông McCain, người vừa qua đời vì bệnh ung thư não. Tuyên bố được đưa ra sau những chỉ trích nhằm vào tổng thống vì không có phát biểu chính thức ca ngợi cuộc đời vị thượng nghị sĩ được người dân Mỹ xưng tụng là "anh hùng chiến tranh".
"Dù có những khác biệt về chính sách và chính trị, tôi kính trọng sự phụng sự của Thượng nghị sĩ John McCain đối với đất nước", ông Trump nói, "và, để vinh danh ông, tôi đã ký tuyên bố yêu cầu treo rủ quốc kỳ cho đến ngày an táng", theo New York Times.
  |
| Quốc kỳ Mỹ tại Nhà Trắng được treo như bình thường vào sáng 27/8 và được treo rủ vào chiều cùng ngày. Ảnh: New York Times. |
Trước đó, ông Trump nói với các trợ lý cấp cao rằng ông muốn đăng "tweet" thay vì tuyên bố chính thức. Ông gửi lời chia buồn trên Twitter tối 25/8 mà không dành một lời tán dương nào cho thượng nghị sĩ quá cố của đảng Cộng hòa.
Im lặng và chơi golf
Theo các nguồn tin của Washington Post, một tuyên bố chính thức đã được soạn thảo trước khi ông McCain qua đời hôm 25/8, và bà Sanders cùng một số người khác đã chỉnh sửa cho ra phiên bản cuối cùng để ông Trump có thể sử dụng. Song tổng thống Mỹ đã lựa chọn phát ngôn như cách ông vẫn làm bấy lâu.
"Tôi muốn gửi đến gia đình Thượng nghị sĩ John McCain sự đồng cảm và kính trọng sâu sắc nhất. Xin được gửi đến các bạn tấm lòng và những lời cầu nguyện!", ông Trump viết trên Twitter tối 25/8 ngay sau khi tin tức về sự ra đi của ông McCain được công bố.
Phát ngôn viên Sanders từ chối bình luận về vấn đề này.
"Thật khủng khiếp", ông Mark Corallo, cựu phát ngôn viên đội ngũ pháp lý của ông Trump và là nhà chiến lược lâu năm của đảng Cộng hòa, nhận xét về phản ứng của tổng thống Mỹ. "Vào thời điểm như thế này, bạn sẽ mong đợi nhiều hơn ở một tổng thống Mỹ khi nói về việc một người hùng Mỹ thực thụ của đất nước vừa qua đời".
Việc phá vỡ tiền lệ của các tổng thống trước đây - phát biểu chính thức về những công dân Mỹ nổi bật khi họ qua đời - đã khắc họa rõ mối quan hệ "cơm không lành, canh chẳng ngọt" giữa ông Trump và ông McCain, sự tức giận vẫn tồn tại trong tổng thống Mỹ đối với thượng nghị sĩ quá cố, và sự khác biệt lớn lao giữa hai người về cả bên trong lẫn bên ngoài.
Các trợ lý tại Nhà Trắng rốt cuộc phải đăng tải phát biểu của các quan chức khác thay vì tổng thống để ca ngợi cuộc đời của vị thượng nghị sĩ, cựu binh trong chiến tranh Việt Nam, bao gồm phó tổng thống, ngoại trưởng, bộ trưởng an ninh nội địa, bộ trưởng quốc phòng. Hai cựu tổng thống Barack Obama và George W. Bush và nhiều lãnh đạo thế giới khác cũng dành cho ông McCain những lời ngợi ca.
 |
| Thượng nghị sĩ John McCain, người có nhiều đóng góp cho quan hệ Việt - Mỹ, đã qua đời hôm 25/8 ở tuổi 81. Ảnh: Reuters. |
"John McCain là người anh hùng thực thụ của nước Mỹ. Ông đã dành trọn cuộc đời cho đất nước mình. Tiếng nói của ông sẽ mãi được ghi nhớ. Chúng tôi xin gửi những nghĩ suy với lòng kính trọng đến với những người thân yêu của ông ấy", Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đăng trên Twitter.
Trong khi đó, ông Trump đã dành hầu hết ngày chủ nhật tại sân golf của ông ở Virginia và không phát biểu công khai bất cứ điều gì. Tài khoản Twitter của Trump gần như im ắng ngoài lặp lại điệp khúc lên án cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử Mỹ và khoe khoang về một nền kinh tế khởi sắc.
Mâu thuẫn dai dẳng
Ông McCain đề nghị hai cựu tổng thống Bush và Obama đọc điếu văn tại tang lễ của mình, trong khi không mời ông Trump đến dự. Trong tuyên bố hôm 27/8, ông Trump nói các trợ lý cấp cao sẽ tham dự lễ tang, bao gồm Chánh văn phòng Nhà Trắng John F. Kelly, cố vấn an ninh quốc gia John Bolton và Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis, theo New York Times.
Từ trước khi trở thành ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa năm 2016, ông Trump đã chỉ trích ông McCain, người được xem là hiện thân của đảng trong nhiều thập kỷ. Tổng thống Mỹ nhiều lần từ chối nói bất kỳ điều gì tốt đẹp về ông McCain, không nhắc đến ông trong bài phát biểu nhân dịp ký thông qua dự luật về chi tiêu quốc phòng mang tên thượng nghị sĩ hồi tháng này.
Các trợ lý hiện tại và trước đây ở Nhà Trắng cho biết ông Trump liên tục nói ông McCain "không phải là một người bạn" và rắp tâm phá hoại chương trình nghị sự của chính quyền. Ông vẫn duy trì quan điểm rằng ông McCain không phải là anh hùng chiến tranh vì bị bắt giam ở Việt Nam gần 6 năm.
"Tôi thích những người không bị bắt", ông Trump nói trong một sự kiện năm 2015.
 |
| Trong sự kiện tại bang Iowa năm 2015, ông Trump, khi đó đang chạy đua cho chức tổng thống, nói ông McCain "không phải là anh hùng chiến tranh". Ảnh: Reuters. |
Trước khi ông McCain qua đời, ông Trump nói với các trợ lý rằng thượng nghị sĩ Cộng hòa nên từ chức vì điều trị bệnh ung thư. Ông Trump cũng nói với bạn bè rằng ông McCain đã phản bội ông.
"Ban đầu, Donald thích McCain. Trong cuộc bầu cử năm 2008, ông ấy nói với tôi rằng ông nghĩ đảng Cộng hòa cần một người như McCain - một điều gì đó khác biệt", ông Chris Ruddy, một người bạn lâu năm của ông Trump, nói. "Ông ấy nói rằng McCain là một người không theo đám đông và đang làm những thứ khác biệt".
Song ông McCain đã trở thành người chỉ trích tổng thống Mỹ gay gắt nhất, tấn công ông Trump về cả chính sách đối ngoại và đối nội và nhiều lần không tán đồng những phát biểu của ông Trump.
Hồi tháng 7, sau cuộc họp báo giữa ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông McCain đã có lời chỉ trích gay gắt nhất dành cho tổng thống Mỹ. "Những thiệt hại gây ra bởi sự ngây thơ, sự tự cao tự đại, sự tương xứng giả hiệu và sự cảm thông đối với những kẻ toàn trị là không kể xiết. Nhưng rõ ràng là hội nghị thượng đỉnh ở Helsinki là một sai lầm bi thương", ông McCain nói.
 |
| Một người tiếc thương ông McCain tại trụ sở Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội hôm 27/8. Ảnh: Reuters. |
Ông Mark Hertling, cựu chỉ huy quân sự cấp cao từng tán dương ông McCain trên Twitter vì đã đến thăm Mosul trong thời gian chiến sự ác liệt ở Iraq, cho biết ông không ngạc nhiên về phản ứng của ông Trump trước sự ra đi của ông McCain.
"Rất nông cạn", ông Hertling bình luận về phản ứng của ông Trump.
Những người ủng hộ ông McCain nói họ không trông đợi lời ca ngợi của Trump sau tất cả những va chạm giữa hai người trong quá khứ.
"Điều đó chắc chắn không làm phiền lòng tôi hoặc những người gần gũi với John mà tôi biết", ông Weaver nói.
