Khu vực Đông Á dậy sóng hôm 23/7 khi máy bay chiến đấu của bốn cường quốc Nga, Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc xuất hiện trong cuộc đối đầu chưa từng có tiền lệ trên vùng trời ngoài khơi quần đảo Dokdo/Takeshima - đối tượng tranh chấp từ lâu giữa Seoul và Tokyo.
BBC dẫn nguồn tin Bộ Quốc phòng Nga cho biết hai máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS cùng với hai máy bay ném bom H-6K của Trung Quốc thực hiện chuyến tuần tra chung đã được lên kế hoạch trước trên “vùng biển trung lập”.
 |
| Vùng nhận diện phòng không của Hàn Quốc (KADIZ - màu cam), không phận Hàn Quốc (màu đỏ) và vùng tranh chấp không phận ở đảo Dokdo/Takeshima (xanh) giữa Tokyo và Seoul. Đồ họa: BBC. |
Biên đội máy bay ném bom được hỗ trợ bởi máy bay chỉ huy và cảnh báo sớm trên không Beriev A-50 của Nga và KJ-2000 của Trung Quốc. Các máy bay Nga và Trung Quốc hình thành nhóm tuần tra bay song song với cự ly đội hình được duy trì trong phạm vi 3-4 km.
Trung tướng Sergei Kobylash, chỉ huy lực lượng không quân tầm xa của Nga, cho biết máy bay của hai nước đã bay cùng nhau trên quãng đường dài 9.000 km, kéo dài 11 giờ. Moscow tuyên bố đợt tuần tra chung không nhắm vào bất kỳ bên thứ 3 nào.
Hàn Quốc cáo buộc máy bay Nga xâm phạm Vùng nhận dạng phòng không (KADIZ) của nước này và triển khai tiêm kích KF-16 và F-15K ngăn chặn.
Kéo Nhật, Hàn vào căng thẳng
Những năm gần đây, việc máy bay tuần tra các nước bay vào Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của nhau không phải là hiếm. Nga, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng thường xuyên triển khai máy bay chiến đấu ngăn chặn máy bay tuần tra của nước ngoài bay gần không phận của họ.
 |
| Máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga đã thực hiện vụ "thọc gậy bánh xe" trên không phận tranh chấp giữa Nhật, Hàn. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nhật Bản. |
Nhưng vụ việc hôm 23/7 là diễn biến hoàn toàn khác. Biên đội máy bay Nga và Trung Quốc bay theo kiểu “zic-zắc”, ra vào KADIZ của Hàn Quốc đến vài ba lần. Các máy bay chiến đấu của Hàn Quốc vẫn liên tục theo sát hoạt động của máy bay Nga, Trung.
Bộ Quốc phòng Hàn Quốc cho biết lúc 9h máy bay chỉ huy và cảnh báo sớm A-50 của Nga đột nhiên bay vào vùng trời phía trên hòn đảo đang tranh chấp giữa Hàn Quốc (gọi là Dokdo) và Nhật Bản (gọi là Takeshima). Lúc này phía Hàn Quốc dường như đã hết kiên nhẫn.
Máy bay Nga không phản hồi yêu cầu nhận dạng qua sóng radio của chiến đấu cơ Hàn Quốc. Hai tiêm kích F-15 và KF-16 lập tức áp sát A-50 của Nga bắn 10 quả pháo sáng và 80 phát đạn súng máy.
Chiếc A-50 của Nga rời đi, nhưng sau đó lại bay trở vào KADIZ thêm lần nữa. Chiến đấu cơ của Hàn Quốc bắn thêm 10 quả pháo sáng và 280 phát đạn.
 |
| Bản đồ hướng di chuyển của máy bay Nga và Trung Quốc hôm 23/7. Nguồn: Bộ Quốc phòng Nhật Bản. |
A-50 lởn vởn thêm một lúc nữa mới chịu rời đi. Vụ lộn xộn trên bầu trời đảo Dokdo/Takeshima khiến Nhật Bản nổi giận chỉ trích cả Nga lẫn Hàn Quốc. Yoshihide Suga, Chánh văn phòng nội các Nhật Bản, khẳng định lập trường của Tokyo đối với chủ quyền đảo Dokdo/Takeshima, việc máy bay Hàn Quốc thực hiện các cảnh báo với máy bay Nga trên không phận của họ là điều không thể chấp nhận được.
Nhật Bản cũng triển khai máy bay chiến đấu để ngăn chặn máy bay Nga và Hàn Quốc, nhưng đã không tham gia vào vụ bắn cảnh cáo. Giới phân tích nhận định việc máy bay Nga lởn vởn trong không phận đảo Dokdo/Takeshima nhằm mục đích khiêu khích, kéo chiến đấu cơ Nhật Bản vào vụ lộn xộn.
Nếu tiêm kích của Nhật Bản bắn cảnh báo, bất kỳ viên đạn lạc nào trúng vào máy bay Nga và Hàn Quốc có thể kéo theo vụ khủng hoảng nghiêm trọng. Quan hệ ngoại giao giữa Tokyo và Seoul đang xấu đi liên quan đến tranh chấp thương mại giữa hai nước. Một vụ bê bối khác liên quan đến tranh chấp chủ quyền có thể khiến mọi việc diễn biến vượt ngoài tầm kiểm soát.
Vụ việc diễn ra ngay trước thời điểm Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Boston đến Hàn Quốc để thảo luận với các quan chức Seoul về quan hệ song phương, tranh chấp thương mại giữa Hàn Quốc và Nhật Bản cũng như vấn đề Triều Tiên.
Phá hoại liên minh của Washington
Nhà phân tích quốc phòng Jonathan Marcus nhận định cuộc tuần tra chung đầu tiên liên quan đến máy bay tầm xa của Nga và Trung Quốc ở châu Á – Thái Bình Dương, gửi tín hiệu mạnh mẽ về mối quan hệ quân sự đang phát triển giữa Moscow và Bắc Kinh.
 |
| Tiêm kích F-15 của Hàn Quốc được triển khai để chặn máy bay Nga xâm nhập không phận. Ảnh: Getty. |
Dù hai nước vẫn thiếu một liên minh chính thức, nhưng các cuộc tập trận chung giữa họ đang trở nên lớn và tinh vi hơn. Đây là sự phản ánh mối quan hệ ngoại giao và kinh tế ngày càng chặt chẽ hơn giữa Bắc Kinh và Moscow. Giữa họ vẫn có những điểm căng thẳng, nhưng đang dần được xóa bỏ và xích lại gần nhau hơn.
Bắc Kinh và Moscow chia sẻ quan điểm đối đầu với dân chủ tự do phương Tây, mong muốn thúc đẩy mô hình thay thế, bảo vệ chủ quyền quốc gia của họ và sẵn sàng gây áp lực mạnh mẽ hơn so với những nước khác.
Điều này đặt ra thách thức lớn cho chiến lược của Mỹ ở châu Á – Thái Bình Dương. Mối quan hệ gần gũi hơn giữa Bắc Kinh và Moscow là cơn ác mộng đối với Washington.
Jonathan B. Miller, thành viên cao cấp tại Viện các Vấn đề Quốc tế Nhật Bản ở Tokyo, cho biết bay tuần tra chung trên hòn đảo đang tranh chấp giữa Nhật Bản và Hàn Quốc có ý nghĩa rất lớn đối với Nga và Trung Quốc. Điều này làm suy yếu liên minh của Washington với các đồng minh châu Á.
“Vụ việc là một thử nghiệm đối với liên minh Mỹ - Hàn mà một số người cho rằng đang suy yếu và rạn nứt trong mối quan hệ an ninh ba bên của chúng tôi với Nhật Bản”, một quan chức Hàn Quốc nói với Nikkei Asia Review.
