Vào cuối tháng 4, Facebook cho biết họ đã để sẵn khoản tiền từ 3-5 tỷ USD để nộp tiền phạt cho Ủy ban thương mại Mỹ (FTC) sau những vụ vi phạm quyền riêng tư của người dùng. Đây là mức phạt kỷ lục của ủy ban này cho một công ty công nghệ.
Tuy nhiên, mức phạt cho Facebook có thể mạnh tay hơn khi FTC ràng buộc trách nhiệm cá nhân của CEO Mark Zuckerberg với những bê bối về dữ liệu người dùng. Rất may cho CEO của Facebook, sự bất đồng trong 5 thành viên của ban điều tra có thể giúp cho ông thoát khỏi trách nhiệm.
Ban điều tra đặc biệt của FTC
Theo New York Times, ban điều tra vụ việc của FTC bao gồm 5 thành viên, trong đó có 3 người thuộc đảng Cộng hòa và 2 người thuộc đảng Dân chủ. Nhiệm vụ của họ là tiến tới một kết luận cuối cùng về mức phạt, cả về tài chính lẫn ràng buộc về cấu trúc, đối với Facebook sau những vụ việc liên tiếp vi phạm quyền riêng tư của người dùng.
 |
| Ông Joseph J. Simons, người đứng đầu ban điều tra của FTC. Ảnh: New York Times. |
Vào năm 2011, Facebook và FTC đã đi đến một thỏa thuận về các cam kết của Facebook. Khi đó, Facebook bị cáo buộc lừa dối người dùng về quy trình kiểm soát dữ liệu. Thỏa thuận của Facebook với FTC có những khoản cam kết sẽ thay đổi quy trình bảo vệ dữ liệu người dùng.
Tuy nhiên, từ năm 2018 đến nay, Facebook đã liên tiếp vướng vào những bê bối. Vụ việc lớn nhất diễn ra đầu năm 2018, khi các tờ báo chỉ ra dữ liệu hàng chục triệu người dùng đã bị lộ thông qua công ty Cambridge Analytica. FTC ngay lập tức mở cuộc điều tra để làm rõ liệu Facebook có vi phạm những thỏa thuận của họ năm 2011.
Đó cũng là thời điểm những nhà làm luật tại Washington bắt đầu đề phòng hơn với các công ty công nghệ. Họ nghi ngờ sự lỏng lẻo của các công ty trong kiểm soát tin giả đã dẫn đến khả năng Nga can thiệp vào bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Bên cạnh đó, các vấn nạn như nội dung độc hại hay khai thác nhân công quá mức cũng khiến các công ty bị đặt vào tầm ngắm.
Vài tuần sau khi cuộc điều tra của FTC bắt đầu, ông Joseph J. Simons, một luật sư chuyên về chống độc quyền của đảng Cộng hòa được cử làm trưởng ban điều tra gồm 5 người. Ban điều tra này đã gặp nhau và đi đến kết luận Facebook đã vi phạm nhiều điều khoản trong thỏa thuận với FTC vào năm 2011, và văn hóa của công ty này cũng không tôn trọng quyền riêng tư của người dùng.
Cả 5 người đều đồng ý cần phải phạt Facebook một cách nặng tay.
Sự bất đồng may mắn cho Mark Zuckerberg
Khoản tiền phạt dự kiến đối với Facebook sẽ trở thành con số lớn nhất từ trước tới nay của FTC, ủy ban có tiếng là xử lý nương tay. Số tiền lớn nhất mà ủy ban này từng phạt một công ty công nghệ là 22,5 triệu USD với Google năm 2012.
Tuy nhiên, mức phạt chính xác đối với Facebook lại chưa được xác định, bởi áp lực từ nhiều phía. Nhiều nhà làm luật thuộc đảng Dân chủ cho rằng cần phải xác định trách nhiệm của CEO Mark Zuckerberg, thậm chí đưa ra mức phạt trực tiếp đối với ông. Bên cạnh đó, quan điểm của các nghị sĩ đảng Cộng hòa là những vấn đề của Facebook không thể đổ hết lên CEO.
 |
| Facebook liên tục phản đối quy kết trách nhiệm cho CEO Mark Zuckerberg. Ảnh: New York Times. |
“Nói Facebook là một thực thể không thể tin tưởng là một chuyện. Nhưng nếu nói CEO của họ phải chịu trách nhiệm thì đó lại là chuyện hơi quá và không cần thiết”, Mike Lee, nghị sĩ của bang Utah bày tỏ quan điểm.
Mức phạt đưa ra đối với ông Zuckerberg cũng nhận được sự quan tâm của Tổng thống Trump, khi ông liên tục bày tỏ quan điểm những công ty như Facebook, Amazon đang có quá nhiều quyền lực.
“Mức phạt này sẽ cực kỳ quan trọng bởi mọi công ty lớn đều sẽ nhìn vào đó và xem liệu có một sự thay đổi lớn trong việc hành pháp không”, thượng nghị sĩ Ron Wyden của bang Oregon nhận xét.
Theo thông tin từ New York Times, các thành viên ban điều tra lúc đầu cũng tính đến khả năng ràng buộc trách nhiệm cho ông Zuckerberg. Trước thông tin CEO của mình có thể bị liên đới trách nhiệm, Facebook liên tục phát đi thông điệp ông Zuckerberg không thể chịu trách nhiệm cho những hành động của hơn 35.000 nhân viên.
 |
| Dù là người đứng đầu Facebook, Mark Zuckerberg có thể sẽ không phải chịu trách nhiệm trước hàng loạt bê bối về dữ liệu người dùng trong nhiều năm qua. Ảnh: Getty. |
Họ cũng cho biết sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu khác của FTC, như chấp nhận một ban kiểm soát độc lập, hay một vị trí lãnh đạo chuyên phụ trách vấn đề quyền riêng tư của người dùng.
Ông Simons, người đứng đầu ban điều tra có thể sẽ lựa chọn phương án an toàn hơn, bởi ông cũng không muốn kéo dài sự việc và phải để tòa án quyết định. Do đó, các nội dung như trách nhiệm cá nhân của CEO Facebook, hay cam kết về việc hạn chế thu thập dữ liệu người dùng có thể sẽ không nằm trong thỏa thuận của FTC với Facebook.
“5 tỷ USD là một số tiền lớn. Cuối cùng thì FTC cũng không muốn phải mang sự việc ra tòa, bởi chẳng có gì chắc chắn họ sẽ đạt được những mục tiêu xa hơn là những gì họ đang có”, ông David Vladeck, giáo sư luật tại đại học Georgetown nhận định.
