Trao đổi với Zing.vn, các chuyên gia cho rằng việc Công ty Posco Engineering & Construction Co., Ltd (của Hàn Quốc) bán gói thầu A5 (dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi) cho 18 đơn vị khác có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Bán thầu liền tay
Theo biên bản thanh tra của Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), gói thầu A5 kéo dài từ Km 124+700 đến Km 139+204 (thuộc địa bàn các huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa và Nghĩa Hành của tỉnh Quảng Ngãi). Giá trị của gói thầu này gần 1.400 tỷ đồng, trong đó giá trị xây lắp hơn 1.100 tỷ đồng.
Ban đầu, Tổng công ty CP đường cao tốc Việt Nam Nam (VEC) giao cho Công ty Posco Engineering & Construction Co., Ltd (gọi tắt Công ty Posco) thực hiện toàn bộ gói thầu. Công ty này cam kết nghiêm túc thực hiện hợp đồng và đảm bảo chất lượng công trình như thiết kế đã được phê duyệt.
 |
| Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi. Ảnh: Đoàn Nguyên. |
Có hợp đồng trong tay, Công ty Posco không tổ chức thi công mà bán lại cho các đơn vị khác để hưởng tiền chênh lệch. Cụ thể, tháng 4/2015, Posco bán lại phần thi công các cầu trong gói A5 cho Liên danh Thiên Ân - Vinaconex với giá hơn 597 tỷ đồng.
Khi liên danh nhà thầu đang thi công hạng mục khoan nhồi tại cầu Trà Khúc, VD12 và OP24a, đơn vị giám sát phát hiện Công ty Thiên Ân không đủ năng lực nên báo cáo chủ đầu tư. Ban quản lý dự án có văn bản yêu cầu liên danh nhà thầu này dừng thi công gói thầu A5.
Công ty Posco sau đó tiếp tục chia nhỏ nhiều hạng mục và mời các đơn vị khác vào thi công. Cụ thể, tháng 4/2016, Công ty Posco ký hợp đồng với Công ty CP Đầu tư xây dựng Incico, thi công cầu VD12 (từ mố A1 đến trụ P11). Giá trị hợp đồng hơn 79,3 tỷ đồng. Sau đó, hợp đồng này bổ sung thêm phần thi công cầu Trà Khúc (từ nhịp 11 đến trụ P15).
Tháng 12/2015. Công ty Posco ký hợp đồng với Công ty CP Xây dựng cầu 75 - Cienco8 về việc giao thi công cọc khoan nhồi và kết cấu phần dưới các cầu VD13, ORB29, với giá gần 43 tỷ đồng. Sau đó, hợp đồng này được điều chỉnh 2 lần, tăng thêm một số hạng mục nên số tiền lên đến hơn 101 tỷ đồng.
 |
|
Cầu Trà Khúc trong gói thầu A5. Ảnh: Minh Hoàng. |
Cũng trong tháng này, Công ty Posco tiếp tục ký hợp đồng với Xí nghiệp cầu 17 - Cienco1 - Chi nhánh Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1, về việc thi công cầu Trà Khúc (từ A1 đến cuối nhịp 10) với số tiền 95,6 tỷ. Sau đó, hợp đồng này lại điều chỉnh 2 lần và giá trị hợp đồng lên đến 169 tỷ.
Theo hồ sơ, giai đoạn cuối 2015 đến hết năm 2016, Công ty Posco còn ký với 14 nhà thầu phụ khác.
Có dấu hiệu thông đồng để bán thầu
Thanh tra Bộ GTVT kết luận Công ty Posco đã không thực hiện hợp đồng đã ký với chủ đầu tư mà thuê các nhà thầu phụ thi công 100% hạng mục gói thầu A5.
Việc thuê một số nhà thầu phụ thi công các hạng mục không được chủ đầu tư chấp thuận. Có đến 4 nhà thầu phụ không đủ năng lực nên bị nhà thầu chính cho dừng thi công giữa chừng.
Tại thời điểm thanh tra, Công ty Posco không báo cáo cho đơn vị tư vấn giám sát và chủ đầu tư về việc ký hợp đồng và điều chỉnh phạm vi công việc với các nhà thầu phụ.
Chuyên gia pháp lý Mai Quốc Việt - Công ty luật FDVN, viện dẫn điểm d, khoản 1, Điều 9 của Thông tư 09/2016 (hướng dẫn hợp đồng thi công xây dựng công trình) và cho rằng dù trực tiếp thi công hay thuê nhà thầu phụ thì Công ty Posco phải chịu trách nhiệm hoàn toàn trước chủ đầu tư về khối lượng, chất lượng, tiến độ và các trách nhiệm khác khi thực hiện gói thầu A5.
 |
| Chuyên gia kiến nghị làm rõ hành vi bán thầu có ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Ảnh: Đoàn Nguyên. |
Điều 89, luật Đấu thầu 2013 cũng quy định việc lựa chọn nhà thầu phụ phải được chủ đầu tư chấp thuận. Các hợp đồng thuê nhà thầu phụ phải thống nhất, đồng bộ với hợp đồng mà nhà thầu chính đã ký với chủ đầu tư.
Khoản 8 của Điều 89 cũng cấm các hành vi lợi dụng ký kết giữa nhà thầu chính với các nhà thầu khác nhằm chuyển nhượng thầu để trục lợi.
“Trường hợp nhà thầu chính chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc có giá trị dưới 10% nhưng giá trị hợp đồng có số tiền từ 50 tỷ đồng trở lên cũng bị coi là vi phạm chuyển nhượng thầu”, luật sư Mai Quốc Việt phân tích.
Trong gói thầu A5, nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm về việc giao thầu. Khi phát sinh thêm các nhà thầu phụ, VEC phải thẩm định, lựa chọn những đơn vị có đủ khả năng về tài chính, kỹ thuật cũng như chuyên môn trong thi công công trình.
"Qua sự việc của Công ty Posco cho thấy nhà thầu chính không thực hiện thi công công trình nhưng lại được hưởng lợi số tiền chênh lệnh lớn", ông Việt nhận định.
 |
| Cao tốc mới khai thác đã phải sửa chữa. Ảnh: Đoàn Nguyên. |
Dưới góc độ chuyên môn, kỹ sư cầu đường Mai Công Sơn cho rằng việc bán thầu như trên là một hình thức "cò" dự án để kiếm hoa hồng. Cứ mỗi lần bán thầu, nhà thầu chính (bên bán thầu - PV) được hưởng từ 10 đến 15% giá trị hợp đồng.
"Nhà thầu chính không phải làm gì nhưng vẫn nhận được tiền hoa hồng. Thất thoát nguồn vốn nằm ở công đoạn này", ông Sơn nói.
Theo ông, việc thất thoát nguồn vốn này (nếu có) dẫn đến đơn vị trực tiếp thi công (nhà thầu phụ cuối cùng) phải "cân - đong - đo - đếm", dùng các vật liệu giá rẻ hơn, thậm chí là bớt xén vật liệu để thi công. Cuối cùng, những hạng mục đó vẫn hoàn thành nhưng chất lượng sẽ không đảm bảo.
