Trong bộ sưu tập âm nhạc mới nhất được Thư viện Quốc hội Mỹ lưu giữ, không khó để nhận một loạt các bản hit với mọi thế hệ yêu âm nhạc như Imagine của John Lennon, Like a Virgin của Madonna, Stairway to Heaven của Led Zeppelin hay All I Want For Christmas Is You của Mariah Carey.
Tuy nhiên, một trong những giai điệu dễ nhận biết nhất lại có một có tên khiến nhiều người thậm chí còn chưa từng nghe đến bao giờ, mặc dù hàng tỷ người có thể đã quen thuộc với tác phẩm này.
 |
| Tựa game huyền thoại Super Mario Bros, được phát hành từ 1985, nhưng vẫn tồn tại và bán được hơn 40 triệu bản. |
Đó chính là âm thanh không thể nhầm lẫn của tựa game huyền thoại Super Mario Bros, được phát hành từ 1985, nhưng vẫn tồn tại và bán được hơn 40 triệu bản.
"Mozart của làng nhạc game"
Nhà soạn nhạc của Nintendo, Koji Kondo, chính là người đã đứng sau bản nhạc nền huyền thoại của trò chơi Super Mario Bros.
Tác phẩm của có tên chính thức là Ground Theme và được nhiều người biết đến như giai điệu bắt đầu cấp độ đầu tiên trong tựa game hái nấm huyền thoại.
Với ảnh hưởng và sự phổ biến của tựa game, Ground Theme lập tức trở thành một trong những bản nhạc nền cho game dễ nhận biết nhất từng được thu âm.
 |
| Nhạc nền có tên Ground Theme của Super Mario Bros được bình chọn là một trong những bản nhạc nền cho game dễ nhận biết nhất từng được thu âm. Ảnh: WSJ. |
Thậm chí tác phẩm của Kondo còn nằm trong bảng xếp hạng nhạc chuông Billboard và nhiều lần được biểu diễn trong buổi hòa nhạc bởi các dàn nhạc giao hưởng lớn.
Mặc dù vậy, phải đến tận năm 2023 Ground Theme mới gây được tiếng vang lớn. Điều này có thể một phần đến từ sức hút của Phim anh em Super Mario (tựa gốc: The Super Mario Bros. Movie), dự án hoạt hình khởi động mùa phim hè 2023 đang đại náo phòng vé toàn cầu.
Để thực sự hiểu được giai điệu cổ điển được viết bởi "Mozart của làng nhạc game", WSJ đã liên hệ với Ben Kidd, một tay trống jazz người Canada và cũng là chủ kênh YouTube có tên là 8-bit Music Theory chuyên phân tích những điểm phức tạp của thể loại nhạc này.
Thực tế là có rất ít người có thể đánh giá đúng sự thiên tài của Koji Kondo, đặc biệt là cách ông giải quyết những vấn đề cơ bản trong ngành làm nhạc cho game
 |
| Sự thiên tài của Koji Kondo nằm ở cách ông giải quyết những vấn đề cơ bản trong ngành làm nhạc cho game. Ảnh: Equipboard. |
“Các nhà soạn nhạc phải tìm ra cách làm cho âm thanh giống như âm nhạc thực sự chứ không giống như một chiếc máy tính đang cố gắng tạo ra âm nhạc. Ông Kondo chính là một phần của thế hệ đầu tiên giải quyết được vấn đề này. Gần như mọi thứ ông ấy làm đều mang tính đổi mới vì thực sự không có nhiều bản nhạc cho game trước thời của Koji Kondo”, Kidd nhận định.
Phát minh vượt qua giới hạn của công nghệ và vật lý
WSJ nhận định nhạc nền game Super Mario Bros không chỉ bắt tai mà còn là một bước đột phá. Đằng sau âm nhạc của Ground Theme là một câu chuyện về phát minh vĩ đại việc vượt qua giới hạn của công nghệ, vật lý và tâm lý con người khi ấy.
“Lượng dữ liệu mà chúng tôi có thể sử dụng cho âm nhạc và hiệu ứng âm thanh là rất nhỏ. Vì vậy, tôi thực sự phải rất sáng tạo để tận dụng tối đa khả năng của âm nhạc và lập trình mà chúng tôi có vào thời điểm đó”, nhà soạn nhạc 61 tuổi kể lại quá trình làm ra bản nhạc.
Cơ duyên đưa ông Kondo đến với ngành game cũng là một sự tình cờ. Trong năm cuối tại trường nghệ thuật ở Osaka, Kondo bất ngờ được Nintendo thuê vào một vị trí trong nhóm chuyên viên âm thanh. Đó là công việc đầu tiên và cũng là công việc cuối cùng mà ông Kondo ứng tuyển.
 |
| Nỗ lực không ngừng và những phát minh đi trước thời đại của ông Kondo đã góp phần đưa Super Mario trở thành biểu tượng đại chúng. Ảnh: Interlochen Public Radio. |
Kondo gia nhập công ty vào năm 1984 và sớm học được một điều quan trọng: Viết nhạc cho game hoàn toàn khác với viết những bài hát thông thường.
Từ trước khi làm việc tại Nintendo, nhà soạn nhạc này đã có những hiểu biết cơ bản về lập trình. Tuy nhiên, công ty vẫn buộc ông phải học hợp ngữ vì sẽ gắn bó sâu sắc với thiết kế trò chơi và cần biết cách nén dữ liệu mà không ảnh hưởng đến âm thanh.
Nói theo cách đơn giản, công việc của Kondo khi ấy sẽ là sự giao thoa giữa một nhà soạn nhạc và người viết những đoạn mã lập trình.
Ban đầu, Kondo cho rằng đó là một cơ hội rất thú vị. Tuy nhiên, thử thách cũng không hề nhỏ. Vào thời điểm ấy, máy chơi game Nintendo Entertainment System 8-bit bị hạn chế về mặt âm nhạc. Điều này biến Kondo như thể đang chơi piano với một tay bị trói sau lưng.
Hệ thống chỉ có thể tạo ra 3 nốt nhạc cùng một lúc. Bên cạnh đó, chất lượng chip nhớ thời ấy cũng quá thấp, dẫn đến sức mạnh tính toán và khả năng lưu trữ dữ liệu cũng bị hạn chế khiến bản thân âm thanh tạo ra bị quá máy móc.
Mặc dù vậy, nhà soạn nhạc không hề nản lòng. Với một chiếc máy tính và bàn phím, ông Kondo bắt đầu thử nghiệm, tìm kiếm những cách biến ít thành nhiều.
Ông phá cách với các hiệu ứng âm thanh và đảo phách, đồng thời lấy ý tưởng từ nhạc jazz, nhạc Latin và các ban nhạc kết hợp của Nhật Bản. Bằng cách mày mò cơ chế hợp âm, Kondo đã tạo ra những âm thanh ảo ảnh.
Thay vì tạo hợp âm đô trưởng từ các nốt gần nhau, ông mở nó ra bằng cách đặt các nốt cách nhau hơn một quãng tám, một mẹo "hack" giúp âm thanh rõ, phong phú và đầy đủ hơn mức mà các tựa game thời ấy có được. Nói như ngôn ngữ của game thủ, Kondo đã dùng mã gian lận để chơi game tốt hơn.
"Tôi muốn tạo ra thứ gì đó đặc biệt, giống âm nhạc một cách tự nhiên nhất có thể với những hạn chế và đặc biệt là phải vui nhộn vì chỉ sử dụng đúng 3 âm thanh", Kondo nhớ lại.
 |
| 3 người sáng tạo tựa game Super Mario Bros gồm Takumi Kawagoe, Shigeru Miyamoto và Koji Kondo tại lễ vinh danh nhạc nền Ground Theme lọt vào top 25 bài hát có một đóng góp quan trọng cho lịch sử nước Mỹ. Ảnh: Polygon. |
Thời cơ của Kondo cuối cùng đã đến khi Nintendo ra mắt tựa game về một anh hùng có xuất thân là thợ sửa ống nước với mục tiêu là giải cứu công chúa (Princess Peach).
Phiên bản đầu tiên của Super Mario phát hành cho hệ máy Nintendo Entertainment System (NES) là phiên bản có doanh số cao nhất trong các game Super Mario, với 40,24 triệu bản đến tay người dùng.
Theo Andrew Schartmann, giáo sư lý thuyết âm nhạc và nghiên cứu liên ngành tại Nhạc viện New England, yếu tố ấn tượng trong công việc của ông Kondo mà người thường không thể cảm nhận được nằm ở tính đơn giản của nó.
“Có quá nhiều sự lặp lại bên trong bằng cách sử dụng lại các đoạn nhỏ giống nhau, nhưng sắp xếp theo thứ tự khác nhau để tạo ra sự đa dạng. Ông ấy biết mọi người sẽ chơi trò chơi này hàng giờ liền, do đó cần phải làm càng nhiều càng tốt mà không khiến người chơi phát điên", Schartmann lý giải sự cuốn hút của bản nhạc nền tưởng chừng đơn giản của Super Mario Bros.
Những nhà khoa học tiên phong
"Những nhà khoa học tiên phong" là một cuốn sách thú vị về lịch sử của những phát minh nổi tiếng. Để có được những đóng góp vĩ đại cho nhân loại, các nhà khoa học nổi tiếng đã làm việc với lòng say mê và tinh thần học hỏi không ngừng.
