Với lời khai trước phiên điều trần ngày 20/11, Đại sứ Mỹ tại Liên minh Châu Âu (EU) Gordon Sonland như vừa phóng một quả thủy lôi xuyên thủng lớp phòng thủ của Nhà Trước trong cuộc điều tra luận tội, theo nhận định của BBC.
Sondland thừa nhận ông làm việc cùng luật sư riêng của Tổng thống Donald Trump, ông Rudy Giuliani, về chính sách Ukraine theo những chỉ đạo cụ thể từ nhà lãnh đạo Mỹ. Ông cũng thừa nhận có một nỗ lực "đổi chác" giữa Nhà Trắng và Kiev. Tổng thống Volodymyr Zelensky được sắp xếp chuyến thăm đến Nhà Trắng với điều kiện Ukraine mở các cuộc điều tra có lợi về mặt chính trị cho Tổng thống Trump.
Đại sứ Mỹ cũng tin rằng viện trợ quân sự trị giá 400 triệu USD cho Ukraine bị trì hoãn với cùng lý do. Ông nói mọi nhân vật tại Nhà Trắng, từ Quyền chánh văn phòng Mick Mulvaney, Ngoại trưởng Mike Pompeo, cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton và nhiều người khác đều có liên quan.
Những lời khai của Sondland được xem là quả bom tấn mới nhất trong cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump.
 |
| Đại sứ Gordon Sondland trở thành tâm điểm mới nhất của điều tra luận tội Tổng thống Trump. Ảnh: AP. |
Những tiết lộ chấn động
Đại sứ Gordon Sonland được xem là nhân chứng quan trọng trong cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump của Hạ viện Mỹ. Trong phiên điều trần, ông mô tả rõ chiến dịch gây sức ép lên Ukraine được thúc đẩy bởi chính Tổng thống Trump, tổ chức bởi luật sư Giuliani và nhiều quan chức cấp cao khác, trong đó có Ngoại trưởng Pompeo.
Trả lời trước Hạ viện Mỹ, ông Sondland thừa nhận Tổng thống Trump chưa bao giờ trực tiếp tiết lộ gói viện trợ bị chặn để buộc Kiev mở các cuộc điều tra. Tuy nhiên, Sondlad nhận thấy những trao đổi với Giuliani, luật sư riêng của Tổng thống Trump, cũng như với nhiều quan chức khác trong chính phủ đủ giúp ông hiểu rõ điều gì đang diễn ra.
"Có xảy ra đổi chác hay không? Xét đến yêu cầu của Nhà Trắng về cuộc gọi và cuộc gặp, câu trả lời là có", Sondland trả lời trong phiên điều trần công khai ngày 20/11, nhấn mạnh mọi việc đều rõ như "hai cộng hai bằng bốn".
Một nhân chứng khác là Laura Cooper, nhân viên Lầu Năm Góc, cùng ngày có phiên điều trần tại Hạ viện. Bà khẳng định chính phủ Kiev thậm chí không được thông báo gói viện trợ quân sự bị Nhà Trắng trì hoãn. Cooper tiết lộ các quan chức Ukraine bắt đầu hỏi về việc này vào ngày 25/7, cùng ngày diễn ra cuộc gọi gây tranh cãi giữa Tổng thống Trump và người đồng cấp Ukraine.
Đại sứ Sondland nói ông từng trao đổi trực tiếp với Tổng thống Trump về ý định thúc đẩy các cuộc điều tra. Ông cũng trình bày lo ngại của mình với Phó tổng thống Mike Pence về việc mặc cả trên gói viện trợ quân sự Ukraine. Nhân vật "số hai" của Nhà Trắng cùng lãnh đạo Bộ Ngoại giao Mỹ đều quyết liệt bác bỏ thông tin của Sondland.
 |
| Đại sứ Gordon Sondland tại phiên điều trần ngày 20/11 ở Hạ viện Mỹ. Ảnh: AP. |
Tổng thống Trump luôn một mực phủ nhận tìm cách mặc cả chính trị với chính phủ Ukraine. Ông dần giữ khoảng cách với Đại sứ Sondland những ngày qua. Nhà lãnh đạo 73 tuổi nói không biết gì nhiều về nhà ngoại giao từng do chính tay mình lựa chọn, dù mới một tháng trước còn mô tả Sondland là "một con người tốt và một người Mỹ tuyệt vời".
Đại sứ Mỹ tiết lộ cuộc gặp dự kiến tại Nhà Trắng ban đầu chỉ gồm những nội dung khái quát, nhưng dần được bổ sung thêm nhiều vấn đề như công ty Burisma và can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016.
Burisma chính là công ty khí đốt Ukraine có con trai cựu phó tổng thống Joe Biden tham gia hội đồng quản trị. Vụ tấn công mạng năm 2016 nhắm vào hệ thống máy tính của đảng Dân chủ cũng được thêm vào cuộc gặp. Nhà Trắng cũng muốn Kiev điều tra giả thuyết tin tặc Ukraine can thiệp bầu cử Mỹ chứ không phải các nhân tố Nga.
Trong buổi điều trần, Sondland khẳng định vào thời điểm đó ông không biết Burisma có liên quan đến nhà Biden, nhưng giờ thì đã hiểu "rõ những ý nghĩa của nó". Ông và nhiều nhà ngoại giao khác cũng không muốn làm việc cùng Giuliani. Tuy nhiên, mọi người đều hiểu vị luật sự này "truyền đạt mong muốn của tổng thống Mỹ và chúng tôi biết những cuộc điều tra đó quan trọng thế nào với tổng thống".
Nhà Trắng và đảng Cộng hòa trước sức ép
Gordon Sondland đã trở thành nhân vật quan trọng trong các phiên điều trần tuần này, gồm tổng cộng 9 nhân chứng được các ủy ban điều tra luận tội yêu cầu. Sondland tiết lộ Bộ Ngoại giao Mỹ ngăn cản ông tìm lại các thư điện tử, lịch sử cuộc gọi và nhiều tài liệu khác mà ông cảm thấy quan trọng cho nỗ lực điều tra.
Dù vậy, đại sứ Mỹ tại EU vẫn đưa ra được nhiều thư điện tử và tin nhắn mới để củng cố các tuyên bố của mình. Ông lập luận rằng nhiều nhân vật khác trong chính phủ nắm được thông tin về các cuộc điều tra mà Tổng thống Trump muốn Ukraine tiến hành.
Ông khẳng định cá nhân đã "mạnh mẽ phản đối mọi sự trì hoãn viện trợ" cho Ukraine, nhưng cuối cùng đã "tuân thủ chỉ đạo của tổng thống".
Đại sứ Gordon Sondland cũng phủ nhận nghi vấn ông cùng những quan chức khác tiến hành một chiến dịch "nổi loạn", nằm ngoài chính sách chính thức của Mỹ.
Ông đưa ra được nhiều thư điện tử và tin nhắn cho thấy cá nhân ông, cựu đặc phái viên Kurt Volker và Bộ trưởng Năng lượng Rick Perry luôn thông tin đầy đủ cho Ngoại trưởng Pompeo và những nhân vật khác về hoạt động của họ.
 |
| Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ Adam Schiff. Ảnh: AP. |
Nỗ lực của đảng Cộng hòa và các quan chức chính phủ nhằm bảo vệ Tổng thống Trump trước cuộc điều tra luận tội đang đối diện nhiều thử thách.
Những người ủng hộ ông Trump không thể tiếp tục mô tả Sondland hành động độc lập và không liên quan đến tổng thống. Nhiều nhân chứng và bản thân Sondland đều xác nhận về cuộc gọi ngày 26/7 giữ ông với nhà lãnh đạo Mỹ về "các cuộc điều tra".
Bên cạnh đó, Tổng thống Trump dù không trực tiếp đề cập đến việc "đổi chác" lợi ích chính trị Ukraine, phần lớn những tiết lộ của Đại sứ Sondland đều mang "sức công phá" lớn đối với các nhân vật còn lại quanh tổng thống.
Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Adam Schiff nhận định vụ bê bối có quy mô rất lớn. Ông đồng thời cảnh báo Ngoại trưởng Pompeo và những quan chức đang từ chối cung cấp tài liệu cùng lời khai sẽ "tự chuốc họa vào thân". Ông nhấn mạnh hành động cản trở điều tra Hạ viện có thể được bổ sung vào cáo trạng luận tội.
Tuy nhiên, những tiết lộ chấn động tại phiên điều trần của Sondland dường như chưa đủ để xoay chuyển các đồng minh của Tổng thống Trump tại Thượng viện Mỹ, theo AP.
Nhiều thành viên trong đảng Cộng hòa vẫn khẳng định cá nhân Tổng thống Trump không liên quan đến các đề nghị điều tra. Họ công kích những lời khai của Sondland là không đáng tin cậy. Nghị sĩ Mike Braun của đảng Cộng hòa thừa nhận hành động của ông Trump "có thể không phù hợp", nhưng cho rằng vụ việc "chưa đến mức độ luận tội".
