Viết nhật ký giúp trẻ nhỏ nâng cao khả năng sử dụng từ ngữ. Ảnh minh họa: M&C.

Không có đứa trẻ nào tự nhiên đã biết chủ động và tự giác trong học tập, hai bạn nhà tôi cũng không phải là ngoại lệ. Tôi đã luôn phải sát sao, quan sát để nhận diện từng điểm mạnh, điểm yếu của các con qua từng giai đoạn nhằm rèn cho các con thói quen tự giác học tập.

Ví dụ, cả hai đều rất nhát và khá cẩn thận. Ngay từ những bước đi đầu tiên, cả hai anh em đều đã rất để ý quan sát vì sợ ngã. Bước đi trên đường nếu có một viên gạch khác màu với tổng thể thì sẽ dừng lại để tránh ngay. Chính vì nhát nên các con luôn lo thiếu bài sẽ bị cô giáo mắng và nhất nhất phải hoàn thành bài vở. Bên cạnh đó, các con khá hiểu chuyện và nhập tâm nên những phân tích của mẹ về đặc điểm của một người tốt, một học sinh ngoan khiến các con thấm nhuần.

Nếu con nhát nhưng khi đã dần quen với môi trường, con không còn thấy sợ nữa thì con rất có thể sẽ không chăm chỉ hoàn thành bài vở, nên việc nâng cao ý thức của các con cũng rất quan trọng. Rồi ở giai đoạn tiểu học, mỗi bạn nhà tôi lại có những điểm yếu khác nhau. Anh lớn thì không viết nổi văn, viết văn khá khô khan và cứng nhắc.

Tôi suy ra từ kinh nghiệm giảng dạy của mình, cái gì thiếu và yếu thì làm nhiều sẽ quen nên tôi đã động viên con viết nhật ký. Cách làm này hiệu quả thực sự, đến mức về sau tôi hoàn toàn có thể yên tâm về khả năng viết văn của con, và con cũng còn tự nhận đến mức tôi không thể ngờ, “chém gió là nghề của con”. Đặc biệt là sau khi tôi hướng dẫn con cách học văn theo sơ đồ tư duy thì việc viết văn không còn làm khó con được nữa.

Cũng rút kinh nghiệm từ anh Bi, khi thấy bạn bé tự nhận kém văn thì tôi đã áp dụng phương pháp đã từng áp dụng cho bạn lớn. Bạn ấy từng ngồi cả tiếng mà không viết nổi từ nào, nặn rất lâu mới được một câu văn và luôn phải có sự hỗ trợ từ mẹ mới dám viết vào vở vì sợ sai. Ở giai đoạn này, rất nhiều người không đủ kiên nhẫn chờ đợi và giải thích cho con hiểu nhưng đây sẽ là giai đoạn bản lề để giúp con học tốt môn văn ở tất các các cấp học.

Tôi chứng kiến nhiều phụ huynh làm hộ con luôn cho nhanh. Các cha mẹ có thể sẽ cho rằng vì tôi có thế mạnh về ngôn ngữ nên mới hỗ trợ được con, nhưng chắc chắn các bậc phụ huynh chúng ta không cần giỏi văn hay giỏi toán thì mới có thể hỗ trợ được con. Chúng ta hoàn toàn có thể đánh giá được một đoạn văn hay hay dở, câu văn của con dùng từ phong phú hay nghèo nàn, ý tứ câu từ có bị lặp đi lặp lại hay không, từ đó có thể giúp con nhìn ra vấn đề của mình.

Sau đó, con đã tiến bộ dần, có thể trao đổi với mẹ để tự viết thành câu văn, có thể nhận xét từ này ý kia có ổn không, có bị trùng lặp không. Khi cho các con tập viết nhật ký với mục đích luyện viết văn, tôi cũng phải khuyến khích con bằng cách cho con viết về những điều mình hứng thú chứ không thể ép buộc một cách cứng nhắc.

Thời gian đầu, tôi phải kèm chặt, phải thúc ép, phải kiên nhẫn với con. Sóc đã rất khổ sở khi bị ép phải bật ra thành câu để viết lại nhưng khi viết được rồi và được mẹ khen ngợi, động viên và giải thích vì sao mẹ phải ép con thì anh chàng đã cảm động đến phát khóc vì hiểu ra mẹ phải dùng biện pháp mạnh là để giúp mình giỏi lên và vì mẹ yêu mình.

Cả hai bạn nhà tôi đều không biết bắt đầu thế nào mỗi khi viết văn, làm sao để có thể đặt bút là viết mà không bị tình trạng ngồi mãi không nặn được chữ. Sóc và Bi đều được hướng dẫn tạo sơ đồ tư duy để viết văn, viết luận. Tôi cũng phải cùng con chỉnh sửa câu từ, cấu trúc cho chuẩn xác và hợp với hành văn tiếng Việt.

Cha mẹ cũng có thể cho con viết nhật ký, đó là một cách hữu hiệu và thú vị thay vì chỉ viết những bài luận khi mà ban đầu con chưa có cảm hứng. Tôi đánh giá rất cao các trang nhật ký, đó không chỉ là nơi lưu giữ lại kỷ niệm và hành trình của con mà còn là một phương tiện luyện viết văn rất tuyệt vời cho những bạn không biết bắt đầu thế nào. Sóc ban đầu mỗi lần viết là viết nháp nội dung theo sơ đồ tư duy cùng mẹ nhưng khi viết vẫn cứ hỏi mẹ từng câu từng chữ vì không tự tin vào bản thân.

Anh Bi ban đầu cũng thế, rất khó để viết được một đoạn nhật ký nhưng viết nhiều thành quen nên sau đó cứ đặt bút là có thể tuôn ra một tràng. Về sau để nâng cao độ khó, tôi đề xuất Sóc viết tiếng Việt để Bi viết tiếng Anh. Tôi áp dụng một công đôi việc luôn, bạn bé không chủ động viết được văn tiếng Việt, còn bạn lớn thấy khó khăn trong việc viết tiếng Anh thì tôi động viên bạn bé viết nhật ký tiếng Việt và bạn lớn sẽ phải dịch toàn bộ nội dung đó sang tiếng Anh.

Mẹ con tôi đã có những cuộc nói chuyện rất thú vị liên quan đến vấn đề này, tôi và Sóc hò nhau phải viết nhật ký thật dài để “hành” anh Bi phải dịch nhiều hơn, giúp cho anh tiến bộ nhiều hơn.

Còn với Bi, tôi lại động viên riêng theo kiểu: “Sóc viết văn kém quá, ngồi cả buổi viết được có vài dòng nên mẹ bảo em viết dài để ‘củ hành’ con thì con phải hợp tác với mẹ đó nhé!”. Tôi vẫn nhớ rõ trong khoảng thời gian này, mẹ con tôi không hề áp lực mà thực tế những buổi tối cùng viết, cùng dịch là những lúc rất vui vì tôi và Sóc hò nhau viết thật dài để làm khó anh Bi, “để cho anh Bi ăn hành ngập mồm”.

Cứ như thế, câu chuyện viết văn không còn áp lực mà biến thành niềm vui khi Sóc có thể ngày càng viết dài hơn còn Bi thì có cơ hội học cách sử dụng từ vựng, cấu trúc tiếng Anh một cách tự nhiên. Tuy nhiên, không phải cách thức nào cũng phù hợp với tất cả các bạn.

Hai bạn Bi Sóc đều rất yêu thương nhau nên không ảnh hưởng đến tình cảm anh em. Nhưng giả sử các bạn nhỏ trong gia đình mà không hợp nhau thì việc áp dụng mẹo trên sẽ phản tác dụng, và có thể làm tăng thêm mâu thuẫn giữa các con. Vấn đề lúc này có khi lại quay trở lại câu chuyện làm thế nào để tình cảm anh em gắn kết, yêu thương!