Middlesex (Lưỡng giới) khởi sự như một thần thoại, không phải là đỉnh Olympus nơi Zeus và vợ của ông, Hera ngự trị mà là Lefty và Desdemona Stephanides sống trên ngọn núi cao của Hy Lạp. Và khác với trường ca (lại một huyền thoại khác) của Homer về cuộc trở về của Odyssey, tác giả Jeffrey Eugenides để các nhân vật trong huyền thoại của mình dong buồm ra đi về miền đất mới - Detroit (Mỹ), bỏ lại quê hương sau lưng giữa biển lửa ngùn ngụt của chiến tranh.
Ai bị kết án và sao nữa?
Desdemona và Lefty là hai vợ chồng nhưng đồng thời là hai chị em ruột (giống như Hera và Zeus). Họ yêu nhau một cách tự nhiên và đến với nhau một cách tự nguyện. Họ giấu giếm thân phận, cố gắng sinh sống trong cuộc sinh tồn trên đất Mỹ. Khác với Lefty, Desdemona luôn bị ám ảnh về những đứa con tật nguyền bởi quan hệ cận huyết. Lần lượt sinh ra hai người con là Milton và Zoe bình thường như bao đứa trẻ khác, Desdemona thầm cảm ơn thượng đế.
Gia đình Stephanides tiếp tục sống và dành yêu thương cho nhau.
 |
| Lưỡng giới - một kiệt tác văn học Mỹ với bốn triệu bản đã bán ra. |
Nhưng bàn tay số mệnh không buông tha và chuyện loạn luân lại xảy ra thêm một lần nữa với dòng họ Stephanides. Milton đem lòng yêu Tessie (chị họ của mình) và mọi chuyện bắt đầu từ đó. Calliope - người con thứ hai của Milton và Tessie là người bị kết án trong những chuyện loạn luận này. Vốn sinh ra là nữ rồi “tái sinh” thành con trai ở tuổi 14, Calliope giờ đây là Cal. Một cuộc đảo lộn không hề nhỏ: Calliope xinh đẹp, cởi mở bao nhiêu thì Cal trần trụi, thu mình bấy nhiêu.
Cal bị kết án là đàn ông nhưng cũng không hẳn là đàn ông.
Lưỡng giới là cuốn sử thi hiện đại được kể qua giọng của Cal về ba đời nhà Stephanides di dân từ vùng Tiểu Á đến Mỹ. Đó là một giọng văn sỗ sàng đầy hài hước nhưng cũng nghiêm trang, không chỉ kể về những niềm vui và bi kịch về một gia đình dưới thân phận di cư mà còn cả một bối cảnh lịch sử xã hội rộng lớn trong cái vặn xoắn của thời gian.
Dõi theo hành trình suốt ba thế hệ là một cuộc truy tìm tung tích và căn cước của những người tha hương, cố tái tạo nên gốc gác của mình giữa mảnh đất xa lạ, những khác biệt văn hoá, những cuộc đại suy thoái về kinh tế để trụ vững và phát triển, hoà nhập vào "thế giới mới" không phải lúc nào cũng tươi đẹp.
Phẫn nộ và cứu chuộc cũng bởi “Lưỡng giới”
Lưỡng giới của Jeffrey Eugunides là một cuốn sách lạ lùng. Nó là một sử thi thời hiện đại nhuốm màu thần thoại cổ xưa, một áng văn chương đầy nghẹt thở đến từ đề tài cấm kỵ nhưng cũng rất đỗi dịu dàng, đáng yêu.
Eugenides gom lại trong cuốn sách dày hơn 640 trang của mình nhiều từ khoá "hot", vốn là chủ đề được các nhà văn đương đại khai thác triệt để. Chiến tranh, di cư đến những đề tài gây tranh cãi như tình dục, giới tính, loạn luân hay các chủ đề đương thời khác như toàn cầu hoá, tự do đều có trong cuốn tiểu thuyết này. Dù không thích thể loại truyện lịch sử hay cố nặn ra một câu chuyện lịch sử, Eugenides đã tạo nên một cuốn sách hấp dẫn bậc nhất của văn chương Mỹ hiện đại.
 |
| Lưỡng giới bản tiếng Việt do Zét Nguyễn dịch, dày 640 trang. |
Nếu “loạn luân” là yếu tố gây thu hút thì “lưỡng giới” (thuật ngữ chuyên ngành: liên giới tính) lại chính là chủ đề gây ấn tượng mạnh, thậm chí gây tranh cãi trong tiểu thuyết này.
Trong lần đầu tiên ra mắt, tác giả Jeffrey Eugenides đã tổ chức một buổi đọc sách tại Portland, Oregon. Không chỉ thu hút các độc giả thông thường, buổi đọc sách này còn có sự tham gia của một nhóm nhỏ những người thuộc Hiệp hội người Liên giới tính vùng Bắc Mỹ. Những người này tỏ ra tức giận vì Eugenides đã dùng từ hermaphrodite (lưỡng tính), một từ mà theo họ là có ý miệt thị. Dù bảo lưu ý kiến của mình, tác giả hứa hẹn sẽ tham gia các hoạt động để truyền bá thông điệp tích cực đến những người liên giới tính.
Lưỡng giới khiến một số người tức giận nhưng đồng thời cũng cứu sống được một số người. Eugenides kể lại, anh từng gặp Cal trong đời thực, một người mắc hội chứng thiếu hụt 5-ARD hiếm gặp. Người này đã viết cho tác giả một bức thư và thổ lộ, cuốn sách đã cứu vớt cuộc đời mình thời trung học.
“Anh này còn nói thêm rằng, ngoài sự cảm ơn đối với tôi, đôi lúc anh ta lại cảm thấy tức giận vì anh cảm thấy tôi đã viết cuốn sách mà lẽ ra bản thân anh ta mới nên là người viết nó”, Jeffrey Eugenides chia sẻ.
Viết “ít” nhưng chất
Jeffrey Eugenides (1960) là tiểu thuyết gia người Mỹ gốc Hy Lạp. Ông khẳng định tên tuổi ngay từ tiểu thuyết đầu tay The Virgin Sucides (tạm dịch: Tự sát đồng trinh) ra mắt năm 1993. 9 năm sau đó (2002), Eugunides cho ra mắt cuốn sách thứ hai, đồ sộ hơn và ám ảnh không kém là Middlesex (Lưỡng giới, Zét Nguyễn dịch, NXB Phụ Nữ). Lưỡng Giới đạt giải Pulitzer khi mới ra mắt, đồng thời lọt vào vòng chung khảo của các giải thưởng văn học uy tín khác. BBC cũng bình chọn Lưỡng Giới là một trong 12 tiểu thuyết hay nhất thế kỷ 21. Năm 2011, Jeffrey ra mắt tiểu thuyết thứ 3 có tên The Marriage Plot tiếp tục gặt hái những thành công khác.
 |
| Nhà văn Jeffrey Eugenides. |
Jeffrey Eugenides viết "ít" nhưng chất. Trong 1/4 thế kỷ sáng tác, cứ 9 năm một lần ông ra mắt độc giả một cuốn tiểu thuyết mới. Tuy ít về số lượng nhưng tác phẩm của Jeffrey bao giờ cũng mang một tầm vóc khác, ngồn ngộn những thông tin, đồ sộ và ám ảnh trong những đề tài không dễ triển khai như tự sát, loạn luân, liên giới tính.
Eugenides là một nhà văn rất nghiêm cẩn trong quá trình sáng tác. Ông viết mỗi ngày nhưng sửa đi, sửa lại cho đến khi tác phẩm đạt đến ngưỡng hoàn hảo như ông muốn. "Tôi viết lại rất nhiều. Đó là lý do tại sao tôi không xuất bản sách thường xuyên. Thực tế rằng tôi làm việc hàng ngày nhưng hiếm khi xuất bản cho thấy tôi xem lại và viết lại rất nhiều, ở cấp độ câu, cấp độ đoạn văn và cả cấp độ cấu trúc nữa", Eugenides tiết lộ.
