Thanh tra Chính phủ vừa thông báo kết luận thanh tra Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (Công ty đạm Hà Bắc), nêu ra nhiều vi phạm, khuyết điểm tại dự án này.
Dấu hiệu vi phạm đấu thầu
Về việc thực hiện dự án đầu tư mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc, Thanh tra Chính phủ xác định dù đã mở thầu, Công ty đạm Hà Bắc vẫn chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC-CECO bổ sung giấy ủy quyền tham dự thầu và bổ sung giấy đăng ký kinh doanh.
Khi nghiệm thu hồ sơ, tài liệu dự án do nhà thầu WEC-CECO lập thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư của dự án nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã ký.
Vì vi phạm này, tổng mức đầu tư của dự án được xác định không có căn cứ, cơ sở, không sát thực tế, nguyên nhân chính dẫn đến sau này Công ty đạm Hà Bắc không chọn được nhà thầu EPC, phát sinh chi phí hơn 3,5 tỷ đồng; phải điều chỉnh dự án, đấu thầu lại làm tăng chi phí đầu tư. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến dự án thua lỗ.
Thanh tra Chính phủ khẳng định những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015.
 |
| Dự án nhà máy sản xuất phân đạm Hà Bắc. Ảnh: VietNamNet. |
Khi thẩm định, phê duyệt dự án lần 1 vào năm 2008, Tổng công ty Hóa chất Việt Nam chỉ thẩm định tổng mức đầu tư dự án, không thẩm định các nội dung khác của dự án là vi phạm quy định.
Năm 2009, dự án lại được điều chỉnh tổng mức đầu tư. Công ty đạm Hà Bắc dù không đủ điều kiện, năng lực vẫn tự lập dự án điều chỉnh và được Tổng công ty Hóa chất Việt Nam thẩm định, phê duyệt.
Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư thời điểm này không thay đổi về quy mô, công suất, song những nội dung về chi phí thiết bị không được làm rõ mà vẫn được Tổng công ty Hóa chất Việt Nam thẩm định, phê duyệt điều chỉnh lên mức gần 569 triệu USD, tăng trên 176 triệu USD (tăng 44,9%). Việc điều chỉnh này, Thanh tra Chính phủ kết luận là thiếu căn cứ, cơ sở, không đúng quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng.
Đáng chú ý, năm 2008 khi thẩm định tổng mức đầu tư dự án hơn 392 triệu USD, tổ thẩm định đã nêu: “Dự án sẽ gặp khó khăn khi vốn đầu tư tăng 20% hoặc giá Urê giảm 8%”.
Tuy vậy, năm 2009, dự án này lại được điều chỉnh tăng 44,9%, ở mức hơn 568 triệu USD. Việc này làm tăng chi phí đầu tư, lãi vay, sản xuất kinh doanh - là một trong nguyên nhân chính dẫn đến dự án thua lỗ.
Theo Thanh tra Chính phủ, những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Lỗ luỹ kế hơn 2.887 tỷ
Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ xác định dự án này khởi công khi chưa có giấy phép xây dựng; chậm tiến độ do phải điều chỉnh dự án, đấu thầu, lựa chọn EPC, giải phóng mặt bằng chậm. Thậm chí, Bộ Xây dựng lúc đó đã có ý kiến về điều kiện thực tế vị trí xây dựng dự án, nhưng Công ty đạm Hà Bắc đã không tổ chức khảo sát kỹ…
Về hiệu quả của dự án, do việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh có một số nội dung, nhất là về tổng mức đầu tư thiếu căn cứ, cơ sở, vi phạm quy định của pháp luật, làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí sản xuất kinh doanh, nên đây là những nguyên nhân chính dẫn đến dự án bị thua lỗ.
Tính đến 6/2019, lỗ lũy kế của Công ty đạm Hà Bắc lên đến trên 2.887 tỷ đồng.
Thanh tra Chính phủ khẳng định những vi phạm khiến dự án thua lỗ có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu lập dự án và thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, quyết định phê duyệt, điều chỉnh dự án, tăng tổng mức đầu tư.
“Những vi phạm này có dấu hiệu hình sự, gây hậu quả nghiêm trọng, cần phải được xác minh, điều tra làm rõ, xử lý theo quy định của pháp luật”, Thanh tra Chính phủ nêu.
Cơ quan thanh tra cũng chỉ đích danh địa chỉ phải chịu trách nhiệm cho những vi phạm trên thuộc về Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc, Ban lãnh đạo Tổng công ty Hoá chất Việt Nam (Tập đoàn Hoá chất Việt Nam), người đại diện phần vốn Nhà nước tại Công ty đạm Hà Bắc; Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị, Chủ tịch HĐTV, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc, Ban lãnh đạo Công ty đạm Hà Bắc; các đơn vị, phòng, ban, cá nhân có liên quan thuộc Tổng công ty Hoá chất Việt Nam (Tập đoàn Hoá chất Việt Nam) và Công ty đạm Hà Bắc.
Bên cạnh đó, còn có phần trách nhiệm của Bộ Công Thương với trách nhiệm quản lý ngành.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Công Thương theo thẩm quyền chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm đối với các đơn vị, cá nhân thuộc bộ có liên quan đến các khuyết điểm nêu trên.
Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại dự án đầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc, gồm: Vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án và Thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duvệt, điều chỉnh dự án.
