Bạn có thể chuyển sang phiên bản mobile rút gọn của Tri thức trực tuyến nếu mạng chậm. Đóng

Khi thợ săn thành nông dân, họ sẽ không quay lại nghề cũ

Cùng việc thay đổi cuộc sống của con người, nông nghiệp dần dần làm thay đổi cảnh quan khi người nông dân bắt đầu cày ruộng và dẫn nước tưới cho cây trồng.

Trồng trọt đem lại nguồn lương thực dồi dào hơn cho con người thay vì săn bắn, hái lượm. Tranh trong sách.

Tại một thời điểm nào đó sau năm 10.000 TCN, con người đã có những nỗ lực thực sự đầu tiên để kiểm soát thế giới họ đang sống thông qua nông nghiệp.

Trải qua hàng nghìn năm, con người bắt đầu ít phụ thuộc hơn vào những thứ có thể săn bắn hoặc hái lượm từ tự nhiên mà thay vào đó dựa nhiều hơn vào những con vật đã được thuần hóa và các vụ mùa trồng được. Nguồn thực phẩm dồi dào do nông nghiệp mang lại đã giúp những ngôi làng nhỏ phát triển thành các đô thị lớn.

Không rõ tại sao con người lại thay đổi lối sống như vậy. Chúng ta chỉ có thể đoán điều gì đã thôi thúc họ thử chăn cừu hoặc trồng lúa mì. Dù lý do là gì, con người cũng không thể quay lại như cũ.

Việc nuôi trồng tạo ra nhiều thức ăn tính trên đầu người hơn là săn bắn và hái lượm, vì vậy người ta có thể sinh nhiều con hơn. Và khi nhiều trẻ em được sinh ra, con người lại càng cần nhiều thức ăn hơn. Nông nghiệp mang lại cho con người trải nghiệm đầu tiên về sức mạnh công nghệ giúp thay đổi cuộc sống.

Những người nông dân đầu tiên đã sống trong một khu vực rộng lớn, đầy nắng và đủ nước ở Trung Đông, gọi là vùng Lưỡi liềm Màu mỡ (nay là Iran, Iraq, Israel, Jordan, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ), nơi có điều kiện lý tưởng cho cây trồng và vật nuôi. Và câu chuyện về buổi bình minh của ngành nông nghiệp đã được tái hiện hết lần này đến lần khác ở khắp nơi trên thế giới.

Những người nông dân đầu tiên đã trồng cây einkorn, một loại lúa mì, cùng các loại cây trồng khác. Họ thu hoạch lúa mì bằng liềm, được làm bằng cách gắn một lưỡi dao bằng đá lửa vào cán gỗ. Liềm giúp cắt những thân cây cao và dai một cách dễ dàng.

Việc trồng trọt trên quy mô lớn đòi hỏi những cách thức chế biến hiệu quả sau thu hoạch. Lúa mì hoặc lúa mạch đầu tiên sẽ được đập bằng cái néo để tách hạt khỏi vỏ trấu. Sau đó, người ta sẽ đem hạt đi sẩy - tung vào không khí để gió thổi trấu bay đi còn hạt rơi xuống đất.

Con người đã sáng chế ra nền nông nghiệp một cách độc lập ở những nơi cách xa nhau như Trung Quốc và Nam Mỹ. Có thể các nền nông nghiệp đã bắt đầu khi con người nhận thấy thỉnh thoảng những loại hạt mà họ thu lượm nảy mầm hoặc những con cừu thích sống gần với nhau và dễ bị kiểm soát.

Khoảng năm 6.000 TCN, con người đã phát hiện ra những loại ngũ cốc tốt nhất có thể gieo trồng là lúa mì và lúa mạch, còn lợn, bò, cừu thì đền đáp công sức nuôi dưỡng chúng bằng thịt, sữa, da và len. Sau đó, họ sử dụng bò để kéo cày.

Con người cũng học cách làm việc theo mùa, gieo trồng đúng thời điểm, và ở những vùng khô hạn thì họ tận dụng các trận lũ lụt hàng năm để tưới cho đồng ruộng. Họ cũng phát minh ra các kho thóc, nơi có thể lưu trữ sản phẩm thu hoạch được.

Cách thức canh tác này kéo dài thêm 8.000 năm nữa. Sau đó, với sự phát triển của khoa học, những thay đổi bắt đầu. Các phương pháp canh tác mới cần ít người hơn. Khoảng từ thế kỷ trước, những thay đổi này đã tăng tốc nhanh chóng. Ngày nay, máy móc động cơ, phân bón nhân tạo và thuốc trừ sâu đã thay đổi hoàn toàn lối sống có từ Thời kỳ Đồ đá.

Ngày nay, ngũ cốc vẫn được thu hoạch ở vùng Lưỡi liềm Màu mỡ. Các nguyên tắc thu hoạch ngũ cốc không thay đổi qua nhiều thế kỷ, nhưng ở nhiều nơi, nông dân giờ đây sử dụng các loại máy móc như chiếc máy gặt đập liên hợp ở Syria. Cỗ máy khổng lồ này sẽ gặt, đập và sàng sẩy ngũ cốc.

Roger Bridgman / Zenbooks và NXB Dân trí

SÁCH HAY