Trong nền văn học Pháp thế kỉ XIX, ngoài những tên tuổi lớn, được đông đảo độc giả trên thế giới yêu thích như: Victor Hugo, Honré de Balzac hay Gustave Flaubert... chúng ta không thể không nhắc tới Guy de Maupassant. Tuy vĩnh biệt cõi đời khi chỉ mới 43 tuổi, và chỉ sáng tác trong khoảng hơn 10 năm; nhưng văn nhân vùng Normandie đã để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm có giá trị .
Truyện ngắn là thể loại giúp Guy de Maupassant khẳng định tên tuổi của mình. Sau thành công của Viên mỡ bò (1880), tác giả cho ra đời tập truyện La maison Tellier vào năm 1881 và được độc giả cũng như các nhà phê bình văn học Pháp đương thời đánh giá cao. Từ đó cho tới khi nhà văn qua đời vào năm 1893, đã có tới hơn 10 tập truyện ngắn của ông được xuất bản.
 |
| Nhà văn Pháp Guy de Maupassant đã từng nói: "Tôi bước vào văn chương như một ngôi sao băng, và tôi sẽ ra khỏi đó như một cú sét". |
Nơi nhà người bạn là một trong những tập truyện ngắn của Guy de Maupassant được dịch ra tiếng Việt. Bối cảnh của phần lớn các tác phẩm là cuộc sống chật vật của đám viên chức xoàng với đồng lương rẻ mạt, tầng lớp trung lưu đang cố chạy theo những hào nhoáng của sự xa hoa và những người nông dân nghèo phải từng ngày vật lộn với cuộc sống. Sức mạnh vô hình của đồng tiền đã chi phối cuộc sống của họ và làm cho những tâm hồn vốn trong sáng dần bị vấy bẩn.
Cuộc chiến không cân sức giữa lương tâm và vật chất
Đôi khi, điều giản đơn như nụ cười của một người lạ mặt trên phố cũng không phải là món quà “từ trên trời rơi xuống”. Anh ta sẽ cười với bạn, nếu bạn mặc một bộ quần áo đắt tiền và phẳng phiu. Nếu bạn là kẻ bần tiện, đừng vội nhắc đến những kẻ xa lạ, ngay cả những người thân trong gia đình cũng sẽ xem thường và cố tình coi như bạn không tồn tại.
Truyện ngắn Bác Jules của tôi là một ví dụ đầy chua xót. Gia đình Davranche luôn phải sống trong cảnh chật vật, thiếu trước hụt sau. Trước khi bỏ ra một đồng để mua sắm, họ luôn tính toán đủ trăm bề. Người cha không dám nhận lời mời đến nhà bằng hữu để ăn tối, vì họ sợ phải làm cơm thết đãi bạn bè vào những dịp tương tự.
Hy vọng duy nhất của cả gia đình là ông bác Jules, đang ở tận nước Mỹ xa xôi. Nghe nói, ông ấy rất giàu. Xưa kia, khi còn là một chàng trai nông nổi, bác Jules đã phung phí rất nhiều tiền bạc của gia đình. Nên giờ đây, ai cũng mong người đàn ông ấy trở về và chuộc lại lỗi lầm.
Trong một dịp hiếm hoi, cả nhà đi du lịch, ông Davranche tình cờ thấy một người đàn ông nghèo khổ, có ngoại hình giống hệt người anh Jules của mình.
Sau một hồi dò la tin tức, giấc mộng về anh giàu có đã tan biến. Hóa ra, hiện giờ bác Jules không phải là triệu phú trên đất Mỹ. Sau vài lần thất bại, ông ta giờ chỉ là gã bán sò bần tiện. Và chẳng có gì lạ, nếu những người họ hàng quyết định quên đi người anh đáng xấu hổ này.
 |
| Tập truyện ngắn Nơi nhà người bạn. |
Công lý thuộc về ai? Ở một xã hội mà đồng tiền có vai trò tối thượng thì nó trở thành chiến lợi phẩm cho những kẻ có tiền. Lão Hauchecorne nhân vật chính trong truyện ngắn Sợi nhợ chỉ là một lão nông nghèo. Vì tiếc của ông ta đã nhặt một sợi nhợ mà ai đó vứt đi. Nhưng lão Hauchecorne lại bị tên Malandain vu khống đã nhặt được một chiếc ví da đắt tiền mà không trả lại cho người mất.
Sau đó, có một người làm công đã nhặt được chiếc ví ấy và đem trả cho người mất, những gã Malandain khốn kiếp vẫn không ngừng dựng chuyện để thanh danh của lão Hauchecorne bị vấy bẩn. Ông lão tội nghiệp không tìm được cách nào để thanh minh, cuối cùng đành ra đi trong uất hận.
Diện mạo mới của truyện ngắn trong các tác phẩm của Guy de Maupassant
Khi đọc các truyện ngắn trong Nơi nhà người bạn cũng như một số tiểu thuyết của Guy de Maupassant, độc giả sẽ thấy ngay nét mới mẻ trong sáng tác của ông. Trong khi những người bạn viết cùng thời vẫn ưa chuộng lối kể giàu tính ước lệ, với những trường đoạn miêu tả chi tiết và tỉ mỉ thì tác giả đã chọn được cho mình một lối đi riêng.
Guy de Maupassant xây dựng tác phẩm bằng những câu văn ngắn gọn với ý tứ mạch lạc. Dung lượng các truyện ngắn của ông cũng không quá dài, có tác phẩm chỉ khoảng 2.000 chữ. Không chỉ có vậy, nhà văn còn điều tiết linh hoạt giữa các yếu tố: kể, tả và xây dựng nội tâm nhân vật. Guy de Maupassant cũng chú ý tới việc cài cắm các chi tiết một cách hợp lý để tạo bất ngờ cho tác phẩm.
Tác giả từng có một thời gian dài làm công chức trước khi dành toàn bộ thời gian cho viết lách. Nhân vật trong các tác phẩm của ông phần lớn là giới công chức nghèo, tầng lớp trung lưu và nông dân… đó là những con người mà Guy de Maupassant hiểu rõ và có thể tự tin viết về họ. Tuy phổ đề tài không lớn, nhưng cốt truyện của tác giả lại khá đa dạng, giản đơn mà cuốn hút.
Trong Nơi nhà người bạn Guy de Maupassant cho độc giả trải qua nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Có thương cảm, có bất ngờ, có xót xa và có cả những nụ cười nhếch môi mang chút khinh bỉ. Ông giễu nhại thói tham lam, sự ngu dốt và hèn kém của con người một cách tinh tế. Trong xã hội Pháp lúc bấy giờ, dường như đồng tiền trở thành một ông hoàng không cần ngai vàng.
