Selma Lagerlöf là nhà văn nổi tiếng người Thụy Điển. Năm 1909, bà trở thành tác giả nữ đầu tiên đoạt giải Nobel Văn chương. Nhắc đến cái tên Selma Lagerlöf, độc giả Việt Nam nghĩ ngay tới tác phẩm nổi tiếng dành cho thiếu nhi Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils. Câu chuyện về chuyến đi đặc biệt của cậu bé lười biếng và bầy ngỗng trời thông minh đã để lại trong lòng bạn đọc nhí nhiều thế hệ những bài học bổ ích.
Phần lớn các sáng tác của Selma Lagerlöf đều được viết bằng giọng văn nhẹ nhàng, thanh khiết và tràn đầy tình yêu thương. Có lẽ vì vậy mà tiểu thuyết Kho báu trở thành một trong những tác phẩm “đặc biệt” trong số “những đứa con tinh thần” của nữ nhà văn giàu nghị lực này. Lần đầu tiên, Selma Lagerlöf thử sức với thể loại trinh thám. Không cần tới một cuốn tiểu thuyết đồ sộ về mặt nội dung, tác giả vẫn khiến cho độc giả phải bất ngờ.
Án mạng kinh hoàng trong nhà vị mục sư
Vào một đêm mùa đông rét mướt, khi nước ngoài vịnh đều đóng băng hết cả, anh chàng bán cá nghèo Torarin ghé nhà mục sư Arne để xin một chút thức ăn cho ấm bụng. Con chó Grim của anh bình thường rất ngoan ngoãn, tối hôm đó, đột nhiên trở nên khó bảo. Nó nhất quyết không vào nhà ông mục sư, vốn là chốn đi về quen thuộc của hai chủ tớ.
 |
| Tiểu thuyết Kho báu. |
Vợ của mục sư Arne cũng nói những câu chuyện rất kỳ lạ. Bà bảo rằng nghe thấy tiếng ai đó mài dao. Dự cảm về chuyện chẳng lành cứ lớn dần lên trong lòng người phụ nữ tội nghiệp. Nhưng mục sư Arne phớt lờ mọi chuyện. Ông tiếp tục mân mê những đồng tiền lạnh ngắt trong tay.
Nửa đêm, nhà của vị mục sư bốc cháy. Người ta tìm thấy trong đóng tro tàn những thi thể bị giết hại một cách dã man. Các rương tiền bị cướp sạch. Cô con gái nuôi Elsalill của mục sư Arne may mắn thoát chết vì tìm được một chỗ ẩn nấp an toàn. Đó là chút may mắn cuối cùng còn sót lại. Nhưng cô gái tội nghiệp đã quá sợ hãi và không thể nhớ ra điều gì.
Elsalill sống trong sự bảo bọc của hai mẹ con anh chàng bán cá nghèo Torarin. Hàng ngày cô làm việc ở chợ cá và không nguôi nhớ về những người thân đã mất, đặc biệt là cô em gái nuôi thân thiết. Đúng lúc đó, Archie xuất hiện. Anh ta tự xưng là tướng lĩnh của một đội lính đánh thuê người Scotland và sẽ lưu lại thị trấn này trong thời gian ngắn.
Đang chìm đắm trong tuyệt vọng, Elsalill nhanh chóng bị sự ấm áp và ân cần của Archie làm cho say đắm. Nhưng lạ thay, đúng thời điểm này cô nhận được những lời nhắn từ thế giới bên kia. Mục sư Arne muốn cô trả thù cho cả nhà. Còn cô em gái nuôi thân thiết suốt ngày lảng vảng bên Elsalill và ám chỉ với cô về kẻ giết người.
Cái kim dù được giấu kỹ trong bọc lâu ngày cũng sẽ lộ ra. Nhờ đồng tiền của mục sư Arne bị rơi ở chỗ của Archie, Elsalill đã biết được chân tướng sự việc. Hung thủ trong vụ án mạng ở nhà mục sư Arne lại chính là Archie và hai người bạn của hắn. Kẻ thù giết cả gia đình lại chính là người mà cô gái tội nghiệp đang yêu say đắm. Sự thật ấy khiến người ta quá đau lòng.
Elsalill đã quyết tâm trả thù. Nhưng một cô gái yếu ớt như cô sẽ làm được gì khi kẻ đối diện là tên sát nhân máu lạnh. Tình yêu liệu có khiến cho Elsalill trở nên mù quáng? Mọi chuyện rồi sẽ đi tới đâu?
Nghệ thuật kể chuyện tài tình của Selma Lagerlöf
Suốt đời Selma Lagerlöf phải sống chung với đôi chân tật nguyền. Nó khiến cho bà không có cơ hội đi tới nhiều nơi để có những trải nghiệm thực tế. Nhưng bù lại Chúa cho Selma Lagerlöf một trí tưởng tượng phong phú để bà xây dựng lên những trang viết tinh tế và sống động.
 |
| Nhà văn người Thụy Điển Selma Lagerlöf. |
Đọc Kho báu, độc giả dễ dàng thấy được nghệ thuật xây dựng tình huống và “cài cắm” cái tình tiết rất chuyên nghiệp của nữ nhà văn. Mặc dù, trước đó bà chủ yếu viết cho thiếu nhi. Tác phẩm của Selma Lagerlöf mang đậm hơi hướm của tiểu thuyết trinh thám hiện đại với chuỗi tình tiết lớp lang cùng nhiều yếu tố bất ngờ.
Tuy không phải là tác phẩm trinh thám quá xuất sắc, nhưng chất điện ảnh thể hiện rất rõ trong Kho báu. Có lẽ vì vậy, mà cuốn tiểu thuyết này đã 2 lần được chuyển thể thành phim vào các năm 1919 và 1954. Chính đạo diễn nổi tiếng người Thụy Điển Gustaf Molander cũng đã đích thân đưa Kho báu ra màn ảnh rộng.
Mặc dù mang hơi hướm của tiểu thuyết trinh thám nhưng tác phẩm vẫn được kể bằng giọng văn giàu cảm xúc, trau chuốt và suy tư đặc trưng của Selma Lagerlöf. Một lần nữa, nữ tác giả lại dùng ngòi bút để đề cao phẩm giá của người phụ nữ. Dù cho đó chỉ là cô gái yếu ớt, không tự bảo vệ được bản thân.
