Trong tâm khảm, họ luôn đau đáu với câu hỏi: “Tại sao người Việt có trí tuệ, khả năng, được đánh giá xuất sắc ở các công ty nước ngoài mà lại không thể cùng nhau tạo ra những sản phẩm công nghệ cao của mình?”.
Khi đàn chim trở về
Chị Đỗ Thị Ngọc Tuyền và chồng, anh Nguyễn Minh Tùng, từng làm việc tại công ty chuyên sản xuất chipset của Mỹ. Được làm trong lĩnh vực yêu thích, công việc ổn định, thu nhập tốt, nhưng một cuộc gặp với lãnh đạo Tập đoàn Viettel đã khiến cặp kỹ sư này rẽ ngang.
Cuộc nói chuyện với sếp Viettel kéo dài 4 tiếng, xoay quanh việc cần phải có những sản phẩm công nghệ cao được làm bởi người Việt Nam, thay vì chỉ toàn hàng Mỹ, Nhật.
Chị Tuyền chia sẻ: “Khi nhìn lại công việc đang làm lúc đó, chúng tôi chỉ thiết kế các bo mạch, các sản phẩm cho nước ngoài, đội ngũ thiết kế là người Việt Nam nhưng sản phẩm đó được đặt tên là gì, dùng logo gì, sản xuất ở đâu đều do bên Mỹ quyết định. Tôi chẳng còn vai trò gì. Thật buồn”.
Chị Tuyền cho biết những điều này khiến vợ chồng chị quyết định rời công ty, rời cuộc sống quen thuộc tại TP.HCM ra Hà Nội. Hiện tại, chị Tuyền là chủ nhiệm đề tài và anh Nguyễn Minh Tùng là kỹ sư trưởng công nghệ tại Trung tâm SmartConnect, Tổng công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel.
 |
| Các kỹ sư Viettel mong muốn tạo ra sản phẩm công nghệ cao của Việt Nam. |
Cùng thời điểm đó, anh Nguyễn Hoàng Trường cũng quyết định rời một tập đoàn công nghệ lớn của Nhật về với Viettel, vì bị thu hút bởi khát vọng tạo ra những sản phẩm của người Việt. “Làm cho họ, mình chỉ được tham gia vào một phần chứ không được tham gia vào toàn bộ. Những công nghệ lõi thì họ giữ hết, nên mình không được tiếp cận”, Trường nói và lấy ví dụ rằng anh hoàn toàn không biết về quy trình làm ra một chiếc tivi như thế nào.
Nguyễn Khánh Hoàn cũng có quyết định trở về với lý do tương tự. Anh chia sẻ: “Lương ở công ty cũ cao hơn, nhưng tôi vẫn sẵn sàng về vì mong muốn dùng chất xám của mình cống hiến cho đất nước”.
Anh Trường và Hoàn giờ không còn làm việc tại Viettel nữa, nhưng công sức xây dựng của họ đã được ghi lại. Họ là một phần lịch sử của công ty này - những người đã đóng góp khởi tạo thực tại mới trong lĩnh vực nghiên cứu sản xuất thiết bị công nghệ cao của Viettel. “Người Viettel không bao giờ quên”, một lãnh đạo Viettel chia sẻ khi nói về những người đã từng làm việc và cống hiến tại đây.
Khát vọng sản phẩm công nghệ cao
Trên thực tế, khi quyết định thay đổi môi trường làm việc, về Viettel để thực hiện giấc mơ “làm bởi người Việt Nam”, các kỹ sư từng làm ở các công ty nước ngoài phải đối đầu với rủi ro lớn. Cuộc hành trình khởi tạo thực tại mới của họ không dễ dàng.
Chị Tuyền có những lần trách chồng và bản thân tại sao lựa chọn con đường khó khăn này: cuộc sống gia đình đảo lộn, phải vừa thích nghi với nơi ở mới lẫn công việc tại một công ty luôn trong trạng thái thay đổi.
Đối với những người khác, đó là những áp lực không ngừng nghỉ về thời gian hoàn thành, hoàn thiện sản phẩm, xoay sở trong những điều kiện ngặt nghèo về nguyên vật liệu, thay đổi mô hình, thay đổi lãnh đạo ở Viettel. Thế nhưng, nhiều người trong số họ đã vượt qua và thích ứng tốt. Cuối cùng, chính khát vọng tạo ra những sản phẩm công nghệ cao là thứ gắn kết và giữ chân họ.
Chị Tuyền nói rằng sẽ không bao giờ quên được cảm giác khi cầm trên tay chiếc điện thoại di động đơn sơ, còn nguyên bo mạch, chưa có vỏ, gọi thẳng cho sếp để báo cáo kết quả. “Anh nghe thấy chưa? Em gọi được rồi này”, chị Tuyền kể và cho biết thời điểm đó, không còn vai vế, nguyên tắc, tất cả chỉ là niềm hạnh phúc đón đứa con tinh thần.
 |
| Viettel đem nhiều sản phẩm công nghệ tự sản xuất tới các hội chợ, triển lãm quốc tế. |
Nguyễn Khánh Hoàn vẫn còn nhớ cảm xúc khi sản xuất ra được 8 chiếc USB đời đầu. “Mình chưa biết nó chạy hay không. Khi thử thì có 5 chiếc chạy được. Lúc đó toàn bộ anh em mừng lắm. Cho dù trước đó, mình đã sản xuất thử một lần ở Foxlink, nhưng đây là sản phẩm do chính mình làm ra, ngay tại nhà máy của mình, mừng lắm”, Hoàn nói.
Khi bước chân vào lĩnh vực nghiên cứu sản xuất, Viettel chọn cho mình một con đường khó: làm chủ và tự sản xuất các thiết bị công nghệ cao, chứ không phải là gia công cho người ngoài. Viettel muốn có những sản phẩm “Made by Vietnam” do những kỹ sư của mình thực hiện, chứ không phải “Made in Vietnam” với phần công nghệ lõi vẫn của nước ngoài.
Câu chuyện tưởng như không thể của gần 10 năm trước, khi tập đoàn này bước chân vào lĩnh vực nghiên cứu sản xuất, đã có những trái ngọt rõ ràng. Viettel đã làm chủ và sản xuất được gần như toàn bộ hệ thống mạng viễn thông lõi, như hệ thống tính cước theo thời gian thực (OCS), hệ thống nhắn tin, trạm phát sóng BTS 4G, đang nghiên cứu thiết bị phát sóng 5G… và trở thành nhà sản xuất thiết bị viễn thông thứ 5 trên thế giới.
Không chỉ dừng lại ở thiết bị viễn thông, Viettel còn thành công khi sản xuất các thiết bị quân sự công nghệ cao, như hệ thống quản lý vùng trời, đài radar, máy thông tin quân sự… đưa Việt Nam trở thành quốc gia thứ 9 trên thế giới có khả năng sản xuất các thiết bị này.
Và trong 2 năm gần đây, việc khởi tạo thực tại mới trong lĩnh vực nghiên cứu sản xuất của Viettel đã có những kết quả đặc biệt về kinh doanh. Tổng doanh thu ở mảng nghiên cứu sản xuất thiết bị công nghệ cao trong 2 năm 2017-2018 đạt 17.400 tỷ đồng, đem lại lợi nhuận 5.250 tỷ đồng.
