Khám phá Italy qua những trang sách

Một số đầu sách thiếu nhi của Italy đã được xuất bản tại Việt Nam.

Nếu yêu thích văn hóa của “đất nước hình chiếc ủng”, giờ đây độc giả có thể tìm đọc những cuốn sách được dịch từ nguyên bản tiếng Italy.

Tại Việt Nam, văn học Italy tuy chưa được biết đến rộng rãi như một số nền văn học khác, nhưng vẫn có những tác phẩm nổi tiếng đã làm say mê nhiều thế hệ bạn đọc. Ở thể loại văn học thiếu nhi, nhiều độc giả nhỏ tuổi nước Việt đã được “làm quen” với cậu bé Enrico trong Những tấm lòng cao cả của nhà văn Edmondo De Amicis qua các đoạn trích được giới thiệu trong chương trình học phổ thông. Nhân vật cậu bé mũi dài trong “Những cuộc phiêu lưu của cậu bé Pinocchio” của nhà văn Carlo Collodi cũng đã là người bạn đồng hành lớn lên với nhiều thế hệ tuổi thơ Việt.

Nhà văn Gianni Rodari được độc giả Việt biết đến nhiều nhất bởi số lượng tác phẩm được chuyển ngữ tiếng Việt khá nhiều như Cuộc phiêu lưu của chú Hành, Gelsonimo ở xứ sở nói dối, Cuộc phiêu lưu của mũi tên Xanh, Giữa trời chiếc bánh gatô, Chuyện kể trên điện thoại, Con đường không dẫn tới đâu, Chuyến xe điện số 75... Và không thể không nhắc đến Chuyến viễn du kỳ bí của Marco Polo (sau này được tái bản với tên gọi Marco Polo du ký) được chấp bút bởi nhà văn Rustichello da Pisa đã cuốn hút cả độc giả thiếu nhi cũng như người trưởng thành.

Độc giả Việt mê văn học Italy hẳn không thể không biết tới Thần khúc của đại thi hào Dante Alighieri, Người mẹ của “nhà văn Nobel bị quên lãng” Grazia Deledda, tác phẩm Nếu một đêm đông có người lữ khách của Italo Calvino như một “trò chơi tiểu thuyết”, hay Nỗi cô đơn của các số nguyên tố đã mang lại cho Paolo Giordano, một tác giả trẻ đồng thời là Tiến sĩ Vật lý lý thuyết, giải thưởng Strega (giải thưởng văn học danh giá của Italy) cho tác phẩm văn học xuất sắc nhất năm 2008...

Ngoài ra, cuốn sách Vespa du ký: Từ Roma đến Sài Gòn của Giorgio Beetinell cũng để lại nhiều tiếng vang trong lòng độc giả Việt bởi như một cây cầu nối liền hai nền văn hóa của hai thành phố ở hai đất nước.

Những năm gần đây, nhiều tác phẩm văn học Italy được giới thiệu tới độc giả Việt trong các chương trình thường niên “Những ngày văn học châu Âu”, “Tuần lễ ngôn ngữ Italia trên thế giới” như Vùng cách ly của Lorenzo Angeloni, La Pira và hành trình trung gian hòa bình của Mario Primicerio, Số không và Tên của đóa hồng của Umberto Eco, Quá khứ là miền đất lạ của Gianrico Carofiglio...

Điểm đặc biệt, nếu trước đây độc giả Việt chỉ có thể tiếp cận văn hóa Italy, văn học Italy qua lăng kính dịch của một ngôn ngữ khác, thường là tiếng Anh, thì những năm gần đây, nhiều đầu sách Italy đã được dịch từ nguyên bản. Mới đây trong khuôn khổ của “Tuần lễ ngôn ngữ Italia trên thế giới lần thứ 24” được tổ chức tại Hà Nội, Công ty cổ phần Xuất bản khoa học và giáo dục Thời Đại (TIMES) và khoa tiếng Italia, Trường Đại học Hà Nội (HANU) đã tổ chức ra mắt bộ sách “Văn hóa Ý”. Bộ sách gồm 4 cuốn giới thiệu những nét đặc trưng của đất nước Ý xinh đẹp, giàu bản sắc văn hóa: Ngôn ngữ cử chỉ của người Ý, Bản sắc văn hóa Ý, Lược sử thời trang Ý, Vị đắng trong ẩm thực Ý.

Tiến sĩ Phạm Bích Ngọc, Trưởng khoa Tiếng Italia, Trường Đại học Hà Nội, chia sẻ: “Khi TIMES có ý tưởng về việc hợp tác xuất bản bộ sách, thầy trò khoa tiếng Italia chúng tôi đã đón nhận với tất cả lòng nhiệt huyết và đam mê bởi một lẽ đơn giản, với Trường Đại học Hà Nội nói chung và khoa tiếng Italia nói riêng, thì một trong những thế mạnh truyền thống của trường, của khoa chính là đào tạo biên, phiên dịch. Thêm nữa khoa mang một trọng trách là 'người tiên phong' trong việc giảng dạy và nghiên cứu văn hóa ngôn ngữ Italia tại Việt Nam nên với thầy và trò của khoa tiếng Italia, việc xuất bản bộ sách này đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Các em sinh viên chính là dịch giả của bộ sách “Văn hóa Ý”, còn giáo viên chỉ đóng vai trò là người hiệu đính”.

Có thể nói, những trang sách đến từ “đất nước hình chiếc ủng” đã mở ra nhiều cơ hội cho học sinh, sinh viên Việt Nam đang theo đuổi ngôn ngữ Italia. Bộ sách Những con người đầu tiên được NXB Kim Đồng và Đại sứ quán Italia tại Hà Nội phối hợp tổ chức giới thiệu mới đây được dịch bởi các học sinh lớp Ngoại ngữ 2 - tiếng Italy, Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ. Bộ sách gồm 2 cuốn Lucy - người phụ nữ đầu tiên và Ötzi - người băng. Cô giáo phụ trách môn Ngoại ngữ 2 tiếng Ý, Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ Phạm Phương Thảo, đồng thời là nhân viên của Văn phòng Uni-Italia, Đại sứ quán Italia tại Hà Nội, cho biết: “Các học sinh chưa ở trình độ quá cao nên việc dịch các tác phẩm thiếu nhi như bộ sách Những con người đầu tiên là rất phù hợp. Đây cũng là tác phẩm đầu tiên mà các em dịch”.

Dịch sách không phải là công việc dễ dàng, đặc biệt là với các tác phẩm văn học. Song với sự thúc đẩy truyền bá văn hóa và ngôn ngữ Italia tới bạn bè năm châu, trong đó có Việt Nam, tin rằng những năm tới đây sẽ ngày càng nhiều đầu sách được chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Italia. Thông qua những ấn phẩm dịch, người đọc nước Việt sẽ có thêm những cơ hội tiếp xúc với văn hóa Italy, văn học Italy, con người Italy.