Nam y tá mới đến khoa hồi sức tích cực của bệnh viện Delmenhorst, trên tay là lá thư giới thiệu mô tả anh ta có khả năng làm việc "độc lập và tận tâm". Khi đối mặt với khủng hoảng, anh có thể giải quyết "với sự cẩn trọng" và "chuẩn xác về mặt kỹ thuật", lá thư nói.
Lá thư không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy các lãnh đạo tại bệnh viện ở Oldenburg, Đức, nơi y tá Niels Högel từng làm việc, đã hết sức nghi ngờ về những ca tử vong do người này chăm sóc. Lá thư cũng không nói rằng bệnh viện đã cấm Högel tiếp xúc với bệnh nhân và tìm cớ đuổi nam y tá này đi.
Chẳng bao lâu, những nghi ngờ tương tự cũng nảy sinh tại Delmenhorst. Trong vòng bốn tháng, một bệnh nhân, Brigitte A., đã chết khi được Högel chăm sóc. Những người khác, bao gồm Hans S., Christoph K. và Josef Z., cũng có cái kết tương tự.
5 năm, 300 người chết
Đến tận hôm nay, Niels Högel, 42 tuổi, vẫn được coi là kẻ giết người hàng loạt kinh hoàng nhất trong lịch sử nước Đức thời bình, và có lẽ trên toàn thế giới. Nhà chức trách nghi ngờ rằng có tới 300 bệnh nhân có thể đã chết dưới bàn tay của Högel sau 5 năm, bắt đầu từ năm 2000.
 |
| Nam y tá Högel (giữa) bị nghi ngờ giết hại tới 300 bệnh nhân. Ảnh: AFP. |
Tuy nhiên, phải mất hơn một thập kỷ sau, các nhà chức trách mới tiến hành điều tra đầy đủ về vụ việc. Điều tra viên đã khai quật hơn 130 thi thể ở Đức, Ba Lan và Thổ Nhĩ Kỳ để xác định tội ác của Högel. Người này thừa nhận giết 43 người, và cũng không loại trừ việc giết 52 người khác.
Vụ án giết người hàng loạt được đưa ra ánh sáng cũng dấy lên những câu hỏi hóc búa cho Đức, rằng liệu có phải tư tưởng phân cấp và cách làm việc coi trọng quy trình thủ tục, từng tạo điều kiện cho tội ác của Đức Quốc xã, đã giúp Högel ra tay liên tiếp như vậy hay không.
"Nếu ở Đức, hơn 300 cái chết trong hơn 15 năm có thể được che giấu như vậy, thì điều gì là không thể nữa? Cần phải làm gì mới có thể thu hút được sự chú ý và quan tâm của người dân Đức chứ?", Christian Marbach, người có ông là nạn nhân của Högel, nói.
Theo Frank Lauxtermann, đồng nghiệp cũ duy nhất tham gia làm chứng công khai về Högel, "văn hóa lảng tránh và cúi đầu" đã che chắn cho nghi phạm thực hiện tội ác.
Högel đang thụ án tù chung thân vì giết hai bệnh nhân và liên quan đến cái chết của bốn người khác. Phiên tòa hiện tại là phiên tòa thứ ba kể từ năm 2006.
Lần này, Högel phải đối mặt với cáo buộc giết 100 bệnh nhân khác - bao gồm 36 người tại bệnh viện ở Oldenburg, và 64 người khác sau khi ông chuyển đến bệnh viện ở Delmenhorst, ngoại ô thành phố Bremen.
 |
| Bệnh viện ở Oldenburg, nơi Högel từng làm việc. Ảnh: New York Times. |
Thẩm phán Sebastian Bührmann ra lệnh điều tra tám đồng nghiệp cũ của ông Högel vì nghi ngờ khai man hay giữ lại bằng chứng để che đậy sai sót.
Những tiết lộ về sự bất cẩn của bệnh viện nơi Högel làm việc dẫn đến các cuộc điều tra hình sự khác. Hai bác sĩ và hai y tá trưởng của bệnh viện Delmenhorst bị buộc tội ngộ sát. Högel sẽ làm chứng tại phiên tòa xét xử những người này, dự kiến diễn ra vào tháng 6 tới.
Sự tự mãn xúi giục tội ác
Các đồng nghiệp cũ của Högel cho biết trong những ngày đầu làm việc, ông nhanh chóng tạo dựng tên tuổi như một người có thể xử lý áp lực từ các tình huống tính mạng bị đe dọa.
Trên thực tế, các công tố viên cho biết, chính Högel đã tự tạo ra những tình huống đó.
Högel cho bệnh nhân sử dụng quá liều các loại thuốc gây ngừng nhịp tim để ông có thể cố gắng hồi sinh bệnh nhân một cách anh hùng. Các đồng nghiệp của Högel gọi ông là "Rambo Hồi sinh", ám chỉ đến nhân vật anh hùng Rambo trong bộ phim cùng tên, và còn tặng Högel một chiếc vòng cổ làm bằng ống tiêm. Högel đã đeo nó với vẻ đầy tự hào.
Trong ba năm y tá Högel làm việc ở bệnh viện Delmenhorst, có tất cả 411 trường hợp tử vong. Trong đó, 321 vụ xảy ra trong hoặc ngay sau ca làm việc của Högel. Các nhà chức trách không xác định được chính xác số bệnh nhân Högel có thể đã giết hại.
Điều tra viên chỉ có thể khai quật và khám nghiệm tử thi để phát hiện dấu vết của các loại thuốc dùng điều trị nhịp tim không đều, nhưng có thể gây tử vong khi dùng liều cao.
 |
| Nhà của nghi phạm Högel khi ông làm việc ở bệnh viện Delmenhorst. Ảnh: New York Times. |
Tiến sĩ Karl-Heinz Beine, nhà thần kinh học hàng đầu người Đức và bác sĩ trưởng khoa tâm thần học tại Bệnh viện St. Marien ở Hamm, cho biết Högel dường như bị xúi giục bởi sự tự mãn và cần phải làm vậy để lấp đầy cảm giác vô giá trị của bản thân.
Bác sĩ người Anh Harold Shipman, người bị kết án năm 2000 vì giết chết 15 bệnh nhân bằng cách tiêm thuốc độc, là một trường hợp tương tự. Cuộc điều tra của chính phủ kết luận rằng ông đã giết ít nhất 215 người. Vào năm 2004, người này đã tự kết liễu đời mình.
Bác sĩ Beine đã nghiên cứu những kẻ giết người hàng loạt trong ngành y từ năm 1989. Ông nói rằng khi nhìn vào lời khai của Högel, ông nhìn thấy rõ sự thiếu cảm thông ở nam y tá, ngay cả khi Högel nói chuyện với gia đình nạn nhân.
Lời xin lỗi muộn màng
Năm 2018, lần đầu tiên Högel lên tiếng trước tòa. Ông kể lại những chi tiết đáng chú ý về các trường hợp tử vong. Tuy nhiên, với nhiều trường hợp, Högel đưa ra câu trả lời giống nhau: "Tôi không có ký ức gì, nhưng tôi có thể loại trừ việc can thiệp" vào trường hợp này.
Năm lần, Högel phủ nhận việc giết hại một bệnh nhân.
Không có lời bào chữa nào được đưa ra tại tòa án Đức, nhưng trong phiên tòa gần đây nhất kéo dài hai ngày, Högel nói với tòa rằng ông cảm thấy rất "xấu hổ" khi đọc hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân, từ 34 đến 96 tuổi.
"Đối với mỗi trường hợp, ngay cả khi chỉ đọc hồ sơ thôi, tôi cũng thấy vô cùng hối tiếc", Högel nói.
Và mọi người bắt đầu đặt câu hỏi những lời xin lỗi này có thể tin được hay không.
 |
| Nhân chứng Arne Schmidt trong vụ án giết người hàng loạt của Högel. Ảnh: New York Times. |
"Cá nhân tôi tin chắc rằng bị cáo vẫn giữ sự tự mãn đó cho đến tận ngày hôm nay", nhân chứng Arne Schmidt, hiện là cảnh sát trưởng ở Cuxhaven và từng chỉ đạo điều tra vụ việc liên quan từ năm 2014 đến 2017 ở Oldenburg, nói.
Högel lớn lên ở Wilhelmshaven, miền Bắc nước Đức, trong gia đình có cha mẹ và một chị gái. Cha Högel là y tá, và nghi phạm quyết định sớm bước đi theo con đường của cha.
Tại một số thời điểm, đồng nghiệp của Högel nhận thấy rằng bệnh nhân đột nhiên cần được cấp cứu khi được ông chăm sóc.
"Ban đầu, bạn chỉ nghĩ đó là định mệnh. Tuy nhiên, đến một lúc nào đó bạn bắt đầu nghi ngờ", Susanna K., đồng nghiệp cũ của Högel tại Delmenhorst, nói khi tham gia làm chứng.
Cô cho biết các đồng nghiệp của ông Högel ở Oldenburg đều nghi ngờ nhưng không ai đến gặp cấp trên hoặc khiếu nại vì sợ bị khiển trách, hoặc vì họ không coi đó là việc của mình bởi người Đức rất đề cao quyền riêng tư.
Khi một y tá khác ở Delmenhorst nói với cấp trên rằng cô nghi ngờ ông Högel, bệnh viện không hề có hành động phản ứng và y tá này cũng không tiếp tục ý kiến thêm.
Tiến sĩ Beine hy vọng phiên tòa gần đây nhất sẽ nâng cao nhận thức về việc người Đức cần phải lên tiếng, đồng thời phá vỡ cấu trúc cấp bậc chi phối các bệnh viện và nhiều cơ quan lớn khác ở nước này.
"Là một nhân viên chăm sóc sức khỏe, bạn phải biết rằng mình cần có trách nhiệm với bệnh nhân chứ không phải hình ảnh của bệnh viện", ông nói với New York Times.
Công lý cần được thực thi
Mãi đến tháng 6/2005, Renate T., y tá ở Delmenhorst, mới lên tiếng sau khi phát hiện ra ông Högel liên quan đến cái chết của một bệnh nhân ung thư phổi, ông Dieter Maass. Máy móc hỗ trợ ông Maass bị tắt, và trong thùng rác có bốn lọ thuốc rỗng không được kê đơn cho bệnh nhân này. Cô nhanh chóng lấy mẫu máu và gửi đi xét nghiệm.
Ngày hôm sau, bệnh nhân này tử vong.
 |
| Mariya Tüter có chồng là nạn nhân của Högel. Ảnh: New York Times. |
Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân được cho dùng thuốc trợ tim với liều cao ở mức nguy hiểm. Bác sĩ và y tá phụ trách đã thảo luận về vụ việc. Tuy nhiên, họ vẫn để ông Högel kết thúc ca làm việc của mình.
Trong những giờ đó, Renate Röper, 67 tuổi, trở thành nạn nhân cuối cùng của Högel.
Các điều tra viên chỉ vào cuộc sau nhiều năm chịu áp lực từ các gia đình nạn nhân. Khi bắt đầu phiên tòa gần đây nhất, thẩm phán Bührmann dành một khoảng im lặng để tưởng nhớ các nạn nhân.
"Mục đích của phiên tòa này là đưa ra câu trả lời cho các gia đình nạn nhân để giúp họ hiểu về cách thức và lý do" nghi phạm ra tay, thẩm phán Bührmann nói với một nhân chứng.
Song Mariya Tüter, 47 tuổi, mong đợi nhiều hơn. Ba năm trước, cảnh sát nói với cô rằng họ nghi ngờ chồng cô, Adnan, có thể đã bị ông Högel sát hại. Kể từ đó, cô đã phải vật lộn với chứng trầm cảm.
"Cho đến khi vụ việc xảy ra, tôi thấy các bác sĩ là những người làm việc tốt, họ là những người đáng tin. Tuy nhiên, trong vụ việc này, mọi thứ đều bị chôn giấu. Cuối cùng tôi chỉ muốn công lý được thực thi", cô nói.
