Zing lược dịch và gửi tới độc giả giai thoại về cố huyền thoại Johan Cruyff ở chương 2 trong cuốn tự truyện có tên “Sự tĩnh lặng và tốc độ” (Stillness and Speed) của Dennis Bergkamp.
Cuốn tự truyện ghi lại thời điểm Bergkamp gặp gỡ Cruyff tại Ajax, tạo ra cuộc cách mạng với thứ "bóng đá tổng lực". Bên cạnh đó, những câu chuyện được sắp xếp liền mạch và chi tiết cũng lý giải sự ngưỡng mộ của Bergkamp dành cho Cruyff.
Cuộc gặp gỡ định mệnh
Tất cả cầu thủ Hà Lan, những người thích mạo hiểm và hầu hết trong số đó là chúng tôi đều có chút gì đó của Johan. Đó là cá tính và triết lý của ông ấy, đồng thời nó cũng trở thành phong cách của Hà Lan. Tất nhiên, chúng tôi điều chỉnh để phù hợp với đội tuyển quốc gia và CLB. Song chúng tôi vẫn có tính cách Hà Lan.
Chúng tôi muốn trở thành ai đó, muốn điều gì đó làm theo cách của mình. Chúng tôi sẽ nói: “Tôi biết những điều bản thân đang nói, những gì mình muốn và thấy những gì mình có thể làm”. Đó có thể xem như chút ngạo mạn nhưng không hẳn là như thế”.
Cruyff không hề ngạo mạn và hiểu những gì mình nói. Có lẽ đó là tính cách Hà Lan hoặc cũng có thể là tính cách Amsterdam. Tuy nhiên, Cruyff thực sự có ảnh hưởng lớn nhất. Vì sự nghiệp của ông ấy đã đạt đến đỉnh cao và ông là người tiên phong. Ông đã ở đó và làm được tất cả. Trước đó, không ai làm được như Cruyff. Hơn nữa, ông ấy là con người tuyệt vời với tư cách cầu thủ lẫn huấn luyện viên. Bởi vậy, chúng tôi luôn nghe theo ông ấy.
 |
| Cố huyền thoại Johan Cruyff từng thừa nhận có "mối quan hệ đặc biệt trong bóng đá" với Dennis Bergkamp. |
Trong nhiều năm, mối quan hệ giữa Cruyff và Bergkamp là HLV - cầu thủ. Những ngày này họ đang ở trên tư cách bình đẳng hơn. Năm 2010, Cruyff thuyết phục Bergkamp tham gia cuộc “đảo chính” bất thường và gây tranh cãi bởi các cựu cầu thủ nắm quyền kiểm soát ở Ajax. Thế giới bóng đá chưa bao giờ chứng kiến những điều như vậy.
Họ đã làm việc cùng nhau theo cách chặt chẽ và thành công khi cơ cấu lại tổ chức câu lạc bộ và hệ thống đào tạo trẻ để một lần nữa khiến thế giới phải ghen tỵ. Marco van Basten từng được cho là người kế nghiệp gần nhất của Cruyff tạo được tiếng tăm. Bây giờ, cùng với Pep Guardiola - môn đệ được yêu quý nhất của ông tại Barcelona - thì Bergkamp có lẽ là cái tên phù hợp với nhận định đó.
Cả hai gặp nhau lần đầu tiên vào một buổi chiều sau khi Cruyff trở về Ajax sau 8 năm. Bergkamp đang chơi bóng ở đội U14 tại sân của học viện, thì Cruyff bất chợt xuất hiện và nắm quyền điều khiển buổi tập. Bergkamp đã rất hồi hộp: “Đó thực sự là một điều gì đó với bạn. Tôi cảm thấy sự thôi thúc phải chứng minh bản thân mình. Tôi có ý thức mạnh mẽ phải thể hiện lúc đó”.
Thực sự chúng tôi không nói những điều quá lớn lao. Chỉ vài câu thế này thế kia, về việc chuyền bóng, cách triển khai trên sân. Thế là đủ. Tôi vẫn chỉ cần vài lời nói từ Johan. Ông ấy giao tiếp với những người khác nhiều hơn và phải hướng dẫn họ. Ông ấy biết những gì mong đợi từ tôi, biết tôi là chàng trai trầm tính và khiêm tốn nhưng rất dũng trên sân.
 |
| Dennis Bergkamp là tài năng được HLV Johan Cruyff phát hiện ở Ajax. |
Chỉ cần nói vài lời, nhưng Cruyff tiếp cho tôi nhiều sự tự tin: “Hãy làm những gì cậu thực sự giỏi”. Điều này giống với Arsene Wenger, người không bao giờ nói: “Làm cái này, làm cái kia”. Với Cruyff, nó như thế này: “Những gì cậu làm được ở đội trẻ, thì hãy thể hiện ra ở đây và các cầu thủ phía sau cũng sẽ hỗ trợ cậu. Jan Wouters và Frank Rijkaard sẽ hỗ trợ cậu”.
Ví dụ khi chúng tôi tập chuyền bóng, Cruyff nói với những cầu thủ khác là tạo nhiều khoảng trống hơn hoặc di chuyển sang trái hay sang phải. Tuy nhiên, ông ấy chưa bao giờ đưa ra bất kỳ bình luận nào về tôi, và điều đó tạo cho tôi cảm giác bản thân đang làm tốt. Điều đó cũng gần như xuyên suốt cả sự nghiệp của tôi. Không huấn luyện viên nào nói tôi phải thay đổi cách chơi.
Cruyff và Bergkamp luôn cùng tần số: Giống như Dick Halloran và người bà của anh trong "The Shining". Dường như họ có thể giao tiếp mà không cần nói.
Cuộc cách mạng của Cruyff và bóng đá tổng lực
Phương pháp huấn luyện của Cruyff cũng khác thường: Phong cách kích thích, mạo hiểm dựa trên “mô hình xung đột” học được từ người thầy Rinus Michels của mình. Cruyff thường chỉ trích những cầu thủ giỏi nhất về kỹ thuật hay thái độ, hy vọng họ phản ứng sáng tạo và tích cực, điều mà bình thường không bao giờ được chấp nhận. Cruyff không ngừng yêu cầu để cải thiện và trở nên xuất sắc.
Bergkamp nhận xét: “Đó là bản năng của Cruyff. Thực sự, ông ấy thấy nhiều thứ, cũng có tính cách thích làm chủ và sự thôi thúc để kiểm soát mọi thứ. Nhưng đó mới là ‘Bóng đá tổng lực’. Bạn muốn thấy mọi thứ và Cruyff thấy mọi thứ. Nếu là cầu thủ thi đấu trong hệ thống bóng đá tổng lực, bạn không thể chỉ làm việc của riêng mình. Bạn phải có cái nhìn toàn diện ở trong và ngoài sân”.
Tương tự, Cruyff ngưỡng mộ kỹ năng và sự thông minh của Bergkamp. “Bergkamp là một trong những người có mối quan hệ bóng đá đặc biệt với tôi. Cậu ấy thuộc nhóm cầu thủ đặc biệt và thông minh. Và đó là những gì phải có vì bạn chơi bóng bằng cái đầu và đôi chân là những thứ để hỗ trợ. Nếu bạn không sử dụng đầu óc, chỉ đôi chân là không đủ. Tại sao cầu thủ phải đuổi theo quả bóng? Vì họ bắt đầu chạy quá muộn. Bạn phải gây chú ý, sử dụng bộ não của mình và tìm được vị trí chính xác. Nếu bạn lấy bóng quá muộn, điều đó có nghĩa bạn đã chọn sai vị trí. Bergkamp không bao giờ muộn”.
 |
| Siêu phẩm ghi vào lưới Argentina ở tứ kết World Cup 1998 được miêu tả là "bàn thắng hoàn hảo" của Dennis Bergkamp. |
Trong khi Berkamp vẫn đang kiên nhẫn tập luyện và thi đấu qua các cấp độ trẻ, Cruyff đã đi thẳng vào cuộc cách mạng, nhanh chóng xây dựng phiên bản mới đầy chói sáng của bóng đá tổng lực đã cũ hoặc như ông nói là “làm theo triết lý riêng của tôi”.
Và đó là gì? “Đẩy đối phương vào sự hỗn loạn. Đó là bóng đá. Nếu bạn vượt qua đối phương, bạn sẽ đẩy họ vào sự hỗn loạn. Tạo ra lợi thế một người từ việc sử dụng lối chơi vị trí cũng có tác dụng tương tự. Nếu bạn không vượt qua được đối phương, bạn sẽ không có thêm lợi thế, họ vẫn sẽ giữ nguyên đội hình và không có gì xảy ra. Lợi thế một người là thứ bóng đá của Ajax”.
Sự ngưỡng mộ của Cruyff dành cho Bergkamp không bao giờ mất đi và đặc biệt mạnh mẽ khi họ đang cùng nhau góp sức để vận hành con Ajax. “Dennis là chàng trai có góc nhìn tổng quát. Cậu ấy nhìn mọi thứ và giữ chúng cân bằng vì bản thân cậu ấy cũng cân bằng. Bạn không thể gây áp lực lên Dennis. Bất kể mọi người xung quanh la hét thế nào, cậu ấy luôn giữ bình tĩnh và suy nghĩ.
Vì có thể nghĩ rộng nên Dennis có thể thấy những mối liên kết. Cậu ấy thực sự là người tốt và dễ mến cho đến khi nổi giận. Bạn thấy cậu ấy nổi giận nhưng cũng rất thông minh. Những ý kiến của cậu ấy vô cùng sắc bén, thậm chí là gây tổn thương nhưng luôn đáng xem xét. Vì vậy, khi một ai đó như vậy nổi bật lên trong một tập thể, thậm chí là người nổi bật nhất thì nó có ý nghĩa. Điều này xảy ra tự nhiên”.
Trong khi đó, Bergkamp ngày càng trở nên giống Cruyff. “Tôi thực sự thích Cruyff mặc dù chắc chắn không phải lúc nào tôi cũng đồng ý với ông. Tuy nhiên, những cuộc tranh luận luôn về các chi tiết, không bao giờ về các nguyên tắc. Chúng tôi chưa bao giờ bất đồng về các nguyên tắc”.
 |
| Dennis Bergkamp là một trong những cầu thủ Hà Lan đáng xem nhất mọi thời đại. |
Mối quan hệ của họ mang tính vui vẻ hơn là thân thiết nhưng Bergkamp ít nhất không bị làm phiền bởi những người cho rằng anh phát triển giống Cruyff. “Đó không phải là những bình luận khó hiểu” anh nói và nở nụ cười. “Đôi khi tôi thấy chúng tôi có những suy nghĩ giống nhau. Tôi không biết liệu đó là vì Johan đã có ảnh hưởng với tôi khi tôi còn trẻ hay chúng tôi giống nhau một cách tự nhiên”.
Tôi có thể hiểu khi mọi người nói rằng ông ấy luôn tìm kiếm những cuộc xung đột. Đó có lẽ là cá tính của ông ấy. Xung đột là những gì ông ấy muốn, những thứ ông ấy cần. Và khi mọi thứ trôi chảy, ông ấy luôn tìm những điều khác… Đúng, ông ấy thích thế, nhưng tôi hiểu ông ấy. Tôi biết ông ấy bắt đầu từ đâu. Đó có lẽ là điểm chúng tôi khác nhau. Tôi thích những thứ phẳng lặng.
