Ông Lê Minh Tâm, Phó chủ tịch thường trực Hội Luật gia Việt Nam, đọc bản tuyên bố về việc ngày 2/5 Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 ở phía Nam đảo Tri Tôn, sâu vào trong thềm lục địa của Việt Nam 80 hải lý, cách đảo Lý Sơn 119 hải lý để tiến hành khoan thăm dò thềm lục địa của Việt Nam. Trung Quốc cũng huy động số lượng lớn tàu hộ tống đi cùng, trong đó có cả tàu quân sự.
Các tàu này đã cố tình đâm, va vào các tàu thực thi pháp luật, tàu cảnh sát biển và tàu kiểm ngư của Việt Nam đang hoạt động chấp pháp tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, gây thiệt hại về tài sản và đe dọa nghiêm trọng tính mạng.
Khu vực giàn khoan HD-981 và các tàu bảo vệ của Trung Quốc hoạt động hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam theo quy định tại Điều 58, Điều 77 của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
Việc làm trên của Trung Quốc đã bất chấp luật pháp quốc tế, vi phạm ngang nhiên chủ quyền của Việt Nam, công ước UNCLOS mà chính Trung Quốc là thành viên. Hành động này cũng đã đi ngược lại Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) giữa Trung Quốc và quốc gia thành viên ASEAN.
Mặc dù tuyên bố DOC đã nêu rõ: “Tất cả các bên cam kết kiềm chế thực hiện những hoạt động làm phức tạp, hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định”, nhưng hành động nêu trên của Trung Quốc rõ ràng làm phức tạp tình hình và gây bất ổn định ở khu vực biển Đông.
Việc Trung Quốc cho rằng đây là “hoạt động tác nghiệp bình thường” và so sánh với các hoạt động thăm dò, khai thác do Việt Nam thực hiện trên biển Đông là hết sức vô lý. Lý do, các hoạt động của Việt Nam được tiến hành trong phạm vi thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam theo đúng quy định tại công ước UNCLOS được các nước công nhận và cùng hợp tác. Trong khi đó, Trung Quốc tiến hành thăm dò tại thềm lục địa của Việt Nam chỉ dựa trên yêu sách đơn phương của Trung Quốc, trái với công ước UNCLOS và không được bất cứ quốc gia nào công nhận.
"Hội Luật gia Việt Nam cực lực phản đối và yêu cầu phía Trung Quốc dừng ngay lập tức các hoạt động bất hợp pháp và rút hết giàn khoan HD-981, và các tàu hộ tống ra khỏi vùng biển của Việt Nam, không để tái diễn những hành động tương tự", ông Tâm phát biểu.
Tuyên bố của Hội cũng yêu cầu phía Trung Quốc tuân thủ nghiêm túc luật pháp quốc tế, đặc biệt là công ước UNCLOS. Theo đó, không ai có quyền tiến hành thăm dò thềm lục địa, hay khai thác tài nguyên thiên nhiên của thềm lục địa, nếu không có “sự thỏa thuận rõ ràng của quốc gia ven biển”. Đồng thời, yêu cầu Trung Quốc thực hiện nghiêm các cam kết được nêu trong tuyên bố DOC.
Phó chủ tịch thường trực Hội Luật gia Việt Nam cũng kêu gọi giới luật gia các nước trên thế giới có tiếng nói bảo vệ công lý, bảo vệ luật pháp quốc tế, đặc biệt là bảo vệ công ước UNCLOS.
Hội Luật gia Việt Nam khẳng định mong muốn thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống giữa nhân dân Việt Nam - Trung Quốc nói chung và giữa giới luật gia hai nước nói riêng.
