 |
| Trưởng đoàn đàm phán 12 nước thành viên TPP họp báo công bố đạt được thỏa thuận cuối cùng tối 5/10 (giờ Hà Nội). |
"Chúng tôi – các bộ trưởng thương mại của Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam - vui mừng thông báo rằng, chúng ta đã đạt được thỏa thuận về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)", ông Michael Froman, Đại diện Thương mại Mỹ, thông báo.
Tiếng vỗ tay vang khắp khán phòng sau khi Đại diện Thương mại Mỹ thông báo các nước đã hoàn thành đàm phán.
Bộ trưởng Thương mại New Zealand Tim Groser cho rằng, việc đàm phán TPP kết thúc ở Atlanta là điều phi thường. Đồng quan điểm, Đại diện Thương mại Australia Andrew Robb nói: "Thỏa thuận này hoàn toàn là bước chuyển biến lớn. Đây là thỏa thuận lớn nhất và tham vọng nhất liên quan đến các quốc gia và là thỏa thuận quan trọng nhất mà các nước đã đạt được trong 20 năm qua kể từ vòng đàm phán Uruguay. Tôi tin rằng nó sẽ định hình tương lai thế kỷ 21".
Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng khẳng định tại cuộc họp báo rằng khi tham gia TPP, Việt Nam cam kết thực hiện và đáp ứng đầy đủ các quy định về quyền lợi người lao động.
Trả lời câu hỏi về dệt may Việt Nam, ông Vũ Huy Hoàng cho biết: "Dệt may đóng vai trò rất quan trọng nền kinh tế chúng tôi. Khi vào TPP, ngành dệt may cũng có thể phát triển mạnh hơn nữa. Và điều này có thể giúp rất nhiều cho người nghèo Việt Nam, đóng góp khoảng 1 triệu lao động cho ngành này. Tôi cám ơn các nước TPP đã tạo điều kiện cho dệt may của Việt Nam."
-
Tiếng vỗ tay vang khắp khán phòng sau khi vị đại diện Mỹ thông báo các nước đã hoàn thành đàm phán.
"Chúng tôi – các bộ trưởng thương mại của Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam - vui mừng thông báo rằng, chúng ta đã đạt được thỏa thuận về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)", ông Mike Froman, đại diện thương mại Mỹ, thông báo.
"Sau hơn 5 năm đối thoại tăng cường, chúng tôi đã đi tới một thỏa thuận giúp hỗ trợ việc làm, thúc đẩy sự tăng trưởng bền vững, phát triển toàn diện và đổi mới trên khắp khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Điều quan trọng nhất là thỏa thuận đã chạm tới mục tiêu mà chúng tôi đặt ra là hướng tới một hiệp định tham vọng, toàn diện. Những yếu tố này sẽ mang lại lợi ích cho công dân của các quốc gia thành viên", ông Mike Froman, đại diện thương mại Mỹ, nói.
-
Trả lời một phóng viên từ Canada, ông Ed Fast, đại diện đoàn Canada, cho rằng việc làm ở nước này sẽ không thất thoát. Một số ngành sẽ phải thay đổi để thích nghi. Ông khẳng định "đây là cơ hội lớn trong đời".
Bộ trưởng Thương mại Canada gọi TPP là một thỏa thuận thương mại “tham vọng lớn của thế kỷ 21” nhằm thúc đẩy kinh tế toàn cầu.
-
Bộ trưởng Thương mại New Zealand Tim Groser cho rằng, việc đàm phán TPP kết thúc ở Atlanta là điều phi thường. Ông cho biết, việc đàm phán về những điều khoản liên quan đến ngành sữa chỉ mới kết thúc lúc 5h (giờ địa phương). "Thỏa thuận chỉ mới bắt đầu, một số nước khác rồi sẽ cùng tham gia".
-
Đại diện Thương mại Australia Andrew Robb nói: "Thỏa thuận này hoàn toàn là bước chuyển biến lớn. Đây là thỏa thuận lớn nhất và tham vọng nhất liên quan đến các quốc gia. TPP là thỏa thuận quan trọng nhất mà các nước đã đạt được trong 20 năm qua kể từ vòng đàm phán Uruguay. Tôi tin rằng nó sẽ định hình tương lai thế kỷ 21".
-
Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng trả lời câu hỏi của phóng viên trong cuộc họp báo ngày 5/10.
-
"Chúng tôi tham gia đàm phán cả TPP và RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực). Việt Nam là nền kinh tế kém phát triển nhất trong TPP nhưng chúng tôi cam kết thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ và quyền của mình trong TPP. Nếu vào RCEP, chúng tôi cũng sẽ thực hiện với tinh thần tương tự", Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng trả lời câu hỏi của phóng viên tại cuộc họp báo.
-
Trưởng đoàn đàm phán Nhật Bản chọn trả lời bằng tiếng Nhật. Về vấn đề tiền tệ, ông cho rằng đây không chỉ là câu chuyện chung của 12 nước thành viên đàm phán TPP mà là vấn đề toàn cầu.
"Bây giờ chúng tôi đã có diễn đàn để thảo luận về tiền tệ với các nước liên quan". Bộ trưởng Thương mại Australia bổ sung thêm rằng một bộ quy tắc về thao túng tiền tệ đã được các trưởng đàm đoàn phán thống nhất.
-
"Lao động là một trong những vấn đề phức tạp và nhạy cảm nhất trong quá trình đàm phán với chúng tôi. Các điều kiện quy định trong TPP thì không phải điều kiện lao động của Mỹ hay của bất cứ nước nào mà là theo quy định lao động của tổ chức lao động quốc tế (ILO). Chúng tôi là một thành viên của ILO và chúng tôi cam kết thực hiện theo những quy định của ILO. Điều này thể hiện cam kết và sự sẵn sàng của chúng tôi đối với vấn đề này", Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng trả lời câu hỏi tiếp theo của phóng viên.
-
Cùng câu hỏi về quyền lợi người lao động, trưởng đoàn đàm phán Malaysia cũng nhắc lại rằng nước này đã là thành viên của ILO. "Chúng tôi muốn xóa bỏ những định kiến rằng Malaysia không thể hoàn thành các quy định về bảo vệ quyền của người lao động. Chúng tôi cũng hành động tương tự để giải quyết tình trạng buôn bán nô lệ".
-
Một phóng viên đặt câu hỏi cho đoàn Nhật Bản rằng, nền kinh tế nước này dự kiến sẽ rơi vào suy thoái. Điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến việc tham gia TPP? Trưởng đoàn đàm phán Nhật Bản cho biết, kinh tế nước này suy thoái "về mặt kỹ thuật:, nhưng đang trên đà hồi phục.
"TPP không chỉ là giảm thuế về mức số 0 mà là nới lỏng đầu tư quốc tế, dòng chảy của hàng hóa và vốn, dòng chảy tự do của nguồn lực. Rất nhiều nước đang xếp hàng chờ được tham gia TPP".
-
Trưởng đoàn đàm phán Chile cho biết, sinh dược là một trong những vấn đề nhạy cảm nhất trong cuộc đàm phán. "Chúng tôi hài lòng với kết quả cuối cùng, một kết quả cân bằng".
Vị này cho biết thêm: "Chúng tôi sẽ vẫn duy trì những bảo hộ và các quy định của FTA trước đây về sinh dược".
-
Trả lời câu hỏi về dệt may Việt Nam, ông Vũ Huy Hoàng cho biết: "Dệt may đóng vai trò rất quan trọng nền kinh tế chúng tôi. Khi vào TPP, ngành dệt may cũng có thể phát triển mạnh hơn nữa. Và điều này có thể giúp rất nhiều cho người nghèo Việt Nam, đóng góp khoảng 1 triệu lao động cho ngành này. Tôi cám ơn các nước TPP đã tạo điều kiện cho dệt may của Việt Nam."
-
Bộ trưởng Thương mại Peru cho biết, bà là phụ nữ duy nhất trong 12 đại diện các nước đàm phán TPP. Khán phòng đã vỗ tay ủng hộ sau phát biểu này.
Bà cho biết Peru đã sẵn sàng tham gia TPP. "Đất nước chúng tôi đã sẵn sàng, các cơ quan công quyền đã sẵn sàng cho sự thay đổi cần phải thực hiện. Chúng tôi nhìn vào điều này như một sự cân bằng".
-
Tờ USA Today cho biết, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hoan nghênh việc các nước kết thúc đàm phán TPP. Ông khẳng định đây không chỉ là "thành tựu to lớn" với Nhật Bản mà với tương lai châu Á - Thái Bình Dương.
-
Tổng thống Mỹ Barack Obama hoan nghênh quá trình đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) kết thúc và ca ngợi các lợi ích của hiệp định.
“Mức độ hợp tác của TPP tạo sân chơi cho người nông dân, chủ trang trại và các nhà sản xuất bằng cách loại bỏ hơn 18.000 loại thuế mà các quốc gia khác áp đặt lên sản phẩm của chúng ta", Nhà Trắng trích thông báo của ông Obama cho hay.
"TPP bao gồm các cam kết và môi trường thương mại tốt nhất trong lịch sử và những cam kết này có tính thực thi, không giống những thỏa thuận trước đây, TPP cũng thúc đẩy hệ thống Internet mở và miễn phí".
"Nó sẽ giúp tăng cường mối quan hệ chiến lược với các đối tác và đồng minh trong khu vực quan trọng của thể kỷ 21", người đứng đầu nước Mỹ khẳng định.
Trang web của Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR) cũng như phó phát ngôn của USTR Trevor Kincaid đã thông báo cho báo giới đến họp báo vào lúc 9h sáng giờ địa phương (20h tối nay giờ Hà Nội).
Ảnh từ phòng họp cho thấy, hơn 100 phóng viên quốc tế đã có mặt để chờ đợi tuyên bố chính thức từ các bộ trưởng 12 nước tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Đường link tường thuật họp báo cũng đã chính thức được nối trực tiếp trở lại.
 |
| Thứ trưởng Công thương Trần Quốc Khánh trước giờ họp báo công bố hoàn tất TPP. |
Trước đó, sau khi đạt được đột phá về vấn đề sinh dược – thách thức lớn cuối cùng của đàm phán, cuộc đàm phán của các bộ trưởng bất ngờ vấp vào một số vấn đề khác trong đó có chuyện về tiếp cận thị trường bơ sữa của Canada.
Vấn đề nảy sinh là do khi đạt được thoả thuận về sinh dược thì một số nước cảm thấy họ đã nhượng bộ quá nhiều nên đòi hỏi phải có những nhượng bộ khác đáp lại.
New Zealand, nước sản xuất các sản phẩm sữa bơ lớn, muốn tăng thêm thị trường ở Bắc Mỹ, đặc biệt là với Mỹ. Washington nói sẽ nhượng bộ nhưng chỉ với điều kiện được tiếp cận thêm vào các thị trường Canada và Mexico. Các bên đã lại phải tiếp tục ngồi đàm phán qua đêm để giải quyết vướng mắc này.
Trong bài viết riêng cho Zing.vn, Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh đánh giá việc hoàn tất TPP là "một kỳ tích lịch sử" sau hơn 5 năm đàm phán với hơn 20 vòng gian truân. Ông gọi đây là "hiệp định thương mại Thế kỷ thực sự" khi có những tiêu chuẩn rất cao cả về thương mại, kỹ thuật, IP (sở hữu trí tuệ), môi trường, lao động...
"Có thể coi đây là sự khởi đầu của các FTA (Hiệp định Thương mại Tự do) thế hệ mới, mang tính thế kỷ", ông nhấn mạnh.
Đàm phán kéo dài và phức tạp
Cuộc họp các bộ trưởng Kinh tế, Thương mại 12 nước thành viên TPP đã được kéo dài từ ngày 2/10 đến tận 4/10. Ngày 4/10, thời gian họp báo được dời từ 16h15 xuống 18h chiều, rồi tới 22h (giờ Atlanta) rồi hoãn vô thời hạn. Kênh Youtube trực tuyến của họp báo bị gỡ xuống.
Phòng họp báo sẵn sàng từ lâu nhưng các ngôi sao chính, các bộ trưởng, không xuất hiện. Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản Akira Amari đã ra tối hậu thư là ông sẽ không ở quá đêm 4/10 tại Atlanta. TPP buộc phải xong trong ngày nếu không sẽ lại đổ vỡ.
Kịch bản "xong-không xong" này đã diễn ra trong suốt ba năm qua kể từ khi TPP lỡ hẹn mốc cuối 2013 mà lãnh đạo 12 nước trong TPP đưa ra. Lợi ích chằng chéo của 12 nền kinh tế chiếm 40% GDP toàn cầu (trong đó có hai nền kinh tế số 1 và số 3 thế giới) khiến cuộc đàm phán không thể nào suôn sẻ.
TPP cần tới hơn 20 vòng đàm phán (so với các FTA thông thường chỉ cần khoảng một phần ba số này) và gần 10 năm (từ vài nước ban đầu năm 2005). Áp lực của TPP là buộc phải xong trong năm nay trước khi chính trường Mỹ bước vào nước rút của cuộc đua Nhà Trắng vào năm tới. Mỗi vòng đàm phán thêm là một lần cơ hội thêm mỏng dần.
Lợi thế và nhượng bộ
 |
| Hơn 100 phóng viên đã có mặt để chờ đợi buổi họp báo công bố hoàn tất TPP. Ảnh: Alex_panetta Twitter |
Không ai được tất cả khi ký kết TPP. Khi các nước mở cửa và hạ thuế quan bằng 0 xuống cho hầu hết mặt hàng thì từng nước phải mở cửa cho các mặt hàng họ từng coi là "nhạy cảm" hay "bất khả xâm phạm".
Nhật Bản trong những ngày chót đã đồng ý mở cửa thị trường ôtô nội địa (cuộc tranh cãi mà Mỹ - Nhật đã giằng co nhau suốt nhiều thập kỷ), các mặt hàng nông sản như gạo, thịt bò,…
Tim Groser, bộ trưởng Thương mại New Zealand, thừa nhận TPP có nghĩa là "những nhượng bộ xấu xí." Tất cả các nước tham gia đều có những nhượng bộ không dễ dàng về mặt chính trị dù đó là vấn đề nông sản, thị trường ô tô, doanh nghiệp nhà nước, công đoàn hay là chi tiêu chính phủ.
"Khi chúng ta nói xấu xí, chúng ta nói xấu đối với mọi bên – không thể là ‘tôi phải ăn con chuột chết còn anh thì ăn gan ngỗng được’. Mà phải là cả hai chúng ta phải chịu ăn vài con chuột chết trên ba, bốn vấn đề gì đó thì mới kết thúc được hiệp định", ông Groser giải thích.
Do TPP là hiệp định đa phương, tất cả các nước tham gia đều chấp nhận cùng luật chơi nên cuộc đàm phán không hẳn là mang tính qua lại mà phức tạp, đa tầng hơn: Một nước A đề xuất vấn đề có lợi cho nước B, đổi lại thì nước A lại đòi từ nước D và nước E một số lợi ích nào đó mà lòng vòng thì cuối cùng nước B sẽ nhượng bộ.
Mọi quốc gia đều cố gắng cố đạt được một lợi thế tổng thể (nhượng bộ không quá nhiều và được lại thì nhiều hơn) nên khiến đàm phán kéo dài tới vậy.
