Luật pháp VN chưa đưa ra một sự phân biệt minh thị giữa hối lộ và hoa hồng. Tuy nhiên điều 279 Luật hình sự cũng đã quy định về tội nhận hối lộ là người “lợi dụng chức vụ, quyền hạn, trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào”... “để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ”.
Theo đó, quan hệ “hối lộ” có thể được xác định bởi những đặc điểm cơ bản như: phải có sự hiện diện của người đưa tiền là đại diện Công ty Bio-Rad và người nhận hối lộ là người, là viên chức có thẩm quyền; việc đưa hối lộ nhằm mục đích thực hiện việc thuộc chức vụ, quyền hạn của viên chức theo hướng có lợi cho Bio-Rad; quan hệ “hối lộ” thể hiện qua việc trao tiền - nhận tiền, hứa hẹn trao - nhận giữa các bên; viên chức nhận tiền và đại diện Bio-Rad tham gia đưa và nhận tiền mong muốn hưởng lợi ích một cách không chính đáng.
Mặt khác theo thông lệ, tiền hoa hồng là khoản tiền trả cho công sức môi giới một giao dịch. Ranh giới để phân biệt giữa tiền hối lộ và tiền hoa hồng về phía người nhận tiền là: Nếu người nhận tiền là một người có chức vụ, quyền hạn, có vị trí trực tiếp (gián tiếp) quyết định thành bại của một giao dịch mà nhận hoặc hứa nhận khoản tiền đó.
Trong trường hợp này nếu cơ quan chức năng VN làm rõ được đại diện Bio-Rad có đưa tiền cho các viên chức - công chức VN thì đó là tiền hối lộ.
Trong khi khoản tiền được gọi là hoa hồng, thì người nhận tiền đó hoàn toàn không phải nằm trong vị trí có thể trực tiếp hay gián tiếp quyết định sự thành bại của giao dịch.
Cũng cần phải nói thêm những khoản tiền như thế này thường không được công khai. Công khai ở đây được hiểu là khoản thu nhập đó được khai báo với cơ quan nhà nước VN, mà cụ thể là cơ quan thuế.
Điều 10 Luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 quy định tiền hoa hồng là một trong các khoản thu nhập chịu thuế. Do đó, cũng không khó lắm khi cơ quan chức năng xác định các cá nhân đã nhận tiền từ Bio-Rad VN dù dưới danh nghĩa tiền hoa hồng nhưng lại chưa khai thuế thu nhập cá nhân thì có thể xem là khoản tiền phi pháp và có dấu hiệu của việc nhận hối lộ.
Qua thực tế hành nghề chúng tôi nhận thấy các đối tác nước ngoài thường phải chi trả các khoản “lại quả” cho các đối tác VN, đặc biệt là các gói thầu mua sắm trang thiết bị. Số tiền được xem là hoa hồng, nhưng thực chất là tiền “lại quả” vì bên nhận tiền hoàn toàn không khai báo với cơ quan chức năng VN và bên đưa tiền trong rất nhiều trường hợp tự huyễn hoặc mình đó là tiền hoa hồng nhưng thực chất họ biết rất rõ lý do và đường đi của đồng tiền được xem là “hoa hồng” này.
